Public Health Forum 19 maart 2008 (Op) Tijd voor elk Kind Suzanne Boomsma Frans Pijpers

volksgezondheidsproblemen Kwaliteitsverbeteringen in de jeugdketen met nadruk op jeugdgezondheidszorg (JGZ) door een integrale benadering vanuit de optiek van (innovatieve) praktijkvoering Instrument-/ methodiek- ontwikkeling iMGZ / TNO / e.a. Maatschappelijke volksgezondheidsproblemen jeugd Organisatorische randvoorwaarden / procesbenadering iBMG Competentie- ontwikkeling professionals Hogeschool Leiden TNO Leiden NSPOH

Actuele opvattingen over volksgezondheidsproblemen en maatschappelijke invloeden Regenboog ‘figuur’, Whitehead en Dahlgren (2006) Oratie K. Stronks (AMC): Maatschappij als Medicijn (2007)

Vier strategieën voor gezondheid (buiten-binnen) Versterken, maatschappelijke positie (werk/armoede bestrijding) Verbeteren, leefomstandigheden (fysiek/sociaal) Versterken, gemeenschappen (sociale logica) Versterken van de individuen (gezond gedrag) Ingang : Volksgezondheidsproblemen (epi, beleid) Aanpak: Brede maatschappelijke oriëntatie (context!) Organized efforts van maatschappelijke actoren (preventieconcert) Gezond gedrag bevorderen (waarden,gelukzoekers) Kwetsbare kinderen (overleven/aansluiten) Kind in gevaar, gevaarlijke kind (bescherming) Kern: Ziekte Gezondheid (wijk)

KERNPROCESSEN PUBLIEKE ZORG JEUGD Signalering Beoordeling Interventies Al l e k i nderen Niets doen Beeld compleet Besluit vorming Vrijwillige verschijners JGZ-Routine 1 Zorgmijders Crisis Meervoudig Complex onderzoek Routine 2 Vaker zien (0de-functie) Nazorg (warme) over-dracht Interventie (WMO-functies; 1ste lijn doen) Interventie (specialisten) Disease management Risicoregistratie Risicotaxatie Verwijsindicatie Afhaken -9 mnd Kinddossiervorming zorgcoôrdinatie

NIET PROBLEEMKINDEREN EXPORTEREN (in de keten), MAAR OPLOSSINGEN IMPORTEREN (in de leefomgeving)

Bekende gestandaardiseerde aanpak Publieke zorg jeugd Bekende gestandaardiseerde aanpak Onbekende aanpak Individugerichte aanpak Kind en zijn directe omgeving 1ste lijn zorg Basistakenpakket JGZ Huisartsentaken Lichte hulpverlening 5 WMO-functies OGGZ, VTO Kinderen met complexe problematiek of meervoudig problemen ingewikkelde diagnostiek Groepgerichte aanpak, van kleine groep tot maatschappij (opschalen) Programmatische gezondheidbevordering Calamiteiten (GHOR) Preventieprogramma’s Draaiboeken Kennisinfrastructuur Research and development (lokaal, regionaal, landelijk) Beleidsadvisering Praktijk Innovatie Verbindings- voorwaarden

Dimensies publieke zorg voor jeugd: professionele mix Evidence Based (effectief) * Integriteit (samenhang) Creatief Ondernemend Methode gedreven Autoriteit: Groei en ontwikkeling van kind in omgeving Cliënt Based (vraaggestuurd) * Empatisch (naast mensen gaan staan) Mens/context georiënteerd Resultaat gericht (helpen mensen de gezonde keuzes te maken) Persoonsgedreven Value Based (normatief) Maatschappij georiënteerd (politiek, bestuurlijk gevoelig) Moedig (zoeken randen op van hun functie) Draagvlak (missionaris) Waarde- en persoonsgedreven

Visie op de praktijkvoering publieke zorg (Op) tijd voor elk kind Kernwaarden (voor werkwijze) Rechtvaardigheid / gerechtigdheid Laagdrempelig (voor iedereen) Fysiek nabij (norm/aantal gezinnen) Lange termijn oriëntatie Ontwikkelingslijn wordt niet onderbroken (opheffen cesuren) 24 uur beschikbaar (m.n. vangnet kwetsbare kinderen) Geen probleemkinderen exporteren, maar oplossingen importeren Aanbod is generalistisch en ZZZ; maakt gebruik van moderne middelen E-Health Indicatie voor alle zorg voor de jeugd Krachtige voorziening voor de jeugd (ook organisatiekracht, autoriteit) Hoger Doel (maatschappelijke opgave) Kind en leef omgeving centraal Leeftijd: -12 maanden t/m 23 jaar Elk kind in beeld (signaleren, registeren) en risicotaxatie Zien van alle kinderen (95%) Gezonde kinderen gezond houden Geen kind buiten de boot (kwetsbare groep) Gezondheid en veiligheid van kinderen

Vb. Doorzettingsmacht borgen door gemeente (eindstation) De nieuwe praktijk voor de publieke zorg jeugd Bekende aanpak (70) Onbekende aanpak (30) Individueel Eerste lijn voorziening Loket (…/bevolkingsgroep), service Bevolkingsonderzoek, lichte hulp Samenwerkingsafspraken professionals Verwijsautoriteit 2e lijn Zorgcoördinatie (eenduidige casus) Vb. Keurmerk (CBF) Meldpunt (MD) complexe problematiek Toegankelijk M.D. loket voor verwijzers Samenwerkingsafspraken (MD) Verwijsautoriteit én doorzettingsmacht Vangnet (bemoeizorg) Onvrijwillig aanbod Zorgcoördinatie (veldregie) Vb. Doorzettingsmacht borgen door gemeente (eindstation) Opschaling Programmatische preventie Aanpak rondom en VG-probleem uniformiseren; individuele toepassing (maatwerk) Aanpak oefenen, crisis (GHOR) (Virtuele) netwerken/sociale verbanden Vb. Samenwerkingsprotocollen Ontwikkelorganisatie (3-hoek) Professionele kwaliteitsverbetering van uitvoering en organisatie (innovatie) (methodieken, competenties, organisatieconcepten, visitaties consultatieteams, scholing) “Open source”-innovatie (P/P-samenwerking; PH ondernemersschap) Agendasetting (expertise / beleid/proces begeleiding) Vb. ROS-en 1 2 4 3

Verbindingen voor innovatie Vb Keurmerk Woningbouwcorporaties (intern) CBF keurmerk (extern) Kwaliteitsgarantie CJG voor gemeenten Inhoudelijke sturing VB Doorzettingsmacht 1e lijn: gezinsarts (huisarts?!) Almere (gemeentefunctie) Combinatie van inhoudsdeskundige en verkregen legitimering Vb Samenwerkingsprotocollen Oefenen (Spelsimulaties) Belang van informele relaties tussen professionals (proces) Vb ROSen (23/25) Ondersteuningsstructuur 1e lijn Gericht op versterken samenhang en samenwerking Kwaliteit en innovatie praktijk (consultatieteams) Landelijk dekkend netwerk lokale oriëntatie (maatwerk)

Bestuurlijke Ordening

Motto Kabinet publieke zorg Verbinden, samenwerken, moderniseren * Verbinden van preventie en zorg (ziekte  gezondheid) Accent op lokaal beleid (wijkoriëntatie) Kennis over kosteneffectiviteit (pil of wandelprogramma) Moderniseren OGZ (RIVM 2006: versnippering, vrijblijvendheid uitvoering) (lees: simpel en samen)

Uitgangspunten huidige infrastructuur P.Z. voor jeugd WCPV: gemeente WMO: gemeente Geoormerkte budgetten WMO-gelden (prestatie) Wet op JZ (indicatie) WMO (OGGZ): gemeente Maatwerkbudgetten gemeente WCPV Rijksfolder (AWBZ) Gemeente RIVM/ZonMw Rijksgelden (programma’s) G4

CJG: oplossing of breekijzer ? Ontstaan door incident (Savanna) : nieuwe structuur (extra gelden, wet JZ) Diverse vormen bij gemeenten Convergentie?

Wet Publieke Gezondheid Geeft een kans om losser te komen van bestaande structuren, uitgangspunten: Rechten van het Kind (meer dan gezondheid) Maatschappelijke oriëntatie op PZ voor jeugd Verbreding met andere sectoren m.n. zorg, mix van zorgkolom, jeugdkolom, veiligheidskolom Van achter naar voren denken (speelveld) Gezinsprofessional (arts) in de wijk met autoriteit (doorzettingsmacht) en verantwoordelijk voor operationeel proces

Met dank aan Hans Boutellier en Katja van Vliet

Professionals spelen het spel: publieke zorg voor de jeugd Alle kinderen Ouders/Omgeving Sociale verbanden Kinderopvang wijk Onderwijs sport welzijn Frontlijn sturing 1e lijnsvoorziening Gezinsarts-spelverdeler Richtinggevende diagnostiek Gemeente als scheidsrechter Doorzettingsmacht verwijsindicatie Specialisten zorg/ jeugdhulpverlening 2de lijnsfunctie

Krachtige eerste lijnsvoorziening Gezond in de wijk Hometeam indicaties eerstelijns professionals VK generalistisch VK ouderen Overige preventie programma’s SVP GGZ HA HA P A Opvoed ondersteuning Fysiotherapie P Jeugd gezondheids zorg TA jeugdarts Mondzorg CJG A Verloskundigen MW Wv Apotheker Laagdrempelig Generalisten in de wijk Poortwachter alle indicaties Lichte hulp/advies Autoriteit CJG = 1e lijn BJZ = 2de lijn + onvrijwillig AMW VK Thuiszorg

Nawoord Focus in de jeugdsector ligt nu bij de gemeente met de vraag: Wie wordt regisseur bij complexe problematiek? De ontwikkelingsvragen zitten vooral bij de professionals (zowel in de jeugdsector als in de zorgsector)waar omslag nodig is in oriëntatie (gezondheid in de wijk en rechten van het kind), en de wil om samen te werken Voorwaarde is dat de financieringstructuur zodanig is dat er tijd (lees: capaciteit) voor professionals komt om kennis uit te wisselen en zich te ontwikkelen (scholen).

Bedankt voor uw aandacht