Partnerschap lerarenopleiding - scholen POLS: Professioneel ontwikkelende leerschool

Overzicht 1. EEN STUKJE ‘LOKALE’ VOORGESCHIEDENIS 2. EEN STUKJE INTERNATIONALE VOORGESCHIEDENIS 3. WAT IS EEN POLS? VISIE EN MISSIE DOELEN FUNCTIES EN KENMERKEN STANDAARDEN VOORDELEN UITDAGINGEN, VALKUILEN 4. IMPLEMENTATIE VAN EEN POLS 5. ROLLEN EN TAKEN 6.AAN DE SLAG

1. Een stukje ‘lokale’ voorgeschiedenis (1) ‘prehistorie’: eigen cultuur van ‘contacten’ met het praktijkveld; meestal ‘papieren’ communicatie i.v.m. stageorganisatie 1998: resonansgroep PBLO-PBKO: stageorganisatie optimaliseren van de opleiding samenwerking praktijkveld-opleiding visie en vernieuwingsprojecten: zelfstandige stage mentorenopleiding (vanaf 1999; tot nu toe 450 opgeleide mentoren) nieuwe formule eindwerken (ILKO) leidend principe: win-win-relatie

1. Een stukje ‘lokale’ voorgeschiedenis (2) 2001: Evaluatie van de lerarenopleidingen: de stage als achilleshiel kloof opleiding – afnemende veld 2004: Vraag naar een conceptueel kader en een integrale aanpak: POLS: sneuveltekst hoofdlijnen zie: Thema, 2005, nr. 2, p. 31-36

2. Een stukje ‘internationale’ voorgeschiedenis (1) Beïnvloedende factoren twee parallelle, maar sterk gescheiden vernieuwingsstromen (eindtermen/basiscompetenties, ICT, nieuwe ‘visies’ op leren, integrale kwaliteitszorg, zelfevaluatie,…) toenemende kritiek op de lerarenopleidingen groeiende aandacht voor de professionaliteit (professionalisering) van de leraar nieuwe inzichten in leren (m.n. van leraren) gewijzigde verhoudingen tussen opleidingen en praktijkscholen (mondiger, lokale ‘autonomie’, …)

2. Een stukje ‘internationale’ voorgeschiedenis (2) Holmes group: Professional Development Schools (USA) en diverse varianten Oxford Intership Scheme Opleidingsschool (NL) En nu zelfs… ‘uitwassen’: Opleiding in en quasi louter door de school (lector wordt ‘opleider’ van ‘praktijkopleiders’) Wij kiezen voor: PROFESSIONEEL ONTWIKKELENDE LEERSCHOOL (POLS)

3. Wat is een POLS? Samengevat: het leren van ALLE betrokkenen Een partnerschap tussen een instituut voor lerarenopleiding en een basisschool met als missie: De opleiding kandidaat-leerkrachten + De professionele ontwikkeling van leerkrachten + De professionele ontwikkeling van lectoren I.f.v.de optimalisering van het leren van de leerling vanuit een gerichte onderzoeksinstelling wordt gestreefd naar een verbetering van de onderwijsleerpraktijk (op opleiding én school) school én opleiding werken vanuit een gedeelde visie op onderwijzen en leren en nemen samen de verantwoordelijkheid op voor het leren van allen én het bereiken van de opgelegde doelen (eindtermen, basiscompetenties, …) Samengevat: het leren van ALLE betrokkenen bevorderen

Pols: visie, missie en doelen Visie en missie: het leren van alle betrokkenen optimaliseren (kloof theorie-praktijk / schoolontwikkeling / praktijkonderzoek / …) ‘de lerende school’, ‘professionele leergemeenschap’ Doelen: streven naar maximale leerresultaten voor alle leerlingen streven naar de beste opleidingsomgeving voor a.s. lrk. streven naar kwalitatief hoogstaande lkr. en opleiders ondersteunen van toegepast, reflectief onderzoek rekening houden met diversiteit, gelijke kansen voor lln. en lkr. ontwikkelen van betere relaties met andere participanten gelijktijdige vernieuwing van het vormings- en opleidingsaanbod (school én opleiding)

Pols: functies en kenmerken ondersteunen van het leren door de leerlingen opleiden van toekomstige leerkrachten bevorderen van professionele ontwikkeling van lkr. bevorderen van praktijkgericht onderzoek VIJF essentiële kenmerken (PDS-standards): De lerende gemeenschap Samenwerking ‘Accountability’ en kwaliteitszorg Organisatie, rollen en structuur Gelijke kansen

POLS: Voordelen Voordelen: Onderzoek wijst uit dat het ‘leren’ van àlle betrokkenen er beter van wordt (zie: Teitel, 2004) Voor de basisschool Voor de student Voor de opleiding - gemotiveerde studenten - meer handen in de klas - kweekvijver - kansen voor schoolontwikkeling - meer open sfeer en grotere onderlinge betrokkenheid in het team - nieuwe uitdaging voor leraren - partnerschap met de opleiding - contacten en samenwerking met andere opleidingsscholen - leren van en met elkaar - deel uit maken van een team - extra motivatie voor het beroep - ruimte krijgen voor eigen initiatieven - bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de school - intensief en op maat begeleid worden op de werkplek - stageopdrachten uitvoeren die reëel en betekenisvol zijn verbetering van de samenwerking met de basisschool eenvoudigere plaatsing van studenten door vergroting van het aantal opleidingsplaatsen verbetering van de kwaliteit van de stageplaats door geschoolde coaches en mentoren verbetering van de kwaliteit van de stageopdrachten directe en gerichte feedback op het opleidingscurriculum

POLS: … en valkuilen Situationele factoren: De structurele dimensie: Onwil om samen te werken Voorafgaande relaties en attitudes Moeilijkheden i.v.m. een volgehouden financiële ondersteuning (beleidskeuze!) De structurele dimensie: Tekort aan formalisering Gelijkwaardigheid en controle Belangrijke rol van de directie De procesdimensie: Moeizaam of slecht verlopende communicatie De relationele dimensie: Spanningen binnen de deelnemende instituties Tegengestelde doelstellingen tussen de instituties (‘botsing van culturen’) Aanvankelijk wantrouwen en scepticisme Het belang van échte sleutelfiguren Het belang van informele ontmoetingen

4. Implementatie van POLS (1) Fasen daar naar toe: A. Op de drempel (eerder ‘losse’ samenwerking) B. Opstartfase (institutioneel engagement) C. Volwaardige POLS Op dit moment: 6 scholen in fase B, 4 scholen in fase A En… scholen nemen nu zelf het initiatief om POLS te worden…

4. Implementatie van POLS (2) Erg ingrijpende verandering: daarom: planmatig en systematisch (visieontwikkeling, creëren v.e. draagvlak, draagvlak verbreden, kleinschalig experimenteren) (zie Roelofs, 2000) niet te snel (méérjarenplan) haalbare doelen kleinschalig begin (beperkt aantal scholen, beperkt aantal aspecten)

5. POLS: rollen en taken SCHOOL OPLEIDING Schoolteam POLS-stuurgroep Opleidingsteam Directie Opleidingshoofd Pols-werkgroep Mentoren Lectoren Contactmentor Contactlector Leerlingen Studenten Praktijkcel

Implementatie 2006-2008 Introductie van nieuwe rollen en taken: Pols-stuurgroep (uitbreiding vertegenwoordiging, o.m. studenten) Contactmentor (profielomschrijving en draaiboek) Contactlector (profielomschrijving en draaiboek) Coördinatiecel (permanent bereikbaar tijdens de schooluren) Formalisering: POLS-charter (ondertekend door school én opleiding) POLS-contract (ondertekend door school én opleiding) Nieuwsbrief (POLS-informatie, maar ook andere info) Informatieronde scholengemeenschappen Tweejaarlijkse gezamenlijke studiedag Mentorenopleiding Basisopleiding: van twee naar vijf reeksen per jaar (70 dln.) Postgraduaat mentoren (aanvangsbegeleiding) Terugkomdagen tijdens zelfstandige stages Tweemaal per jaar: COM-COL-bijeenkomst Nieuwe formule eindwerk Thema: aangebracht door de scholen Actieonderzoek, portfolio, … Presentatie in de school Eindwerkbeurs Nieuwe stageformules Zelfstandige eindstage voor elke student Jumpstage (vrijwillige stage tijdens het begin van het schooljaar)

POLS: nieuwe uitdagingen voor de toekomst Van informeren naar participeren Meer praktijklectoren in de opleiding Opleider in de school Meer lectoren in de scholen Bewuster werken aan de onderzoekscompetenties van (aanstaande) leraren Naar een keurmerk voor POLS-scholen En… in de steigers: internationaal samenwerkingscontract met NL, POR, ZW en USA

POLS Als je alles doet, zoals je het altijd al deed, Darling-Hammond, L. (1994). Professional Development Schools. Schools for Developing a Profession. New York/London, Teachers College Press. Levine, M. (Ed.) (1998). Designing Standards that Work for Professional Development Schools. Washington, D.C., NCATE. Levine, M., & Trachtman, R. (Ed.) (2005). Implementing PDS Standards. Stories from the Field. Washington D.C., NCATE. NCATE (2001). Handbook for the Assessment of Professional Development Schools. Washingtong D.C. Roelofs, W. (2000). Opleidingsscholen primair onderwijs. Conceptuele vormgeving en innovatiestrategie. ‘s Hertogenbosch, KPC-groep. Roelofs, W. (2002). Van opleidingsscholen naar kennisnetwerken primair onderwijs. Aanzet tot een keurmerk voor professionalisering binnen scholen. ‘s Hertogenbosch, KPC-groep. Teitel, L. (2004). How Professional Development Schools Make a Difference: A review of Research. Washington, NCATE. Als je alles doet, zoals je het altijd al deed, krijg je wat je altijd al kreeg. Contact: paul.cautreels@kdg.be www.paulcautreels.cjb.net