over wie hebben we het en wat beweegt hen ? Ouderen, over wie hebben we het en wat beweegt hen ? Conferentie Myllesweerd 19 april 2012 Prof. dr. M.J.M. Kardol Vrije Universiteit Brussel

het een kan niet zonder het ander THEMA1 Behoefteonderzoek en ouderenbeleid: het een kan niet zonder het ander

Waarom behoefteonderzoek en waarom ouderenbeleid THEMA 2 Waarom behoefteonderzoek en waarom ouderenbeleid Europese/landelijke ontwikkelingen Lokale ontwikkelingen

1. Europese/landelijke ontwikkelingen Vergrijzing Geboortecijfers en levensverwachtingen Sociaal economische ontwikkelingen

1. Europese/landelijke ontwikkelingen Ad.1. Vergrijzing Ontwikkeling aantal ouderen in Europa (mln) ≥ 65 jaar ≥ 80 jaar 2008 85 22 2060 151 61 Bron: Eurostat

Ad.2. Geboortecijfer en levensverwachting 1. Europese/landelijke ontwikkelingen Ad.2. Geboortecijfer en levensverwachting Geboortecijfer 1960 Kinderen per gezin 3,12 2006 1,70 2060 1,77 Levensverwachting 1960 man 71,5 vrouw 75,5 2006 77,7 82,0 2060 84,9 88,9

Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (1) 1. Europese/landelijke ontwikkelingen Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (1) 7 tot 30% van de Europese ouderen ervaart armoede 46% van de mensen van 55-65 jaar neemt deel aan de arbeidsmarkt Vanaf 2012 passeren jaarlijks 2 miljoen Europeanen de leeftijdsgrens van 60 jaar en velen willen (blijven) werken 30 tot 40% van de ouderen neemt niet deel aan het maatschappelijk leven

1. Europese/landelijke ontwikkelingen Ad.3 Sociaal economische omstandigheden (2) Verhouding werkenden en niet-werkenden 65 + Werkenden 2011 1 4 2050 2 Bron: NIS

Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (3) 1. Europese/landelijke ontwikkelingen Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (3) Burgerlijke staat (%) 60- 69 jaar 70-79 jaar ≥ 80 jaar Gehuwd 78 72 40 Weduwnaar/ weduwe 6 19 48 Nooit gehuwd 17 4 3 Bron: BAS, 2011

Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (4) 1. Europese/landelijke ontwikkelingen Ad.3. Sociaal economische omstandigheden (4) Sociale netwerken Op wie een beroep doen voor tijdelijke hulp (%) Partner Dochter/zoon Familielid Buren 74 49 / 51 24 63 Bron: BAS, 2011

Voor welke taak staan Europese landen (1) THEMA 3 Voor welke taak staan Europese landen (1) Europese commissie: 7 speerpunten van beleid (1) De komende 10-15 jaar aandacht voor: Het gezond ouder worden: leven toevoegen aan de jaren in plaats van jaren aan het leven Het behoud en versterking van de mentale vermogens Het opgenomen zijn in en deelname aan de gemeenschap en de arbeidsmarkt

Voor welke taak staan Europese landen (2) Europese commissie: 7 Speerpunten van beleid Het garanderen van de kwaliteit en de toegankelijkheid van sociale verzekeringen en voorzieningen Het tegengaan van ongelijkheid en leeftijdsdiscriminatie Het benutten van de kennis en inzichten van de bio- gerontologie Het thuis en in de lokale gemeenschap goed oud kunnen worden

Speerpunt 1 Het gezond ouder worden: leven toevoegen aan de jaren in plaats van jaren aan het leven Jungbrunnen, Lucas Cranach der Ältere

Speerpunt 1 Het gezond ouder worden: leven toevoegen aan de jaren in plaats van jaren aan het leven

Speerpunt 1/2 Het behoud en versterking van de mentale vermogens

Speerpunt 2 Het behoud en versterking van de mentale vermogens

Speerpunt 3 Het opgenomen zijn in en deelname aan de gemeenschap en de arbeidsmarkt

Speerpunt 4 Speerpunt 5 Speerpunt 6 Het garanderen van de kwaliteit en de toegankelijkheid van sociale verzekeringen en voorzieningen Speerpunt 5 Het tegengaan van ongelijkheid en leeftijdsdiscriminatie Speerpunt 6 Het benutten van de kennis en inzichten van de bio-gerontologie

Speerpunt 7 Het thuis in de lokale gemeenschap goed oud kunnen worden

Gemeenten hebben te maken met: 2. Lokale ontwikkelingen Gemeenten hebben te maken met: Beleidsdecentralisatie: van rijksbeleid naar gemeentelijk beleid. Nieuwe taken en verantwoordelijkheden bezuinigingen: inkrimping AWBZ en overheveling van AWBZ naar Wmo (budgetkortingen) extramuralisering: van ‘tehuis’ naar ‘thuis’. bevordering zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie bevordering gemeenschapszorg: van Zwitserlevengevoel naar buurtbetrokkenheid

1. Wie zijn de senioren in onze gemeenten ? Vraagstukken 1. Wie zijn de senioren in onze gemeenten ? Naar burgerlijke staat, kinderen, geslacht, inkomen, opleiding, arbeidsverleden, gezondheid, woonbezit ed.

Voorbeeld Inkomen senioren per kern (%)

Voorbeeld Rondkomen met inkomen per kern (%)

Voorbeeld Fysieke gezondheid langdurige beperkingen per leeftijdscategorie (%)

2. Hoe vullen zij hun leven in ? Vraagstukken 2. Hoe vullen zij hun leven in ? Voorbeeld TOP 4 Meest beoefende activiteit per leeftijdscategorie (%)

3. Hoe is het gesteld met de gemeenschapszorg ? Vraagstukken 3. Hoe is het gesteld met de gemeenschapszorg ? Met buurtbetrokkenheid en buurtcohesie Met sociale netwerken Met vrijwilligerswerk en het verlenen van mantelzorg Met het samenspel tussen professionele zorg, mantelzorg en vrijwilligers

Voorbeeld Contacten met buurtgenoten per leeftijdscategorie (%)

Voorbeeld Gemiddeld aantal kinderen per leeftijdscategorie (%)

Voorbeeld Vrijwilligerswerk per kern (%)

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Vraagstukken 4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Op stedenbouwkundig gebied en de verkeersinfrastructuur

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Vraagstukken 4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Voor wat betreft het voorzieningenaanbod

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Vraagstukken 4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Welke voorzieningen worden gemist (1) ? Voorbeeld Welke voorzieningen worden gemist per kern (%)

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Vraagstukken 4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Welke voorzieningen worden gemist (2)?

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Vraagstukken 4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Voor wat betreft het wonen en de woonomgeving

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Vraagstukken 4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Voor wat betreft de woonbehoefte, de woningvoorraad en de beschikbaarheid van “beschermd, verzorgd en geschikt wonen”

4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Vraagstukken 4. Is de gemeente seniorenvriendelijk ingericht ? Voorbeeld Verhuizen per kern (%)

Dank voor uw aandacht RB20042012