Bewaring en transport van bloedcomponenten Belang van de koude keten

Deze documenten werden ontwikkeld door de werkgroep opleiding en vervolgens gevalideerd door de stuurgroep van BeQuinT. Indien u wijzigingen aanbrengt in de presentaties dan is dit op eigen verantwoordelijkheid. Deze presentaties werden ontwikkeld als basis voor een e-learning programma en niet voor face-to-face vorming.

INHOUD MODULE 5 Doelstellingen Transport van bloedcomponenten van bloedinstelling naar bloedbank Bewaring ter hoogte van de bloedbank Afhaling ter hoogte van de bloedbank Transport van bloedbank naar ziekenhuisafdeling(/depot) Bewaring in een decentrale stock Tracing en teruggave van bloedcomponenten Te onthouden

DOELSTELLINGEN Na het doornemen van deze module kan je: De verschillende bewaarvoorwaarden per bloedcomponent bespreken Het belang van de koude keten aantonen voor de transfusieveiligheid en de opbrengst van de transfusie De aandachtspunten bij het transport en traceerbaarheid van bloedcomponenten opsommen Het belang van de single-unit transfusie duiden

KOUDE KETEN De koude keten is het geheel van alle handelingen bij transport en bewaring om de temperatuur van een bepaald product te behouden. De koude keten zorgt ervoor dat de biologische eigenschappen van bloedcomponenten behouden worden. Dit is belangrijk om de veiligheid, doeltreffendheid en de kwaliteit van bloedcomponenten te waarborgen! Donatie Transport Verwerking Bewaring Toediening

KOUDE KETEN: van donor tot ontvanger Master 2013-2014 Gestion d'une banque de sang Octobre 2013 KOUDE KETEN: van donor tot ontvanger Donor Bloedinstelling Transport Ziekenhuis Bloedbank Transport Afdeling Ontvanger Chr. Gérard-CHU ULg

TRANSPORT BLOEDINSTELLING - BLOEDBANK De bloedinstelling heeft procedures vastgelegd voor de correcte aflevering van bloedcomponenten aan de ziekenhuizen. Er is controle op: de koelboxen de veiligheidssluiting de bewaarcondities

BEWARING TER HOOGTE VAN BLOEDBANK Elke bloedcomponent moet bewaard worden tussen strikte temperatuursgrenzen: Bloedcomponent Bewaringsduur T° Aandachtspunt Erytrocytenconcentraat 42 dagen 2°C tot 6°C   Bloedplaatjesconcentraat 5 tot 7 dagen 20°C tot 24°C  constante schudding! Vers ingevroren plasma 3 maanden 1 jaar -18°C tot -25°C < -25°C SD plasma 4 jaar ≤ -18°C afschermen van licht

Effecten van de koude temperatuur Door de hogere bewaringstemperatuur van bloedplaatjesconcentraten is er een groter risico op bacteriële besmetting: bloedplaatjesconcentraten > ertytrocytenconcentraten > plasma. Elke manipulatie van de bloedcomponent met een opening van het systeem (zakje) vermindert de levensduur (wassen, concentratie…) .

AFHALING TER HOOGTE VAN DE BLOEDBANK De persoon die de bloedcomponenten afhaalt bij de bloedbank moet goed weten voor welke patiënt deze bestemd zijn. Men kan bv. een patiënten etiket* meenemen om dit te controleren (met naam, voornaam, geboortedatum,…). *In functie van de lokale procedure

AFHALING TER HOOGTE VAN DE BLOEDBANK Verschillende bloedbanken passen een single-unit policy toe*. Dit betekent dat er (bij niet-urgente transfusies) slechts 1 unit (per patiënt) per keer wordt afgehaald bij de bloedbank. Tegelijkertijd kunnen artsen ook gestimuleerd worden om minder EC voor te schrijven. Indien nodig kunnen meerdere units ter beschikking gehouden worden t.h.v. de bloedbank. Wanneer een tweede unit nodig blijkt, kan die dan in opdracht van de arts afgehaald worden. Dit geldt niet voor urgente en/of massieve transfusie. *In functie van de lokale procedure

AFHALING TER HOOGTE VAN DE BLOEDBANK Waarom? Om er zeker van te zijn dat alle afgehaalde units toegediend worden Om het risico op verspilling van deze kostbare producten te beperken Om de bloedvoorraad correct te gebruiken Om een rationeel bloedverbruik te stimuleren Om de bewaring van bloedcomponenten op de afdelingen te vermijden

TRANSPORT NAAR DE ZIEKENHUISAFDELING Enkel bloedcomponenten afhalen die onmiddellijk zullen toegediend worden! De bloedcomponent(en) moet(en) rechtstreeks naar de afdeling gebracht worden. De tijdspanne tussen afhaling en toediening dient namelijk zo kort mogelijk te zijn. Soms worden de bloedcomponenten getransporteerd naar een subdepot (bv. de noodvoorraad voor urgente transfusie). Feedback Hilde: Schrijfwijze erytrocytenconcentraten (zonder h) > werd aangepast Feedback Hile: tekst valt eraf > werd aangepast Feedback Hilde: VPVIM: -25°C en niet -30°C. Feedback Els: temperatuur -18° is voldoende (zeker vanaf afhaling, dan is de bewaringstermijn max. 3 maanden) Jana: dit verwijderd: “en bij voorkeur single-unit distributie (uitz: urgenties)” > vorige slides

TRANSPORT NAAR DE ZIEKENHUISAFDELING *In functie van de lokale procedure Component Temperatuur Transportmiddel Voorbeelden ECL Tussen 2 - 6°C idealiter met koelelementen Plaatjes Tussen 20 - 24°C zonder koelelementen Ontdooid plasma/ onmiddellijke toediening Plastic zakje

BEWARING IN DECENTRALE STOCK Respecteer de lokale procedures! Erytrocytenconcentraat (EC) Uitzonderlijk kan EC bewaard worden: in een bloedkoelkast met temperatuur tussen +2°C en +6 ° C waarbij de homogeniteit van de temperatuur binnen in de koelkast wordt gevalideerd met (regelmatige/continue) temperatuurcontrole en alarm bij temperatuuroverschrijdingen met interventie 24u/24 en 7d/7 Enkel op voorwaarde dat .... (Jana) Vorige versie: ondertitel: Richtlijnen per bloedcomponent na aflevering door bloedbank Jana: “koude keten garanderen”: verwijderd: is logisch, uiteraard is dit de bedoeling…

BEWARING OP EEN ZIEKENHUISAFDELING Respecteer de lokale procedures! Enkel op voorwaarde dat .... Bloedplaatjesconcentraten kamertemperatuur tussen 20 en 24 °C indien de unit niet onmiddellijk wordt toegediend, is constante schudding vereist: Eventueel mogen extra toelichtingen hier toegevoegd worden (voor de e-learning) nooit gekoeld bewaren of transporteren! Afgekoelde plaatjesconcentraten ondergaan onomkeerbare membraanveranderingen en worden door macrofagen in de milt onmiddellijk geëlimineerd waardoor de opbrengst nihil wordt.

BEWARING IN DECENTRALE STOCK Respecteer de lokale procedures! Plasma Indien plasma tijdelijk bewaard wordt in een subdepot, moet dit voldoen aan dezelfde vereisten zoals de depot in de bloedbank: Een vriezer met (regelmatige/continue) temperatuurcontrole (-18°C of -25°C) en alarm bij temperatuuroverschrijdingen zijn vereist met interventie 24u/24, 7d/7. Enkel op voorwaarde dat .... Feedback Hilde: is bij VPVIM 2u-4u geworden, bij octaplas 8u tenzij bewaard in koelkast na ontdooiing - dan is het 24u

TRACING VAN BLOEDCOMPONENTEN Respecteer de lokale procedures! Wat? Registratie de weg van een bloedzak vanaf de levering in de bloedbank tot de toediening aan de patiënt Op verschillende momenten in de transfusieketen*, bv. bij: afhaling op de bloedbank aankomst op de afdeling start transfusie einde transfusie Hoe? Elektronische registratie, meestal via scanner Identificatie van de bloedzak en uitvoerder (arts, verpleegkundige)  

BLOEDTRACING Waarom? Om traceerbaarheid van de bloedzak te verzekeren. Zo kan elke bloed-eenheid retrospectief getraceerd worden van donor tot ontvanger en omgekeerd. Door monitoring van de tracing gegevens kan men de transporttijd en eventueel de bewaartijd van bloedcomponenten op dienst in de gaten houden (bv. door het verschil van het tijdstip van afhaling en aankomst). Dergelijke kwaliteitsindicatoren helpen om de veiligheid te bewaken door afwijkingen te onthullen. Deze gegevens vormen een belangrijk onderdeel van het transfusiedossier van de patiënt. Indien nodig kunnen ze gebruikt worden in het kader van een discussie of een incident, bv. om te achterhalen wanneer de bloedzak is aangekomen op de dienst.  

TERUGGAVE Respecteer de lokale procedures! Idealiter wordt elke bloedcomponent geleverd door de bloedbank zo snel mogelijk toegediend. In de praktijk zijn echter uitzonderingen mogelijk. Wat moet er gebeuren met eenheden die niet worden toegediend? In sommige ziekenhuizen worden niet-toegediende erytrocytenconcentraten teruggenomen door de bloedbank, mits correcte bewaring. De terugname moet beschreven zijn in een procedure die werd goedgekeurd door het transfusiecomité. Om verspilling te vermijden is het dus belangrijk dat men enkel bloedcomponenten bij de bloedbank afhaalt als deze onmiddellijk toegediend zullen worden (bv. in het kader van single-unit policy).

TE ONTHOUDEN: Elke bloedcomponent heeft een optimale bewaringstemperatuur en wordt best onmiddellijk na aankomst op de afdeling toegediend. Er dient een procedure te zijn m.b.t. de bewaringsomstandigheden en het transport van labiele bloedproducten binnen het ziekenhuis. De procedure van transport moet goed gekend zijn bij de personen die bloedcomponenten vervoeren De traceerbaarheid van de geleverde bloedcomponenten moet gegarandeerd kunnen worden.