Mantelzorg: zwakke schakel of ijzersterke verbinding in de zorgketen? Harry Finkenflügel 22 september 2005

Hoe gaat het met U? Mantelzorger Zorgvrager Ondersteuners van mantelzorgers Beleidsmakers Zorgverleners Voorbeeld: Kennismaking t.b.v. vakantieweek De mantelzorgers: overbelast, onzeker, partner verandert, relatie verandert Ondersteuners: waarom komen de mantelzorgers niet naar u toe? Beleidsmakers: Wachten tot de kruik barst? Zorgverleners: De beleidsmakers:

is dat zo? Zorg Zorg dient gericht te zijn op: vergroten zelfredzaamheid vergroten zelfstandigheid herstel autonomie is dat zo? Er is altijd een afhankelijkheidsrelatie ! Bij zorg aan (en rondom) mensen met een chronische aandoening: Opnieuw vormgeven (afhankelijkheids)relatie ‘Empowerment’

Organisatie van zorg: drie domeinen

Domein van de mantelzorger ?

Veranderingen in de zorg (1) Ziekenhuizen Op grotere afstand Verkorten ligduur sneller doorplaatsen naar verpleeghuis sneller naar huis Veel meer poliklinisch

Veranderingen in de zorg (2) Behoud van functies Intensieve zorg Kleinschaliger in de wijk zorg aan huis domotica Open Restaurant, winkeltjes internetcafé Verpleeg- en verzorgings-huizen

Veranderingen in de zorg (3) Thuis, lokaal Gebruikelijke zorg WMO Ondersteuning Respijtzorg Consultatiebureaus voor ouderen Bezoek van verpleegkundige of geriater Levensloopbestendige woningen Woonzorgzones Domotica, Camcare

Aanleiding WMO Pragmatisch: Ideologisch: AWBZ wordt onbetaalbaar (Premie van 13 naar 20 % in 2020) AWBZ valt niet te bemensen (300.000 naar 625.000 fte’s in 2002: 1,2 miljoen werknemers, bijna 12 % van de beroepsbevolking) Ideologisch: Verantwoordelijkheid terug naar de burger Solidariteit Dicht bij de burger: lokale democratie: “Civil society” Collectieve oplossingen voor “individuele” problemen Vernieuwd vertrouwen in de professional

Modernisering AWBZ / WMO Gebruikelijke zorg (< 3 mnd, met uitzicht op herstel) Mantelzorg Verzekerde zorg (AWBZ) Huishoudelijke verzorging Persoonlijke verzorging Ondersteunende begeleiding Activerende begeleiding Verpleging Behandeling Verblijf W M O Aanscherping: “persoonlijke verzorging”: deel alsnog naar WMO ?

Wat verandert er door de WMO? Wonen Met indicatie “verblijf”(permanent toezicht of beschermende omgeving i.c.m. groepswonen): blijft AWBZ. Individueel beschermd wonen reguliere volkshuisvesting Begeleiding WMO Dagbesteding kinderen: onderwijsdomein Volwassenen: arbeidsdomein Met indicatie “verblijf” ook AWBZ-zorg in eigen huis mogelijk (wel gemaximeerd)

Kritiek op de WMO Probleemanalyse ontbreekt (o.a. m.b.t. betaalbaarheid AWBZ: SCP rapport “verpleging en verzorging verklaard”) Draag- en veerkracht “civil society” is onzeker Verschuiving van aanspraken naar voorzieningen Verschuiving individuele voorzieningen naar collectieve voorzieningen Betaalbaarheid (wie betaald de rekening?) Verantwoording en kwaliteitszorg is niet geregeld

Prestatievelden algemene voorzieningen op het terrein van maatschappelijke participatie en ondersteuning informatie en advies over maatschappelijke ondersteuning ondersteuning mantelzorg en vrijwilligers leefbaarheid en samenhang buurt en wijk accommodaties, zoals zwembaden en clubhuizen preventieve voorzieningen voor problemen met jongeren en opvoedingsproblemen voorzieningen ouderen, gehandicapten, chronische psychiatrische patiënten en mensen met psychische of psychologische problemen, zoals rolstoelen en woningaanpassingen maatschappelijke opvang (tijdelijke opvangfunctie)

+ - Veranderingen Samenhang (ketenzorg, integrale zorg) Zorg aan of dichtbij huis Welzijn en zorg bij elkaar gebracht (WMO) Lokale bestuur verantwoordelijk Regie functie is onduidelijk Wat doet de gemeente? (ongelijkheid?) Mantelzorger als sluitstuk? (laatste schakel?) + -

Verbindende schakels ? Ziekenhuis – verpleeghuis - thuiszorg Transferverpleegkundige Lokale zorg – medische / specialistische zorg Huisarts Lokale zorg - welzijn Cliënt / mantelzorger Doel: regie van de zorg terug naar de cliënt en naasten

Mantelzorg: domeinen