Psychosociale Risico’s (PSR’s) Anja Serckx - Michel Vertriest Regionale infosessie Januari 2016 Anja: Van harte welkom – iedereen betrokken – gewijzigde wetgeving – 2 delen
Reglementering - definities Deel 1 Anja: beginnen bij begin
Nieuw arbeidsreglement Er werd een nieuw arbeidsreglement opgesteld… Met bijlage 6 “Bescherming tegen psychosociale risico’s op het werk, met inbegrip van stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk”. Met ingang op 1 maart 2015. Anja: KB april 2014 - wetgeving van kracht sinds 1/09/2014 – AR uiterlijk 1 maart 2015 aanpassen
Wet welzijn De wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, ook de "welzijnswet" genoemd, is de basiswet op het vlak van de veiligheid en de gezondheid op het werk. Anja: 7 welzijnsdomeinen => ! Psychosociale belasting
Er leeft wel wat in de psychosociale wereld. Vooraf… Duidelijk een verschuiving / evolutie… Er leeft wel wat in de psychosociale wereld. Anja: zinvol om eerst wat cijfers te bekijken => Premed = externe gezondheidsdienst Leuven
Ook de wetgeving wijzigt… KB 11 juli 2002 – “Wet pesten” Aanleiding David Van Gysel KB 17 mei 2007 – “Psychosociale belasting op het werk” KB 10 april 2014 – “Psychosociale risico’s” CAO 72 - 30 maart 1999 – “ Beleid ter voorkoming van stress op het werk” Ook de wetgeving wijzigt… Anja
Welzijn van werknemers Wanneer voelen we ons goed? 3 domeinen werk / professioneel sociaal leven thuis/ gezondheid Michel
Wat als ons welzijn verstoord wordt? Indien problemen binnen één van de drie domeinen gevolgen voor de werknemer gevolgen voor de school Michel
Signalen en indicatoren werknemer Emotioneel stress burn-out/ depressie zich slecht voelen of lijden zenuwaanvallen in tranen uitbarsten zeer emotionele reacties Gedrag conflicten geweld pesterijen ongewenst seksueel gedrag problematisch genotsmiddelengebruik zelfmoord(poging) Lichamelijk pijn (spier, gewricht, hoofd, rug) spier- en skeletaandoening slaapstoornissen problemen spijsvertering herhaalde infecties verhoogde bloeddruk hartziekten Michel
Signalen en indicatoren school absenteïsme en turnover (vertrekkende leerkrachten) - interims op school arbeidsongevallen beroepsziekten gebrek aan motivatie personeel - verlies op onderwijskwaliteit of administratieve ondersteuning disfunctioneren personeel sociale verhoudingen verslechteren staking imagoschade organisatie Michel
Wat als… Toepassen “Wet psychosociale risico’s”. de oorzaak van de signalen/indicatoren zich situeert op het werk? Toepassen “Wet psychosociale risico’s”. Michel
Wetgeving – KB 10 april 2014 Meer nadruk op collectieve aanpak Preventief luik Verbreding van de scope Anja:
Wetgeving – KB 10 april 2014 Het KB verplicht het schoolbestuur (SB) om: enerzijds preventieve maatregelen ter voorkoming van psychosociale risico’s te nemen en anderzijds om procedures te voorzien en toe te passen in geval van een verzoek om psychosociale interventie (formeel/informeel) op het werk. Anja
Psychosociale risico’s (def.) De kans dat één of verscheidene werknemers Anja: definitie verdeeld over verschillende dia’s!!!
Psychosociale risico’s (def.) psychische schade ondervinden die al dan niet gepaard kan gaan met lichamelijke schade angst depressie burn-out zelfmoordgedachten posttraumatische stress … uitputting slaapproblemen verhoogde bloeddruk hartkloppingen maag- en darmproblemen migraine rugpijn, … Anja: lichamelijke schade ook problemen met spijsvertering
Psychosociale risico’s (def.) Arbeidsorganisatie Arbeidsinhoud Arbeidsvoorwaarde Arbeidsomstandigheden Arbeidsverhoudingen of interpersoonlijke relaties op het werk Psychosociale risico’s (def.) als gevolg van de blootstelling aan een arbeidssituatie die een gevaar inhoudt De vijf A’s Anja
De 5 A’s Arbeidsorganisatie Arbeidsinhoud structuur van een organisatie (horizontaal – verticaal) wijze waarop de taken worden verdeeld duidelijkheid in afspraken en communicatie algemeen beleid dat in de school wordt gevoerd aard van de taak complexiteit en variatie van taken contact met derden duidelijkheid van de taken lichamelijke belasting Anja: risico’s: te veel werk – te hoog werktempo – te eenvoudig werk – onduidelijke of tegenstrijdige taken – nodeloze planlast
De 5 A’s Arbeidsvoorwaarden Arbeidsomstandigheden werkrooster mogelijkheden tot nascholing mogelijkheden tot deeltijds werken betrekking op materiële omgeving zoals: arbeidsmiddelen omgevingsfactoren / inrichting werkplaatsen fysieke belasting veiligheid en welzijn Anja: risico’s onevenwichtig uurrooster-te grote klassen-tewerkstelling op diverse V001-werkonzekerheid // slechte verlichting/verluchting- onaangepaste t° - gevaarlijke werksituaties – ontbrekende hulpmiddelen
De 5 A’s Arbeidsverhoudingen of interpersoonlijke relaties niet enkel schoolse relaties (tussen personeelsleden – met leden directie - …) maar ook relaties met derden (leerlingen, ouders, leveranciers,…) sociaal klimaat participatie overleg communicatie conflicthantering Anja: risico’s: te weinig medezeggenschap – te weinig steun (in het bijz .voor beginnende lkrn) – slechte onderlinge relaties - discriminatie
Psychosociale risico’s (def.) Bovendien moeten de elementen van de A’s objectief een gevaar inhouden d.w.z. dat een subjectieve ervaring door het individueel personeelslid niet doorslaggevend is. Van zodra de situatie als normaal kan beschouwd worden, kan het SB niet verantwoordelijk gehouden worden voor het leed van een personeelslid, zelfs al wordt de situatie slecht beleefd door dit personeelslid, rekening houdend met zijn subjectiviteit en gevoeligheid. Anja: voorbeeld: lkr 1ste leerjaar moet volgend schooljaar lesgeven in het 5de leerjaar
Psychosociale risico’s (def.) Bovendien moeten de elementen van de A’s objectief een gevaar inhouden en moet het SB er een impact op hebben Het SB moet dus de mogelijkheid hebben om in te werken op het gevaar en op de factoren die kunnen bijdragen tot de totstandkoming van de schade. Zo heeft het SB geen enkele impact op de atypische persoonlijkheid van een personeelslid of op de oorzaak van een relationeel probleem tussen personeelsleden als deze oorzaak zich in de privésfeer bevindt. Het SB heeft wel een impact op de gevolgen die deze elementen met zich kunnen meebrengen op het werk. Anja: voorbeeld: burenruzie ts 2 lkrn – lkrn werken samen // PSR’s zijn nefast voor zowel WN als WG (absenteïsme – dalende kwaliteit werk - …)
Toepassingsgebied wetgeving psychosociale risico’s Wat we al kenden… Pesten Geweld Ongewenst (seksueel) gedrag op het werk Stress op het werk Burn-out Michel
Toepassingsgebied wetgeving psychosociale risico’s Stress op het werk = een toestand die: door een groep van personeelsleden als negatief ervaren wordt, gepaard gaat met klachten of disfunctioneren in lichamelijk, psychisch en/of sociaal opzicht, en die het gevolg is van het feit dat personeelsleden niet in staat zijn om te voldoen aan de eisen en verwachtingen die hen vanuit de werksituatie gesteld worden. Burn-out = een toestand waarbij een personeelslid : uitputting (extreme vermoeidheid) ervaart en/of cynisch gedrag vertoont (het werk – collega’s – directie - …), en een lager zelfbeeld van de eigen competenties heeft. Michel
Michel
Michel
Toepassingsgebied personen Het SB, de directie en GID Prevor willen zich ten volle inzetten voor het welzijn van alle werknemers en leerlingen in onze scholen. gesubsidieerd en niet-gesubsidieerd personeel, personen die gelijkgesteld worden met werknemers, andere personen die op school aanwezig zijn Immers… iedereen heeft het recht om te kunnen werken in een aangename, positieve en stimulerende werksfeer. Michel
Toepassingsgebied personen Wij willen dan ook vragen dat jij je samen met ons wil inzetten om met je collega’s, leidinggevenden, medewerkers en leerlingen vanuit wederzijds respect te handelen en iedere vorm van fysiek of verbaal geweld, pesterijen en ongewenst (seksueel) gedrag op het werk achterwege te laten. Ook zullen wij dit gedrag bij anderen niet steunen of toestaan: we hanteren een nultolerantie voor grensoverschrijdend gedrag. Michel
Basisbeginsel… Een psychosociaal gezonde school is een school met een uitdagende en ondersteunende werkomgeving waarin alle werknemers gestimuleerd en betrokken worden, tevreden zijn en zich gewaardeerd weten. Het is de opdracht van het SB: om een beleid uit te bouwen dat bijdraagt tot dit psychosociaal welzijn van alle werknemers op school en zich in te zetten voor een psychosociaal gezonde school. Michel
Basisbeginsel… Alle werknemers dragen op een positieve manier bij tot het welzijnsbeleid dat wordt aangewend in het kader van de bescherming van de werknemers tegen psychosociale risico’s, inzonderheid in het geval van geweld, pesterijen, ongewenst (seksueel) gedrag, stress, burn-out en conflicten op het werk. Michel
Michel
Pauze… Michel
Risicoanalyses en procedures Deel 2 Anja
Risicoanalyse en preventiemaatregelen ARA Los van elke vorm van incident, interventie of klacht dient het SB na te gaan of er binnen de school gevaren aanwezig zijn en of bepaalde risicofactoren binnen de school een invloed kunnen hebben op de gezondheid van personeelsleden (die kunnen leiden tot stress, burn-out, geweld, pesterijen, ongewenst (seksueel) gedrag,…). Anja
Risicoanalyse en preventiemaatregelen ARA Om dit te onderzoeken maakt men gebruik van een ARA = algemene risicoanalyse = een instrument op basis van de vijf A’s situaties identificeren risico’s bepalen risico’s evalueren Anja
Anja
Risicoanalyse en preventiemaatregelen ARA Uitvoering met medewerking van personeelsleden. De directeur richt een interne werkgroep op. PPP voorzien Advies en ondersteuning door OVTP en PAPA. Op basis van resultaten met het SB maatregelen nemen. Resultaten dienen opgenomen te worden in GPP – JAP. Anja
Risicoanalyse en preventiemaatregelen SRA Naast de ARA kan het SB op eigen initiatief een RA laten uitvoeren op het niveau van een specifieke arbeidssituatie waarin een gevaar werd vastgesteld. Deze analyse noemt men een SRA = specifieke risicoanalyse Michel
Risicoanalyse en preventiemaatregelen SRA bijkomende bevraging van een specifieke arbeidssituatie op initiatief van het SB op vraag van een lid uit de HL op vraag van 1/3 van de vertegenwoordigers van het personeel in het CPBW uitvoerder: PAPA PAPA adviseert het SB mogelijke collectieve of individuele maatregelen vanuit SB Michel
Interne procedure Anja Stappenplan…
Interne procedure Anja
Interne procedure: verzoek tot informele psychosociale interventie OVTP – PAPA Gesprekken die het onthaal, het actief luisteren en/of advies omvatten. Het opstarten van een verzoeningsprocedure indien de betrokken personen hiermee instemmen. Anja
Interne procedure: verzoek tot formele psychosociale interventie PAPA Wanneer de informele psychosociale interventie niet tot een oplossing heeft geleid. Wanneer de werknemer ervoor kiest geen gebruik te maken van de informele interventie. Anja
Verzoek tot psychosociale interventie… Interne procedure Michel Verzoek tot psychosociale interventie…
Michel
Consultatie OVTP - PAPA Coördinaten OVTP en PAPA zijn opgenomen in bijlage 2 AR en in sensibilisatieflyer Raadpleging: tijdens de werkuren of - bij onmogelijkheid hiervan - buiten de werkuren Tijd raadpleging = arbeidstijd Michel
Vertrouwelijkheid OVTP en PAPA zijn gebonden aan het beroepsgeheim. Aan derden mogen ze geen informatie meedelen die zij ontvangen in het kader van hun functie, tenzij de wetgeving zulks toelaat. Het SB, de leden van deHL en de personen die gehoord worden door de PAPA verbinden zich ertoe absolute discretie in acht te nemen betreffende: de betrokken partijen, de eventuele feiten en de omstandigheden waarin de feiten zich hebben voorgedaan, tenzij de wetgeving zulks toelaat. Michel
Tuchtsancties Sanctie overeenkomstig het decreet rechtspositie van 27 maart 1991 voor: het personeelslid dat beschuldigd wordt van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst (seksueel) gedrag OF het personeelslid dat misbruik heeft gemaakt van de klachtenprocedure Michel
Register extern geweld De werknemer die meent voorwerp te zijn van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst (seksueel) gedrag op het werk veroorzaakt door een andere persoon, kan een verklaring doen in het register. Anja
Anja
Interne procedures => voor wie? De procedures zijn voorbehouden aan de werknemers van de school. Andere personen kunnen GEEN beroep doen op de OVTP en/of PAPA Uitzondering: Werknemers van een bedrijf die werkzaamheden uitvoert in de school en die menen het voorwerp te zijn van ongewenst gedrag, kunnen wel een beroep doen op de interne procedures van de school. Michel
Externe procedures Wanneer de feiten aanhouden ondanks de interne procedure; wanneer de feiten aanhouden, omdat het SB geen maatregelen heeft genomen, kan de werknemer een beroep doen op de Inspectie van het Toezicht op het Welzijn. De ambtenaar kan nagaan in welke mate de interne procedures zijn toegepast of toepasbaar zijn. Michel
Externe procedures De werknemer kan op elk ogenblik: een rechtsvordering instellen bij de arbeidsrechtbank of een klacht indienen bij de politie of de bevoegde rechterlijke instanties. De bevoegde rechter kan evenwel de behandeling van de zaak opschorten en bevelen de voornoemde interne procedures toe te passen. Michel
Documenten PSR’s Arbeidsreglement (AR) Leidraad PSR’s Sensibilisatieflyer PPP ARA Anja
Humor is een vorm van ernst… Anja
Humor is een vorm van ernst… Anja
Nog vragen? Anja en Michel