Van AWBZ naar Wmo Individuele Begeleiding Dagbesteding Vervoer Gesprek cliëntenvertegenwoordigers 19 juni 2014

Wmo 2015 Begeleiding uit de AWBZ 1500 mensen individuele begeleiding 500 cliënten dagbesteding Budget 20% minder

Wmo 2015 Nadruk op eigen verantwoordelijkheid Doel: - Het vergroten van zelfredzaamheid en participatie om mensen zo lang mogelijk in eigen leefomgeving te laten blijven. - Onderdak en begeleiding bieden als mensen hun thuissituatie hebben moeten verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven. Gemeenten worden verantwoordelijk voor het ondersteunen van de zelfredzaamheid en participatie van mensen met een beperking, chronische, psychische of psychosociale problemen, dat erop is gericht dat mensen zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving kunnen blijven. De gemeente moet onderdak en begeleiding bieden aan mensen die hun thuissituatie hebben verlaten, vanwege psychische of psychosociale problemen, of vanwege risico’s voor veiligheid door geweld, en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving.   In de nieuwe wet wordt sterk de nadruk gelegd op de eigen verantwoordelijkheid van burgers en hun naaste omgeving. De compensatieplicht is uit het wetsvoorstel verdwenen. In het wetsvoorstel is een balans gezocht tussen waarborgen voor passende ondersteuning van goede kwaliteit en voldoende rechtszekerheid voor mensen enerzijds en de randvoorwaardelijke beleidsruimte voor gemeenten om op een doelmatige wijze tot integrale ondersteuning te komen anderzijds. Voor het vaststellen van de mate van zelfredzaamheid is het van belang te beoordelen in hoeverre iemand in staat is tot het uitvoeren van de noodzakelijke algemene dagelijkse levensverrichtingen en of iemand in staat is tot het voeren van een gestructureerd huishouden. Voor het beoordelen van participatie moet worden beoordeeld in hoeverre iemand kan deelnemen aan het maatschappelijke verkeer. Gemeenten zijn primair verantwoordelijk voor de deskundigheidsbevordering van informele zorgverleners en worden verantwoordelijk voor de waardering van mantelzorgers. In de nieuwe Wmo is ook opgenomen dat het Steunpunt Huiselijk Geweld per 2015 samen met het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) een AMHK worden. In de Jeugdwet wordt hiervoor verwezen naar de Wmo.

Visie (Raad juni 2013) Zelfredzaamheid voorop De omgeving doet mee Voorkomen is beter dan genezen Oplossingen per persoon, soms samen We laten niemand vallen Hulp dichtbij huis Één huishouden, één plan Snelle interventies als hulp nodig is Zie Raadsvoorstel Visie op de beweging in het Sociaal Domein: 1. De inhoudelijke uitgangspunten - Zelfredzaamheid voorop - De omgeving doet mee - Voorkomen is beter dan genezen - Oplossingen per persoon, soms samen - We laten niemand vallen - Hulp dichtbij huis Één huishouden, één plan 2. De organisatorische principes - Wijkgericht werken - De toegang tot nulde en eerstelijnszorg primair te beleggen bij de wijkteams - Waar mogelijk de toegang tot overige ondersteuning concentreren op één plek in de stad - Regionale samenwerking vanuit het principe: lokaal doen wat kan en (boven-)regionaal doen wat écht niet lokaal kan. 3. De sturingsprincipes - Professionele ondersteuning op regionaal niveau inkopen - Financiële kaders: de door rijk beschikbaar gestelde middelen en middelen binnen gemeentebegroting - Inzet van middelen ontschotten

Organisatie ondersteuning Lokale basis (zorg) infrastructuur algemene voorzieningen en vindplaatsen: scholen, kinderopvang, welzijnsinstellingen, sportvereniging, huisartsen, GGD, kerken, steunpunt huiselijk geweld, vrijwilligers in georganiseerd verband, Stips Wijkteam (s) differentiatie eventueel op basis van populatie en zorgvraag Burgerkracht (civil society) Familie, vrienden, gezin, buurt, kerken, vrijwilligers Digitaal loket (informatie, advies, vraagverheldering, signalering, doorverwijzen), beheer eigen dossier, platform voor klachtafhandeling Digitalisering Specifieke zorg residentieel, JB/JR, Fakt-teams, etc. Wijkteams als hart van de organisatie. 2. Ter ondersteuning en aanvulling van de wijkteams een stedelijke/regionale infrastructuur: a. Digitaal loket b. Toegang tot de inkomensvoorzieningen en arbeidstoeleiding c. Specialistische expertise en diagnostiek ter ondersteuning van het functioneren van de wijkteams d. Backoffice (administraties) e. Inkoop en contractering (waaronder tevens het verlenen van subsidies wordt verstaan) 3. De meerwaarde van (boven)regionale samenwerking en de organisatorische consequenties hiervan te onderzoeken. 4. Sturing van/door wijkteams 5. Bekostiging van wijkteams Een integrale benadering van vragen staat centraal. Samenwerking met partners is het uitgangspunt, ook met partijen buiten het sociaal domein, zoals wonen, gezondheidszorg, veiligheid en justitie.

Verbinden nieuwe en bestaande taken Wij hebben al veel taken in het sociaal domein, uitdaging om goede verbinding te maken tussen nieuwe en huidige taken. Verbinding tussen sociaal domein en aanpalende domeinen. Herijking van de opdrachtgevende rol richting gesubsidieerde instellingen in de basisinfrastructuur. Huidige taken in het sociaal domein zijn bijvoorbeeld de ondersteuning informele zorg en Algemeen maatschappelijk werk. Ook deze onderdelen moeten worden verbonden met de nieuwe taken.

Individuele begeleiding Generalistische begeleiding in de Wijkteams Praktische begeleiding Specialistische begeleiding Individuele begeleiding in de AWBZ wordt geboden aan mensen die niet goed in staat zijn hun dagelijks leven te structureren. Het gaat bijvoorbeeld om het compenseren van het regelvermogen zoals ondersteuning bij planning van activiteiten, het regelen van dagelijkse zaken, het structureren van de dag, besluiten nemen, maar ook praktische hulp bij administratie, geldbeheer, oefenen van sociale vaardigheden of communicatie. Tot dit deel rekenen wij ook 'Begeleiding bij algemene dagelijkse levensverrichtingen' (het Persoonlijke verzorgingsdeel dat wel in de Wmo wordt opgenomen). Doel is de situatie van de persoon te verbeteren of stabiel te houden. Kortdurende intensieve begeleiding wordt geboden in de beginfase van een begeleidingstraject, bij crisissituaties en life events (bijvoorbeeld het overlijden van een naaste, of ernstige ziekte). Generalistische begeleiding in de wijkteams Wij beleggen de uitvoering van deze functie in het wijkteam, waarbij eigen regie en oplossingsvermogen worden gestimuleerd Door de nieuwe werkwijze wordt inhoud gegeven aan de beweging die wij hebben verwoord in onze inhoudelijke principes: een integrale manier van werken, vanuit het principe één huishouden – één plan en zelfredzaamheid stimulerend, ingebed in de sociale omgeving. De ‘grondslag’ (iemands aandoening of beperking) is niet langer leidend voor de inzet, maar de ondersteuningsvragen die iemand heeft. Iemand kan met al zijn vragen terecht bij het wijkteam. Individuele ondersteuning is in principe kortdurend. Ambulante ondersteuning wordt op deze wijze een algemene voorziening die snel beschikbaar is en nabij, doordat zij toegankelijk is zonder indicatie en wijkgericht. Ook een deel van de huidige ondersteuning in het kader van de Wmo willen wij integreren in de wijkteams, zoals het Algemeen Maatschappelijk Werk of ouderenadvisering. De integrale manier van werken via een en dezelfde toegang, maakt de hulpverlening overzichtelijker en voor hulpvragers duidelijker doordat zij één ingang en aanspreekpunt hebben in de wijk. Bovendien houden we zo beter een vinger aan de pols bij mensen met chronische beperkingen, wat samen met inzet vanuit de basiszorginfrastructuur kan leiden tot minder structureel langdurige inzet van professionals. Dagactivering Wanneer mensen meer dagstructuur of ondersteuning nodig hebben dan via algemene voorzieningen mogelijk is, of activiteiten die om aangepaste huisvesting vragen, zijn er aangepast en dag(deel)vullende activiteiten mogelijk, op specifieke locaties. We streven ernaar om dit zoveel mogelijk doelgroepoverstijgend aan te bieden, maar niet uitgesloten is dat bepaalde activiteiten ‘exclusief’ voor bepaalde groepen zijn. Waarschijnlijk zijn dit activiteiten die regionaal worden aangeboden, overleg daarover met de regio moet nog plaatsvinden.     

Individuele begeleiding Generalistische begeleiding in de Wijkteams Praktische begeleiding Specialistische begeleiding Praktische begeleiding Mensen voor wie het noodzakelijk is dat zij vaker en langer professioneel ondersteund worden, bieden wij langdurig praktische begeleiding. Deze begeleiding is erop gericht structuur aan te brengen in het huishouden, en ondersteuning te bieden bij het op orde houden van werk, financien en sociale relaties, eventueel opvoeding. Specialistische ambulante ondersteuning Voor mensen die niet via wijkteams geholpen kunnen worden, is specialistische begeleiding mogelijk. Dat kan: als de aard van de benodigde expertise zo specifiek is dat het wijkteam die niet kan bieden (een specifieke interventie, gericht op een bepaald aspect, of op een doelgroep met een specifieke beperking (bijv. zintuiglijk gehandicapten); als mensen dakloos worden en tijdelijk in een opvangvoorziening wonen. Bij uitstroom naar zelfstandig wonen kan wel weer worden samengewerkt met het wijkteam. - als bij het plan voor het huishouden naast ondersteuning ook sprake is van dwang en/of drangmaatregelen. Zoveel mogelijk ondersteunen deze dan uitvoering van het ondersteuningsplan van het wijkteam, soms kan het nodig zijn om begeleiding over te dragen.   Zo veel als mogelijk heeft het wijkteam de regie over de hulpverlening. De regie kan (tijdelijk) bij de specifieke hulpverleners liggen. Bij stabilisatie of acceptatie gaat de begeleiding weer over naar het wijkteam. Bij dwang-en-drang-maatregelen vindt begeleiding plaats binnen het gedwongen kader, in samenwerking met politie en justitie, de Raad van de Kinderbescherming of andere instanties die dwangmaatregelen in kunnen zetten, zoals woningcorporaties of de gemeente zelf. Specifiek vervoer Mensen die niet instaat zijn om zich zelfstandig te laten vervoeren, is begeleid of aangepast vervoer mogelijk. Toegang verloopt via wijkteam en/of stedelijke voorziening.  Het is mogelijk om Wmo groepsvervoer te combineren met leerlingenvervoer in één vervoerssysteem. Inzet en tijden moeten dan wel afgestemd worden. Het ligt voor de hand om een dergelijk systeem regionaal in te voeren. Overleg hierover met regiogemeenten, onderwijs en instellingen is nodig. Respijtzorg met verblijf In de AWBZ is een indicatie mogelijk voor kortdurend tijdelijk verblijf. Het wordt vooral gebruikt als indicatie voor logeeropvang van kinderen. Volwassenen maken er bijna geen gebruik van. In de nieuwe Wmo wordt bij de ondersteuning van mantelzorgers expliciet de mogelijkheid tot respijtzorg genoemd (vervangende zorg). Dit is van belang om mantelzorgers even op adem te kunnen laten komen. De manier waarop we hier invulling aan geven is vrij. Belangrijk is dat mantelzorgers er even tussen uit kunnen, omdat vervangende zorg geregeld is. Indien dit niet lukt in het eigen sociaal netwerk en ook niet met vrijwilligers, is het mogelijk hiervoor professionele zorg in te zetten. Omdat de vraag naar respijtzorg met verblijf maar op kleine schaal voorkomt, denken we erover om een persoonsgebonden budget te bieden waarmee de mantelzorger tijdelijk vervangende zorg kan regelen.

Dagactivering Dagactivering organiseren we op basis van benodigde ondersteuning, zoveel mogelijk in de wijk/geïntegreerd in de samenleving en niet per doelgroep. Drie functies: Ontmoeting en inloop Dagactivering Arbeidsmatige dagbesteding Aansluiting bij de leefwereld en de context van bewoners creëert mogelijkheden om beter te signaleren en te interveniëren Van oudsher werken instellingen voor dagbesteding afgebakend naar doelgroepen. Kennis, expertise, capaciteit en accommodaties zijn daar op ingericht. Op het gebied van participatie streven we maatwerk na, waarbij bewoners meer zelf de regie hebben in hun zoektocht naar wat bij hen past. Er wordt aangesloten bij de interesses, talenten en mogelijkheden van mensen, ongeacht hun beperking. Maatschappelijke activering wordt zodoende meer benaderd als een beroepskeuze. Door maatschappelijke activering dichtbij en nabij bewoners te organiseren kunnen snelle verbindingen worden gemaakt. Het maakt vroegtijdige signalering mogelijk, dat van belang is om in te kunnen spelen op situaties van mensen, of om problemen te voorkomen. Daarbij vormt het wijkteam een belangrijke spil.   Door bundeling van activiteiten is een meer efficiënt en integraal aanbod mogelijk Op dit moment is dagbesteding sterk sectoraal ingericht, wat leidt tot verkokering en inefficiëntie. Bundeling van activiteiten is mogelijk, door anders om te gaan met capaciteit en omvang. Er zal, gelet op het bovenstaande, een verschuiving plaatsvinden van de huidige dagbesteding (waar doelgroepen geconcentreerd activiteiten verrichten) naar activiteiten in de wijk, aangeboden door formele en informele organisaties. Er is meer mogelijk in samenwerking met andere partijen (instellingen/bedrijven) die werkzaam zijn in de wijk. Als een aangepaste omgeving (accommodatie, specifieke begeleiding) echt nodig is voor een specifieke doelgroep (bijvoorbeeld mensen met een ernstig fysieke aandoeningen), dan wordt gezocht naar bundeling van activiteiten op een efficiënt (bovenlokaal) schaalniveau, in samenwerking met de regio. Kortom: een meer efficiënte wijze van organiseren is mogelijk. Er wordt geconcentreerd ingezet op ondersteuning en minder op bekostiging van locaties voor activering Gestimuleerd wordt bij maatschappelijke activering waar mogelijk gebruik te maken van bestaande accommodaties of activiteiten. Activiteiten aanbieden bij bedrijven, gemeente, lokale onderneming, verenigingen accommodaties werkt efficiëntie en integratie in de hand. Het uitgangspunt dat wordt gehanteerd is: geen beschutte omgeving, mits…. Het accent komt daarmee te liggen op de begeleiding en niet in accommodaties. Het stimuleert instellingen ondernemend en innovatief om te gaan met mogelijkheden. Voor bepaalde groepen zal een aangepaste omgeving noodzakelijk zijn. Voor specifieke doelgroepen blijft een beschermde/beschutte omgeving beschikbaar. Arbeidsmatige activering Voor een deel van de groep die nu participeert via dagbesteding is een meer arbeidsmatige vorm van dagbesteding mogelijk of een beschutte werkvorm. Een nog kleiner deel kan via deze weg worden toegeleid naar betaald werk. De vormen waarin dit kan worden aangeboden zijn divers: vrijwilligerswerk, eenvoudig productie- of onderhoudswerk (industrieel, in het groen), leerwerktrajecten. Ook hier geldt dat voor mensen voor wie (nog) niet duidelijk is wat zij kunnen of willen, een traject kan worden geboden voor onderzoek en ontwikkeling (bijvoorbeeld stages). Daarvoor is begeleiding nodig, als ook plaatsen waar geleerd en geoefend kan worden met vaardigheden. Voor mensen voor wie (nog) niet duidelijk is wat zij kunnen of willen, kan een traject worden geboden voor onderzoek en ontwikkeling (bijvoorbeeld stages). Daarvoor is begeleiding nodig, als ook plaatsen waar geleerd en geoefend kan worden met vaardigheden.  De toeleiding wordt gedaan door het wijkteam en/of door een stedelijke voorziening (bijvoorbeeld een participatiecoach). Bij de toeleiding hebben ook het speciaal onderwijs en andere onderdelen in de specifieke zorg (bijvoorbeeld bij de instroom vanuit stedelijke voorzieningen zoals MO/LG) een rol.

Vervoer Waar kan wijkgericht, met vrijwilligers Geïntegreerd professioneel aanbod van: Collectief vervoer Leerlingenvervoer Specialistisch vervoer We koppelen vervoer los van dagbesteding. Hierdoor kan worden ingezet op andere, creatieve vervoerssystemen in de wijk met bijvoorbeeld vrijwilligers of cliënten die dit als dagactiviteit doen. Daarnaast is bundeling van vervoer mogelijk waardoor het bereik en de bereikbaarheid groter wordt. Combinaties kunnen worden gezocht met bijvoorbeeld het vervoer van leerlingen, regiotaxi of mensen die beschut werken. Door minder versnipperd om te gaan met vervoersaanbod wordt ook minder bureaucratie in de hand gewerkt. Door vanuit een benadering en eenzelfde methodiek de situatie met cliënten te bespreken wordt gezocht naar de mate waarin mensen zelf oplossingen kunnen vinden. Cliënten worden zodoende gestimuleerd meer zelf te reizen. Bijvoorbeeld op de fiets of met de bus, begeleid door vrijwilligers enz. Door een verbreding in de doelgroepen zal er sprake zijn van een diverse groep cliënten met een vervoersbehoefte. Niet alle doelgroepen zijn echter te combineren. Daar houden we rekening mee in de uitwerking. Er zijn en blijven specifieke eisen voor bepaalde doelgroepen bij het vervoeren. Een aantal criteria wordt bij de inkoop en het beheer opgesteld om kwaliteit te borgen en oog te houden voor specifieke groepen.