Zorginkoop door zorgverzekeraars en gemeenten Hans Maarse Maastricht University Zeist 2014

Inhoud Achtergronden bij zorginkoop Vergelijking zorginkoop Zvw – Wmo Stellingen voor discussie

Disciplinaire achtergrond Geen arts Geen econoom Geen jurist Maar politicoloog/bestuurskundige

Nieuwe wetgeving Zorgverzekeringswet (2006)  zorgverzekeraar inkoper Wet Maatschappelijke Ondersteuning (2007)  gemeente inkoper Wmo 2015  gemeente inkoper Jeugdwet  gemeente inkoper

‘Derde partij’ Derde partij: Verzekeraar, gemeente, zorgkantoor, het rijk FINANCIERING ZORGINKOOP, BEKOSTIGING CONTRACTMODEL Zorgvrager ZORGVERLENING zorgaanbieder Verzekerde belastingbetaler

Nieuwe stelsel risicovereveningsfonds Rijksbijdrage kinderen overheid Inkomensafhankelijke premie zorgtoeslag Uitkering fonds: 14 parameters! werkgever verzekeraar Nominale premie (Concurrentie) Contractering/zorginkoop Verzekerde/zorgvrager zorgaanbieder Aanvullende verzekering

Ondersteunende instrumenten MBI: Macrobeheersingsinstrument (2012) - pragmatisch maar verkeerde prikkel en impopulair Bestuurlijk Hoofdlijnenakkoord: VWS, NVZ, NFU, ZKN en ZN - Maximering van de volumegroei: 2014: 1,5%; 2015-2017: 1% - Gemeenschappelijke verantwoordelijkheid - Netwerkbesturing

Zorgverzekeringswet (1) Gereguleerde concurrentie: enerzijds marktwerking, anderzijds behoud van sociale waarden (publieke belangen) Zorgplicht (artikel 11 Zvw) Basisveronderstelling: concurrentie op verzekeringsmarkt dwingt verzekeraar tot optimalisering van zorginkoop Contracteervrijheid Artikel 13 (wijziging vanaf 2016; van toepassing op medspec zorg en GGZ-zorg; hinderpaalcriterium blijft voor sommige zorgvormen intact).

Budgetpolis Bron: Nza 2014

Zorgverzekeringswet (2) Zorgverzekeraar als institutionele tegenkracht Check and balances Van betaalfabriek naar zorginkoper Zorginkoop is de kern van het nieuwe stelsel

Toegangseisen voor aanspraken op zorg (in %)

Zorginkoop Grote complexiteit - veel producten; grote heterogeniteit - informatie-asymmetrie (kwaliteit) - DBC’s  DOTs (nieuwe taal) - veel regelgeving - grote investeringen Grote onzekerheid - volume - technologie - keuzegedrag - politiek

Zorginkoop komt langzaam van de grond Geleidelijke invoering door overheid Drukker met andere zaken Geen informatie over kosten en kwaliteit Geen zorginkoopbeleid (leerstrategie) Marktstructuur Ex-post risicoverevening  geen sterke prikkel Vrees voor reputatieverlies POWER GAME

Verticale integratie minimaal 2010 2011 2012 soort zorg Wetsontwerp met verbod op verticale integratie in juni 2014 door TK aangenomen. Bron: Nza 2014

Too big to fail? Marktaandeel vier grote concerns is 90 procent! Bron: Vektis, 2014

Marktconcentratie Bron: Nza 2014 DSW-SH: 2,6%

Mogelijke consequenties Zorgverzekeringsmarkt Stelling 1: bij hoge concentratiegraad kan de consument zich in de toekomst niet veroorloven niet bij de regionale marktleider aangesloten te zijn (denk ook aan Wlz, uitbreiding Zvw). Zorginkoopmarkt Stelling 2: selectieve zorginkoop verandert/beperkt de keuzevrijheid voor de zorgvrager niet alleen zichtbaar maar ook onzichtbaar.

Focus in zorginkoop op kwaliteit Rol zorgverzekeraar in bepaling kwaliteit van zorg? Stelling 3: verzekeraars moeten zich onthouden van het definiëren van standaarden voor zorginhoudelijke kwaliteit Vraag: Goed is van slecht te onderscheiden, maar is heel goed ook van goed te onderscheiden?

Onderzoek Siesling: Zorgvisie 19-8-2014

Zorgvisie 28-8-2014

Wet maatschappelijke ondersteuning Decentralisatie Gemeente belast met zorginkoop Basisveronderstelling: doelmatigheid door verbinding met andere gemeentelijke beleidsterreinen Monopsonist Grote beleidsvrijheid Geen ‘stemmen met de voeten’ Geen vangnet Omvangrijke bezuinigingen: ‘meer met minder’

Vergelijking inkoop Zvw – Wmo (1) Marktwerking Verzekeraar inkoper Zorgplicht Aanspraken wettelijk vastgelegd Hoge rechtszekerheid/gelijkheid Exit optie Contracteervrijheid Vangnetten; beperking risico verzekeraar/instellingen Wmo Van systemen naar mensen Gemeente inkoper Compensatieplicht Geen wettelijk vastgelegde aanspraken Lage rechtszekerheid/gelijkheid Geen exit optie Contracteervrijheid Geen vangnet; groot risico gemeente/ instellingen

Vergelijking zorginkoop Zvw-Wmo (2) Redelijke kennis kwaliteit Geen indicatiestelling Redelijke kennis kosten Beperking volumegroei Marktwerking beperkt Ontslageffect beperkt WMO Weinig kennis kwaliteit Weinig kennis kosten Indicatiestelling Omvangrijke bezuiniging Veel marktwerking Ontslaggolf

Vergelijking inkoop Zvw – Wmo (3) Hoge complexiteit Grote onzekerheid Keuzevrijheid: nog altijd ruim Focus op kosten en kwaliteit Stelling 4a: zorginkoop Zvw is evolutie Extreme complexiteit Extreme onzekerheid Keuzevrijheid zeer beperkt Eenzijdige focus op kosten Stelling 4b: zorginkoop Wmo is revolutie

Stellingen Stelling 1: bij hoge concentratiegraad kan de consument zich in de toekomst niet veroorloven niet bij de regionale marktleider aangesloten te zijn (denk ook aan Wlz, uitbreiding Zvw). Stelling 2: selectieve zorginkoop verandert/beperkt de keuzevrijheid voor de zorgvrager niet alleen zichtbaar maar ook onzichtbaar. Stelling 3: verzekeraars moeten zich onthouden van het definiëren van standaarden voor zorginhoudelijke kwaliteit Stelling 4: Zorginkoop Zvw = evolutie, zorginkoop Wmo = revolutie

Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …   