Een Wmo-schets naar voren Doorn 15-12-11 Ronald Bellekom VNG

Waarom ook alweer?

Wmo en de slag naar ‘Wmo-achtig’ werken 1ste evaluatie Wmo door SCP: bereik/betrekken kleine doelgroep en+ welzijnsbeandering besturingsfilosofie: horizontalisering: invloed stakeholders en verantwoording compenseren ipv verstrekken: geen verzekerd recht: Participatiewet, geen zorgwet algemene opdracht voor gemeenten: 9 prestatievelden beleidsvrijheid voor gemeenten  gemeenten vrij in de besteding Lokale verschillen + individueel maatwerk brede en integrale aanpak van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. U vraagt, wij ook: kijken naar wat iemand ook kan. de eigen kracht met en in zijn omgeving meer benadrukken, benutten, stimuleren. in Wmo burger geen "zorgconsument”: burgers als gebruiker én leverancier van ondersteuning eigen verantwoordelijkheid burgers : zelf- en samenredzaamheid: grotere inzet naar elkaar / wederkerigheid / mantelzorg civil society / actief burgerschap: geleidelijk proces loketten: "Kanteling" in denken en doen: geen claimbeoordeling meer een nieuw soort professional (WNS) : social work formele zorg waar het moet - informele zorg/ondersteuning waar het kan meer ruimte voor algemene voorzieningen, wijkgericht: waar het kan collectief , waar het moet individueel minder loketten en beoordelen, meer samen zoeken naar oplossingen. meer ruimte voor en vertrouwen in de professionals. minder verantwoorden, meer presteren.

Beeld uitgaven Wmo welzijn, sociaal cultureel werk 780 mln maatsch. begeleiding en advies  860 mln huishoudelijke hulp                    1350 mln rolstoelen, vervoer, wonen      960 mln openbare geestelijke gezondheidszorg 320 mln TOTAAL (2009) 4,3 miljard straks erbij: € 2.7 – 3.1 miljard begeleiding

De Wmo is geen eiland Er liggen (steeds) meer duidelijke relaties met: Ontwikkelingen AWBZ en Zvw WWB / WSW Wet publieke gezondheid (artikel 5A) wonen, vervoer Gemeente(n) en zorgverzekeraars meer gezamenlijk opdrachtgeverschap?

De Kanteling Van: verzekerde rechten, zorgplicht, indiceren en verantwoorden naar: In gesprek met de burger, over diens beperkingen, en het gewenste resultaat: aan de keukentafel

Oplossingen: van binnen naar buiten Eigen kracht Sociaal netwerk Algemene voorzieningen Individuele voorzieningen 7

Welzijn Nieuwe Stijl (WNS) Kanteling en WNS: bijdrage aan doorontwikkeling Wmo Gemeenschappelijker: Voor de korte en langere termijn in dialoog een lokale of regionale ‘maatschappelijke agenda’ i Professioneler/Effectiever: welzijnsaanbieders (management en professionals), maar ook op de gemeente als opdrachtgever. Aanbieders van welzijn hebben een welzijnsaanbod dat is afgestemd op de visie van de gemeente en de vraag van de burger. Het gaat er dus om niet te sturen op producten, maar op resultaten en waar mogelijk op maatschappelijke effecten. Efficiënter (op macro niveau): Welzijn Nieuwe Stijl leidt er toe dat de vraag naar duurdere voorzieningen wordt uitgesteld en er efficiëntere ondersteuning geboden wordt. Meer collectieve arrangementen. Het welzijnswerk is gericht op het versterken van het zelfregelend vermogen van de burger en het betrekken van de eigen sociale omgeving bij de ondersteuning. Meer efficiëntie ontstaat ook als de aanbieders van maatschappelijke ondersteuning en de aanbieders van bijvoorbeeld zorg meer samenwerken.

8 bakens Welzijn Nieuwe Stijl Gericht op de vraag achter de vraag; Gebaseerd op de eigen kracht van de burger; Direct er op af; Formeel en informeel in optimale verhouding; Doordachte balans van collectief en individueel; Integraal werken; Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht; Gebaseerd op ruimte voor de professional. 90 individuele ondersteuningstrajecten gemeenten en welzijnsorganisaties

Decentralisatie begeleiding

Begeleiding naar de Wmo: € 2.7 á 3.1 miljard naar gemeentefonds: rekenregel extramurale begeleiding / dagbesteding / tijdelijk verblijf / vervoer / begeleiding jeugd exclusief: begeleiding bij verblijfsindicatie is (ZZP of VPT). bezuiniging van 5% ongeveer 180.000 cliënten grote diversiteit in doelgroepen en grote van doelgroepen grote diversiteit in aanbod en aanbieders samenloop met jeugdoperatie en wet werken naar vermogen Vanaf 2013 nieuwe cliënten, vanaf 2014 voor alle cliënten. Bestuursafspraken: decentralisatie uitkering. Gemeenten zelf toezicht op kwaliteitsbeleid

Wie zijn de cliënten in de AWBZ? Naar grondslag: somatische aandoening 38.000 psychogeriatrische problematiek 14.000 psychiatrische stoornis 56.000 verstandelijke handicap 50.000 lichamelijke handicap 14.000 zintuiglijke handicap 5.000 Ouderen geen aparte doelgroep: wel ook ouderen met Beperkingen: bijv. functie begeleiding en ketenzorg dementie

Aanbieders thuiszorg (onderdeel thuisbegeleiding) RIBW-en instellingen voor begeleid zelfstandig wonen scholen voor voortgezet speciaal onderwijs buitenschoolse opvang voor kinderen met een handicap medische kinderdagverblijven kinderdagcentra orthopedagogische expertise en behandelcentra instelling voor verzorging en verpleging verslavingszorg GGZ-instellingen dagactiviteitencentra en instelling voor dagbesteding zorgboerderijen logeerhuizen Fokus-woonprojecten

Wat voor activiteiten? sport voor verstandelijk beperkten vakantie activiteiten voor verstandelijk beperkten belevenis- en uitgaanscentrum activerende psychiatrische thuiszorg inloophuizen begeleiding bij rehabilitatietrajecten verslaafden ontmoetingsgroepen …………………. woonbegeleiding praktische pedag. thuishulp en gezinsondersteuning (PPG) begeleiding tijdens voorgezet speciaal onderwijs thuisbegeleiding dagactiviteiten voor GGZ (DAC) dagbesteding voor verstandelijk beperkten logeerhuizen zaterdagopvang voor kinderen met verstand. beperking ……………..

De Wmo-compensatieplicht wordt uitgebreid … dagelijkse levensverrichtingen kan uitvoeren en het persoonlijk leven structureert en daarover regie voert. …een huishouden kan voeren hulp bij het huishouden …zich in en om de woning kan verplaatsen rolstoel aanpassing in de woning, zoals een traplift …kan deelnemen aan het maatschappelijk verkeer en sociale verbanden kan aangaan welzijnsactiviteiten maaltijdverzorging gemeenschappelijke dagbesteding …zich lokaal kan verplaatsen - vervoersmiddel in de regio, zoals een taxibus of scootmobiel NIEUW: de resultaten van begeleiding

Overgang begeleiding: planning 2011? - Aanpassing wet- en regelgeving en parlementair traject 2011/12 - Voorbereiding gemeenten en aanbieders op de invoering (Transitiebureau) 2013 - Overgangsjaar: gemeenten worden verantwoordelijk voor nieuwe instroom 2014 - Ook 'oude' cliënten vallen onder het nieuwe Wmo-regime

Verandert alles voor iedereen, meteen? Nee. We zien een continuüm dat loopt van: mensen voor wie "Wmo-achtig werken" goed kan en meteen mensen voor wie je de bestaande begeleiding 1-op-1 moet continueren Er wordt een vijfde domein toegevoegd aan artikel 4 toegevoegd

Welzijn nieuwe stijl, de Kanteling en Begeleiding Transitie en transformatie Landingsbaan Transitie: zorgvuldig en tijdig Daarbij al wel kijken naar innovatieve ondersteunings- concepten. Uitgangspunten / principes WNS en Kanteling zijn onontbeerlijk voor uitvoering nieuwe taken. Dit betekent niet dat alles direct voor alle cliënten zal veranderen. Het gaat om maatwerk. Voor sommige cliënten zal dit betekenen dat de huidige wijze van ondersteuning wordt gecontinueerd, terwijl voor andere cliënten een nieuw innovatief ondersteuningsconcept meer passend is

Samenhang Naast dec. begeleiding ook: Inloop GGZ Kortdurend verblijf Samenhang met maatregelen in AWBZ: Uitvoering door verzekeraars IQ-maatregel (jaar uitgesteld) Scheiden wonen-zorg Samenhang met andere transities: Wet werken naar vermogen: Wajong-WSW-WWB Decentralisatie Jeugdzorg

scheiden wonen/zorg en gemeenten 21

Weg van de weg der geleidelijkheid Extramuralisering in de vorige eeuw / afbouwen intramurale capaciteit. Scheiden wonen/zorg sinds eind jaren ’90. Vorig kabinet: Geen eenvoudige opgave: uitbreiding stimuleringsbeleid. Huidig kabinet: versnellingsproces m.b.t. scheiden wonen/zorg? WAAR LIGGEN WE DE ‘BODEM’? 23

Een paar cijfers Van de 2.5 miljoen 65 plussers in 2010: 165.000 zorg met verblijf / ZMV (6,6%). 600.000 zorg zonder verblijf / ZZV (24.4%) 2 miljoen 65plussers wonen niet intramuraal en niet in specifieke vorm van ouderhuisvesting (naarmate hogere leeftijdscategorie vanzelf ander %). Corporaties kennen ongeveer 350.000 als ouderenhuisvesting gelabelde woningen. ZZP V&V 1 & 2: 75% daarvan woont niet intramuraal Vanaf V&V ZZP 5 sterke omslag naar ZMV

GEVOLGEN VOOR UITGAVEN IN GEMEENTELIJK DOMEIN? Wat nu Er verdwijnen geen ZZP: Indicatie voor (ZMV) zzp 1 tm 9 blijven: Dan geen Wmo (ook niet voor begeleiding). Scheiden wonen/zorg voor ZZP V&V 1+2: huurcomponent eruit. ZZP 3+4 mogelijk later: in stappen. Nu: Alleen voor instroom nieuwe ZMV indicaties? Planning? Per 2012 invoering risicodragend exploiteren vastgoed. Geen bewoner → geen geld. Het Rijk onderzoekt voor welke ZZP’s (ook voor de niet V&V sector) scheiden echt niet kan. AWBZ brief met specifieke maatregel scheiden wonen/zorg nog niet naar de 2de Kamer. GEVOLGEN VOOR UITGAVEN IN GEMEENTELIJK DOMEIN?

Komende jaren? Is de Wmo af? Meer AWBZ functies naar gemeenten: verzorging & verpleging? Samenwerking gemeenten en zorgverzekeraars: juist ook in preventieaanpak, maar ook in opdrachtgeverschap Dementiezorg en rol/positie/taak gemeenten. Informele zorg verder uitbouwen (mogelijk maken) Zorg in de Buurt: samenwerking eerstelijnszorg en gemeenten. 1-1-1 en 2 → 1 → 0 Meer regionale samenwerking Invullen door gemeenten artikel 5A Wet Publieke Gezondheid: ouderengezondheidszorg: bevorderingtaak ………………?

Preventiefonds? “De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) wil dat minister Schippers van VWS een preventiefonds opricht. Uit dat fonds moeten goede plannen van gemeenten en verzekeraars betaald worden om ziekten te voorkomen. Dat staat in het advies Preventie van welvaartsziekten ”