Frontlijnsturing Terug naar de eenvoud: integrale ondersteuning door wijkcoaches Hans Weggemans Directeur Wijkontwikkeling, Zorg en welzijn Gemeente Enschede 3 februari 2011

Ander paradigma nodig We zijn voortdurend bezig beleid naar de burgers te brengen, in plaats van na te gaan met welke overheidsmaatregelen we burgers kunnen helpen zelfredzaam te zijn.

Illustratie: modaal probleemgezin Pa is werkloos, aan de drank en slaat ma Ma is daardoor in behandeling bij de GGZ Zoonlief (14) uitgestudeerd aan het VMBO, vertoeft veel bij HALT, handelaar in achterdeurartikelen Stiefdochter (16) is in handen van een “loverboy” gevallen

Overheidsreactie: 11 casemanagers Pa loopt bij Verslavingszorg (rehabilitatieprogramma) Casemanager 1, zit in de caseload van Werk en Bijstand(2). Ze functioneren samen goed in het project Huiselijk Geweld (3), Ma is bij de GGZ (4). Zitten in de caseload van de Multiprobleemaanpak (5). Zoonlief wordt achtervolgd door de trajectbegeleider RMC (6), is klant bij Halt (7), Jeugdzorg (8), wordt bijgestaan door de zorgbegeleider van het Zorgnetwerk 12+ (9). Jeugdzorg (10) heeft zich over de stiefdochter ontfermd in samenwerking met Steunpunt Huiselijk Geweld (11) Beide kinderen gaan officieel nog naar school

Beheersing centraal: indicatiestelling multiprobleemgezinnen 25 wettelijke kaders 17 indicatieprotocollen 23 methoden van vraagverheldering 31 diagnostische instrumenten 27 registratie- en rapportagesystemen

We doen onze stinkende best: veel frontliners, voor of achter de voordeur Maatschappelijk werkers in dienst van: Jeugdzorg en jeugdhulpverlening Ggz en Ggd Algemeen maatschappelijk werk Woningcorporatie Verslavingszorg Vrouwenopvang RIBW (Begeleid wonen) Schuldhulpverlening Sociale Dienst etc.

Die gaan samenwerken in (sub)ketens Zorgketen Justitieketen Zorgstructuur onderwijs

“Ketenregie is de oplossing”, maar ......... Veel overdracht en daardoor informatieverlies Door het vele noodzakelijke overleg, relatief hoge transactiekosten Burgers hebben nog steeds met veel instanties en hulpverleners te maken Hulpverleners en casemanagers hebben doorgaans onvoldoende mandaat uit eigen organisatie Oriëntatie op het werkproces, niet op het perspectief van de burger. Wie is uiteindelijk verantwoordelijk voor het resultaat ?

Treurige situatie Veel versnippering: convenant met 25 instellingen !! Vergaande horizontale taakdifferentiatie Vermeend specialisme (12 soorten maatschappelijk werkers, 3 reclasseringsinstellingen) Burgerperspectief ondergeschikt aan politieke en bureaucratische ontwerpcriteria Bureaucratische reflex: samenwerken Gemeente doet er braaf aan mee

Conclusie: het systeem faalt De huidige aanpak is inefficiënt en ineffectief Maatschappelijke ondersteuning van kwetsbare burgers is ver onder de maat Gemeenten zijn daarvoor verantwoordelijk Dat moet dus anders kunnen

Experiment wijkcoaches Gestart met experiment voor 4 jaar in Velve Lindenhof Corporaties betalen en beslissen mee Vier wijkcoaches als “Sociale huisarts” Verschillende rollen: indiceren, verwijzen, belonen, straffen, wijkzuster, onderhandelaar, etc. Methodiek: “voor wat hoort wat” Vergaande afspraken met instellingen Op basis van “deskundigen advies”

De wijkcoach is tegelijkertijd Consulent Werk en Bijstand Leerplichtambtenaar Zorgloket medewerker Indicatiesteller Bureau Jeugdzorg en CIZ Gezinsvoogd Gezinscoach Reclasseringsmedewerker Medewerker MEE Consulent woningcorporatie Maatschappelijk werker Schuldhulpverlener Casemanager Verslavingszorg Opbouwwerker

Succesfactoren Betrokken, ervaren en competente professionals Sterke gemeentelijke regie Aanwezigheid in de wijk, direct aanspreekbaar, grote informatiemacht Kennen de sociale structuur in de wijk Zowel de worst als de stok hanteren “Voor wat hoort wat principe” Kwaliteit indicatiestelling stijgt Veel accent op preventie Klantvolgsysteem (VIS2)

Kernprobleem Burgerperspectief (‘ik red het alleen niet’) teveel ondergeschikt gemaakt aan de wetten van de bureaucratie: protocollen, leeftijdsgrenzen, convenanten, indicatiestelsels, ketenmanagement, etc.. Oplossing niet zoeken in beter afstellen systeem Nieuw paradigma: ‘handelingsruimte voor breed bevoegde professionals’

2011: invoering in de hele stad Goede samenwerking met alle instellingen Herschikken subsidiestromen Koppelen aan pilot Jeugdzorg Verbinden met CJG, Veiligheidshuis en Reïntegratie/participatie (“werkloosheidsvrije wijk”)

Frontlijnsturing team per woongebied afgestemd op problematiek in dat woongebied Waarin verschillende expertise is ingebracht Groeimodel naar generalisten met taakgebied Regierol door gemeente: functioneel leiderschap Ondersteuning met een integraal informatievoorzieningsysteem Vitale coalities met politie, woningbouwcorporaties, onderwijs, huisartsen, welzijnswerk, vrijwilligersorganisaties

Frontlijnsturing in één beeld Huidige structuur Nieuwe structuur huishouden

Samenhangende ontwikkelingen Terug naar de eenvoud: Frontlijnsturing Transitie Jeugdzorg – overheveling van alle jeugdzorgtaken Doorontwikkeling Veiligheidshuis Twente AWBZ: overheveling functie begeleiding Vernieuwende Arbeidsmarkt Aanpak - Werken naar Vermogen Passend onderwijs

Frontlijnsturing: wijkcoaches Enschede Frontlijnsturing: wijkcoaches Decentralisatie Jeugdzorg Veiligheids-huis AWBZ/ Begeleiding Onderkant arbeidsmarkt Het raakt veel beleidssectoren Mate van regionalisering? Eén regeling onderkant? Gevolgen bezuiniging participatiefonds