Beatrijs Van De Casteele & Luc Lemarcq Handelings Gericht Werken Samen met leerkracht, leerling en ouders aan de slag september 2010 jaartraject 2010- 2011 sessie 1 Beatrijs Van De Casteele & Luc Lemarcq

Doelen Kaderen van HandelingsGericht Werken Kennis maken met uitgangspunten (visie) Kennis maken met het model ( fasen)

voor efficiënte én kwaliteitsvolle HGW Visie en methodiek voor efficiënte én kwaliteitsvolle zorg en beleid niets nieuws onder de zon ! CLB : handelingsgerichte diagnostiek School : handelingsgericht werken => gelijke taal en kader om samen gericht en planmatig te handelen

Handelingsgericht werken Noelle Pameijer , schoolpsychologe HGW model HGW Visie 5 fasen (stappenplan) intakefase strategiefase onderzoeksfase indiceringsfase adviesfase 7 uitgangspunten * ondersteuningbehoefte en onderwijsbehoefte centraal * constructief samenwerken * positieve kenmerken benutten * de leerkracht doet er toe * systematisch en transparant * haalbare doelen * transactioneel kader

UITGANGSPUNTEN

UITGANGSPUNTEN HGW Onderwijsbehoeften van leerlingen Ondersteuningsbehoeften van leerkrachten en ouders Positieve aspecten van alle betrokken inzetten Alle betrokkenen werken constructief samen Het belang van de wisselwerking Systematisch en transparant werken Doelgericht werken met haalbare adviezen De leerkracht maakt een verschil !

en beperkingen, nodig om vorderingen te maken? De onderwijsbehoeften van de leerling de ondersteuningsbehoeften van leerkracht en ouders ->Wat heeft dit kind, met zijn positieve aspecten en beperkingen, nodig om vorderingen te maken? ->Wat heeft deze leerkracht, deze ouder nodig om het kind te begrijpen en te ondersteunen, om die vorderingen mogelijk te maken? ->Hoe kunnen we onze aanpak afstemmen op datgene wat dit kind NU nodig heeft, didactisch, materieel, pedagogisch,emotioneel,…

de onderwijsbehoeften van leerling Wat heeft een leerling nodig om een doel te bereiken? instructie die… - materiaal dat…. Opdrachten die… - groepsgenoten … aanmoediging die… - een leerkracht die … Probleem of stoornis? Welk doel? Hoe aanpakken? Expertise van de leerkracht: -> afstemmen op onderwijsbehoefen van de leerling -> én de ondersteuningsbehoeften van de leerling -> verstevigen en uitbreiden wat wel werkt Expertise van de leerling en van de ouders - > wat werkt al

de ondersteuningsbehoeften van leerkracht en ouders Nood aan informatie, aan inzichten, aan tips Te vinden door: observeren uitproberen praten met collega’s , deskundigen.. vragen aan ouders en kind : wat werkt thuis? zoeken in literatuur vorming volgen ...

2.Positieve kenmerken van alle betrokkenen inzetten -> Wat zijn positieve kenmerken van het kind, de ouders, de leerkracht, de klasgroep, de school? -> We beschouwen elk als ervaringsdeskundige. -> Hoe kunnen we die vaardigheden inzetten om doelgericht te werken?

Zet de roze bril op! zoek naar de sterke kanten van kind, ouders en leraar. Wanneer gaat het wél goed? Wat zijn talenten, vaardigheden, positieve eigenschappen die elk kan inzetten ? Focus op kracht ipv op probleem? => motivatie en goodwill neemt toe

3. Constructief samenwerken Alle betrokkenen werken constructief samen. -> praten met ouders, kind en leerkracht -> ieder heeft een actieve rol : handelen * lkr en zorgteam als onderwijsdeskundigen * ouders als ervaringsdeskundigen van hun kind * kind als deskundige van zichzelf * CLB als diagnostisch deskundige => gedeelde verantwoordelijkheid: belang van het kind staat centraal

Constructief samenwerken : ouders Communiceren met ouders -> Ouders zijn belangrijke partners Kind gedraagt zich thuis anders dan op school. Vraag naar de positieve aspecten én naar de zorgen. Wees transparant in de bedoelingen van de school Maak duidelijke afspraken met de ouders. Zorgstructuur is kader voor gesprek. Handelen met ouders Handelen van ouders -> acties opnemen in onderling overleg en met gedeelde verantwoordelijkheid

Constructief samenwerken : leerling Communicatie met de leerling Leerling is het onderwerp én de uitvoerder Wordt au sérieux genomen! Vraag en luister : Wat ziet hij / zij als sterke punten? Waar maakt zij/hij zich zorgen over? Wat doet hij/zij nu al en welk effect heeft het? Wat zou haar/hem kunnen helpen? Wie zou hem/haar kunnen helpen? Handelen van de leerling Samenspraak met leerling :wat is zijn bijdrage?

4. De leerkracht maakt het verschil. Verander je de leerkracht dan verander je het kind en omgekeerd. Een sterke leerkracht is effectief voor alle leerlingen. Doelgericht omgaan verschillen tussen leerlingen is een belangrijk kenmerk van een effectieve leerkracht. Reflecteren op de eigen rol, ideeën en handelen én op het effect bij leerlingen, ouders en collega’s Dé belangrijkste factor!

Van onderwijsbehoeften v/d leerling -> ondersteuningsbehoeften v/d leerkracht Wat heb ik nodig om gewenste aanpak te bieden in mijn klas? Zelf kan ik………………….. Verder heb ik nodig : ……………. Kennis over ……. Vaardigheden om ….. Ondersteuning bij ………. Extra materiaal voor………. Een (interne of externe ) begeleider die …….. Een directie die……….. Collega’s die ………. Meer handen in de klas die……….. ……

Onderzoek Marzano ( 2007) Onderzoek :meta analyse 35 jaar en 1200 onderzoeken schoolsucces : 80% kenmerken van de leerling en thuissituatie en 20% school binnen die 20% is de impact van het onderwijs 33% , en 66% van de leerkracht. Dus leerkracht pak je kans ! meest effectieve leerkrachten behandelen niet alle leerlingen hetzelfde, ze proberen verschillende aanpakken uit ( reflecteren en experimenteren ) effect van kwaliteit school en leerkracht : gemiddeld 50 punten in 2 jaar zwakke school en zwakke leerkracht : 3 punten sterke school en sterke leerkracht : 96 punten

Onderzoek:Karine Verscheuren (2009) Knappe leerlingen krijgen vaak openlijk bevestiging Minder knappe leerlingen worden vaak openlijk bekritiseerd in de klas -> meer kans op probleemgedrag en later minder kans op diploma -> Maar aanmoedigende en bevestigende feedback geven zelfvertrouwen en een plaats binnen de groep => feedback van leerkracht beïnvloedt - de sociale positie van het kind in de groep - andere kinderen/collega’s nemen het over - draagt bij tot het zelfbeeld van het kind

5. Doelgericht werken met haalbare doelen Uitgebreide intake: bevragen van alle actoren Wat zijn de verwachtingen van elk? Testen : enkel wat we nodig hebben Strategie : hoe gaan we op weg naar ons doel? Wat is meest wenselijke? en -> Wat is haalbaar voor dit kind ? -> Wat is haalbaar voor deze ouders ? -> Wat is haalbaar voor deze leerkracht met deze groep kinderen? -> wat is haalbaar voor de school?

Doelgericht werken Wat is de vraag? (leraar, ouders, kind) Wat zijn wensen? Wat zijn de verwachtingen? Waar willen we naartoe ? Wat is ons doel? Is dit realistisch? Is het haalbaar? Wat moeten we daarvoor weten? =>gericht testen en observeren =>weten om te adviseren, om een vakkundig een bruikbaar plan op te stellen.

6. Het belang van de wisselwerking NIET : Wat heeft dit kind? WEL : wat heeft het kind nodig ? bij de zorg voor het kind houden we rekening met het kind in zijn relatie tot de anderen en zijn omgeving. Dit ( unieke ) kind in deze klas, met deze leraar, in deze school, met deze ouders, in die leef-/woon- /cultuur- omstandigheden

kind Tante Oudere broer boezemvriend Moeder leerkracht Jongere zus vader Woon- omgeving Jongere zus Tante boezemvriend kind televisie leerkracht Klasgroep

7. De werkwijze is systematisch en transparant -> Er wordt systematisch gehandeld in een open communicatie naar elke betrokkene. systematisch : eerst denken, dan doen -> We gaan stap voor stap op weg. transparant : Is alles altijd duidelijk voor elke betrokken partij -> Hebben we alle partijen van in het begin van het proces mee? -> Blijft iedereen mee tijdens het proces?

Het model

Verschillende fasen binnen HGW Aanmelding: meer informatie nodig om vraag te beantwoorden? Nee Vraag beantwoorden Ja 1. Intake 1. Intake 1. Intake 1. Intake 1. Intake 2. Strategie 2. Strategie 2. Strategie 2. Strategie 2. Strategie 3. Onderzoek 3. Onderzoek 3. Onderzoek 3. Onderzoek 4. Indicering 4. Indicering 4. Indicering 5. Advies 5. Advies Verschillende fasen binnen HGW Interventie- & evaluatiefase

5 fasen in het HGW traject intakefase strategiefase onderzoeksfase indiceringsfase adviesfase evaluatie

1. * intakefase Fase waarin we informatie verzamelen. 2. Strategie 3. onderzoek 4. Indicering 5. advies Fase waarin we informatie verzamelen. Wat is de hulpvraag van leerkracht, ouder, leerling ? Wat willen ze weten en waarom? Wat is de vraag achter de vraag? Waar willen we met deze leerling naartoe? Afstemming hulpvrager  hulpverlener.

2. * strategiefase Fase waarin we de strategische aanpak bepalen 3. onderzoek 1.Intake 4. Indicering 5. advies Fase waarin we de strategische aanpak bepalen Hoe gaan we bij deze casus te werk? Wat weten we al? Wat willen we nog weten? Waarom willen we dat weten ? Hoe gaan we het te weten komen? Wie gaat info verzamelen?

3. * onderzoeksfase Fase waarin we de onderzoeksvragen beantwoorden 1.Intake 2. Strategie 4. Indicering 5. advies Fase waarin we de onderzoeksvragen beantwoorden Staat steeds in relatie met hulpvraag. Onderzoeken uitvoeren.

4. * indiceringsfase 1.Intake 2. Strategie 3. onderzoek 4. Indicering 5. advies Fase waarbij we alle info samenleggen en vooruitblikken naar het concrete synthese van intake tot onderzoek voorbereiden van de adviesfase van “wat “ naar “hoe” van diagnostische gegevens naar onderwijsbehoeften

5. * adviesfase Fase waarbij advies omgezet wordt in handelen 1. Intake 2. Strategie 3. onderzoek 4. Indicering 5. Advies 5. Advies Fase waarbij advies omgezet wordt in handelen beantwoorden van de hulpvragen bespreken van aanbevelingen alle betrokkenen hebben nu overzicht, inzicht en uitzicht van wenselijk naar haalbaar -> yes advies yes advies vertalen in handelingsplan

effecten

HGW op school Schoolniveau: visie en structuur voor zorgbeleid Leerkrachtniveau: de leerkracht als deskundige betrokken comfort van de leerkracht verhogen Leerlingniveau: betrokkenheid van leerlingen betrokkenheid en verantwoordelijkheid van ouders zorgvuldige en brede intake om alle kindaspecten mee te nemen

Grotere slaagkansen voor zorg Elke actor erkennen ( leerling, ouder, leerkracht, externe…) Betrokkenheid van alle actoren verhogen Gedeelde verantwoordelijkheid Breed kijken: naast cognitieve, sociaal - emotionele, medische factoren, gedrag, omgeving en context meenemen

voordelen Iedere actor is van in het begin van het proces betrokken => minder frustratie Realistische doelen met een grote opvolgingskans => haalbare verwachtingen Meer kans op succes Er is een grotere kennis – en daardoor begrip van school - en thuiswereld Gedragen zorgvisie van het schoolteam

Onderschat nooit de waarde van een groot verhaal! HGW