Richtlijn vroegsignalering: Vroegsignalering middelenmisbruik en -afhankelijkheid bij jeugdigen Elske Wits (IVO) Anke Snoek (IVO) Dike van de Mheen (IVO) i.s.m. Gloria Wilbers (Mondriaan)

ROTTERDAM START MET DRUGSTEST OP SCHOLEN ROTTERDAM - De gemeente Rotterdam gaat komend schooljaar op alle middelbare scholen de leerlingen testen op het gebruik van drugs door middel van urinecontroles. De urinetesten zijn op vrijwillige basis. Aanleiding is onder meer een vorig jaar gehouden steekproef van het tv-programma Netwerk. Bij tien van de twaalf onderzochte scholen werden met behulp van een spraytest marihuanasporen aangetroffen. Wethouder Geluk sprak van „een schokkende uitkomst”. De gemeente wees daarna vier Rotterdamse scholen aan waar een drugstest is gestart. Bron: NRC,

MOEDIGE MOEDERS PAKKEN DOOR Ouders van (ex-)drugsverslaafden richten zich tot politiek, politie, scholen én ouders UDEN – Zo'n zeven jaar geleden startte de Volendamse Gary Kok, destijds moeder van een drugsverslaafd kind, de stichting Moedige Moeders. Om ervaringen te delen en dolende lotgenoten te helpen in de brei van verslavings- problematiek en –zorg. (…) “Ergens ontstaan negatieve gevoelens bij jongeren waardoor ze sneller naar drugs grijpen. Dat kan thuis zijn, maar ze zitten ook zeven uur per dag op school. Er moet meer bewustwording komen bij ouders en leerkrachten én de jongeren zelf.” Bron:

Vroeg signaleren Waarom? Kwetsbare leeftijdsfase: sneller afhankelijk, invloed op ontwikkeling Hoe eerder onderkend, hoe makkelijker het tij te keren (Verstuyf, 2007) Hiermee ook risicofactor voor andere problemen weggenomen

Knelpunten Vroegsignalering schaars, bv als onderdeel indicatiestelling jeugdzorg Niet ‘tussen de oren’ van professionals die met kinderen werken: niet, te laat, onvoldoende of niet in relatie met andere problemen gesignaleerd Weinig samenhang in aanpak

Resultaten Scoren: focus op kwetsbare jeugd -Visieontwikkeling -Richtlijn vroegsignalering -Bevorderen samenwerking in jeugdsector Verslavingszorginstellingen: -Preventie: van universeel naar selectief en geïndiceerd; zorgtoeleiding. -Jeugdbehandel- en preventieafdeling groeien naar elkaar toe Achtergrond

Multiproblematiek Opeenstapeling van problemen Problemen beïnvloeden elkaar negatief Oorzaken van de problemen overlappen Behandeling kan overlappen Middelenproblematiek is niet altijd de voornaamste problematiek Vindplaatsen zijn divers

Eerdere problemen Voorgeschiedenis van jongeren met hulpvraag bij de ambulante verslavingszorg t/m 18 jr 19 t/m 24 jr Ooit psychiatrische behandeling 29% 25% Ooit in aanraking met justitie 42% 46% Bron: IVZ, 2010

Aangrijpingspunten voor vroegsignalering Jongeren die in aanraking komen met jeugdverslavingszorg: topje van de ijsberg Veel te winnen in jaren daarvoor Integrale aanpak, andere organisaties bij betrekken  Vroegsignalering: in jeugdketen!

Vindplaatsen Institutionele zorg, bijv. Jeugdzorg en jeugd-ggz, MO ZAT-teams, spijbelprojecten, leerwerktrajecten/ reïntegratieprojecten Justitie, politie (Halt) Maatschappelijk werk etc.

Achtergrond richtlijn Vraag van Resultaten Scoren: ontwikkel richtlijn vroegsignalering middelenproblematiek jeugdigen ‘Masterprotocol’ leidend Uitgangspunt: veldverkenning, literatuur, uitvoeringspraktijk bij Mondriaan Preventie Externe toets bij twee andere preventie- afdelingen; expertmeeting

Twee uitersten Alleen screenen op middelenproblematiek –alle betrokkenen verwijzen door naar de verslavingszorg –korte screener bijv: Protocol Vroegsignalering Alcohol (PVA) Triage/diagnostiek gericht op meerdere probleemgebieden, door alle partners –ketenpartners verwijzen naar elkaar door

Opzet richtlijn 1.bepaal een doelgroep 2.bepaal ketenpartners & belangen 3.bepaal een screener 4.bepaal methodieken voor motivatie 5.bepaal vervolgstappen

Ketenpartners: niet alleen andere jeugdorganisaties Het systeem rondom de jongere (familie, school, vrienden) De keten in de interne organisatie continuïteit van zorg: preventie, signaleren, zo nodig doorverwijzen en behandelen De keten van externe partners

Twee mogelijkheden Begin met een selecte groep ketenpartners Breid deze uit Probeer tot één norm te komen OF: Sluit aan bij bestaande keten

Aanbevolen instrumenten korte screener middelen Cage-AID, CRAFFT, of POSIT korte screener psychopathologie SDQ meerdere levensgebieden EuroADAD, HoNOS- jeugd (MATE-jeugd in ontwikkeling)

Hoe verder? √ Doelgroep en werkwijze bepaald √ Samenwerking verzegeld √ Vroegsignalering van start..?? Maar: hoe jongere motiveren?  Bepaal hiervoor methodieken (motivationele gespreksvoering)  Train medewerkers, extern en zo nodig intern

Beoogd resultaat Noodzaak van vroegsignalering middelenproblematiek ‘tussen de oren’ krijgen  meer, beter & vroeger signaleren Middelenproblematiek in samenhang met andere problemen aanpakken