Taaltoetsing Diataal , ook voor het MBO? Taalcoachacademie 25 september 2009 Amersfoort

Opzet presentatie Wat is Diataal? Project ITTA-Diataal 5/4/17 Opzet presentatie Wat is Diataal? Project ITTA-Diataal Verslag van een enquete-onderzoek Uitwisseling met zaal

Aanleiding Meer telefoontjes van Roc’s Koppeling aan Raamwerk Diataal in Aanvalsplan Geletterdheid Een student wilde dit onderzoeken ITTA kwam met ontwikkelproject

Achtergronden Diataal Onderzoek: hoge eisen aan taalvaardigheid op school, relatie tekstbegrip met schoolsucces zo’n 15-25% van leerlingen heeft moeite met begrip schoolboekteksten grote verschillen in taalvaardigheid tussen leerlingen (allochtone leerlingen, taal- en leeszwakke autochtone leerlingen) Doorlopende leerlijnen (zie o.a.: Hacquebord e.a.(2004), onderwijsverslag 2005-2006, kwaliteitsagenda 2008-2011)

Inhoud huidige toetspakket en in ontwikkeling: Basisonderwijs: Diatekst, lj 7 en 8 Diawoord (in ontwikkeling) Voortgezet onderwijs (vmbo-havo/vwo) Diatekst, lj 1,2,3, 4 (i.o.) Diawoord lj 1, 2 (i.o.) Diafoon VMBO-MBO (in ontwikkeling met ITTA)) Diatekst en Diawoord vmbo 3: ontwikkeld voor sectoren: Landbouw Zorg en Welzijn Techniek Handel en economie Kennisbank Diaplus (i)

Diatekst vmbo 3 (in ontwikkeling) Toetsreeks per sector Iedere reeks bevat twee algemene schoolse teksten en drie sectorspecifieke In een evt. vervolgtraject wordt waarschijnlijk een identieke toets ontwikkeld voor het mbo

Diawoord vmbo 3 (in ontwikkeling) Toetsreeks per sector Getoetste woorden geselecteerd uit woordenlijsten ontwikkeld door het ITTA Iedere toetsreeks bestaat uit 20 algemenere woorden en 30 sectorspecifieke

Ontwerpprincipes Diataal : diagnostische toetsen adaptieve toetsing (indien mogelijk) functioneel toetsmateriaal gestandaardiseerde toetsen ontwikkelingsgerichte toetsen ook aandacht voor traject na toetsafname

De tekstbegriptoetsen Signaleren en diagnosticeren begrip van schoolboekteksten; Vijftal teksten met meerkeuzevragen op micro-, meso- en macroniveau; Toetsuitslag: Begrijpend leesniveau (BLN), gekoppeld aan Raamwerk Vaardigheidsgroep (A t/m E), gekoppeld aan landelijk beeld Lezerstype: compenserende, schoolse of probleemlezer

Vroegtijdige signalering, maar hoe? Diagnostische toetsing van taalvaardigheid ‘Toetsbatterij’ met +/_ tests voor relevante componenten van taalvaardigheid Legt relatieve tekorten en sterke kanten bloot Levert profielen op Biedt houvast voor gerichte ondersteuning obv ‘handelingsplan’ met inspraak van de leerling

Taal- of leesprobleem? Percentages leerlingen met verschillende woordkennis / lezen scoreprofielen: Woordkennis Tekstbegrip Percentage leerlingen /Tekstbegrip + 57.4 .525** - 10.0 .012 9.4 .129 23.3 .472**

Leesprofielen Top-down Bottom-up ‘probleem’

Probleemlezer “Ik verveel me vaak als ik lees.” “Ik ben niet zo’ n vlotte lezer.” “Moeilijke woorden brengen me in de war.” technisch zwak weinig zelfvertrouwen niet gemotiveerd negatieve spiraal

Compenserende lezer “Voor het lezen denk ik na over wat ik er al van weet.” moeilijkheden op woordniveau gericht op achterhalen van betekenis actieve leeshouding

Schoolse lezer “Ik wil precies weten wat er staat” “Moeilijke woorden brengen me in de war” “Ik denk van te voren niet na over de tekst” goede woordkennis moeilijkheden begrijpen tekst bevangen, niet actieve houding

Levels of processing Lagere/hogere-orde processen Bottum-up/ top down Belang van lees- en schrijfstrategieen Verschillen in verwerkingsstijlen De vlotte lezer/schrijver: top down als het kan, bottum up als het moet Zwakkere leerling?

De negatieve spiraal Kan niet goed lezen, houdt niet van lezen Minder lezen Minder (woord)kennis Groter tekort in lees/taal/kennis

Taalvaardigheid: een ‘complex construct’ Microniveau (beschrijvend) Mesoniveau (structurerend) Macroniveau (tekstueel): Boventekstuele niveau

Tekstbegrip Tekstproductie letterlijk begrip van woorden en zinnen begrip van (aanduiders van) tekstverbanden begrip van de strekking, de hoofdgedachte, kennisintegratie studerend/kritisch lezen Zinsbouw, woordkeuze, formuleren, Cohesie: gebruik van verbindingswoorden en structuuraanduiders Coherentie: centraal thema, rode draad, structuur Analyse en synthese, Bronhantering

Toetsontwikkeling Taalvaardigheidsconstruct Toetsmodel Operationalisatie in concrete taken, op juiste niveau in het juiste bereik/domein Proeftoetsen (item)analyses bijstellen en normeren screeningsprocedure

Alleen screenen aan het begin? Ook groei en stagnatie signaleren Hertoetsen en leerlingen volgen Belang van doorlopende leerlijnen en invoeren van de referentieniveaus (nog uit te werken beschrijvingen als basis voor toetsconstructie) Diataal/diaplus: BLN scores gekoppeld aan tekstniveaus

Ons model, praktisch bruikbaar? Tekstniveaus in Diataal 1 2 3 4 5 6 * 7* Raamwerk Nederlands (ERK) Doorlopende leerlijnen   A2a A2b 1F B1a B1b 2F B2a C1a 3F BLN/dle 41 51 61 71 81 91 101 gem. zinslengte in woorden < 10 11,5 13 14,5 > 15 nvt gem. woord-lengte in letters < 4,7 4,8 5,0 5,2 5,4 nvt? % basiswoorden > 88,5 86 83,5 < 81

PO7 Lwoo PO8 1bbkb lwoo2 1 tlh 2bbkb 1 hvwo 2tl/h 3bbkb 2 hvwo 3tlh 3h 4tl 1 2 3 4 5 6 7 8 41 51 61 71 81 91 A2 B1a B1b B2a B2b

Onze vragen aan u: Tekstselectie: hoe (sector)specifiek? Woordselectie: idem Beginnen met begin leerjaar 1 mbo-niveaus 1-4? Functie van de toets: Signaleren van algemeen zwakke lezers? Diagnostiek?

Meer informatie? www. diataal.nl Demo aanvragen via de website Of bel met Aleida Bouman (050-3633443) Of mail: diataal@rug.nl H.I.Hacquebord@rug.nl