Resultaten en toepassingen Cees Kwakernaak (Alterra / Wageningen UR) Veensymposium TNO 16 september 2010 Waarheen met het veen? Resultaten en toepassingen Cees Kwakernaak (Alterra / Wageningen UR)

)

Opgaven Waarheen met het Veen voor het Westelijk veenweidegebied Bodemdaling remmen + Watersystemen WB21-proof / klimaatbestendig Watersystemen voldoen aan de KRW-doelen - Minder versnippering waterbeheer - Behoud en versterking agrarisch cultuurlandschap Realisatie natuuropgaven (EHS, Natte As) - Duurzaam perspectief voor de landbouw Reductie CO2 uitstoot / versterking CO2 opslag

Bodemdaling een probleem? Toename schade aan infrastructuur en gebouwen Waterbeheer complexer en duurder Waterbeheer steeds storingsgevoeliger Peilhandhaving wetlands steeds ingewikkelder Belasting van sloot en plas met stikstof en fosfaat Uitstoot van broeikasgassen 4

Bodemdaling Zegveld 1970 - 2005 percelen 3 (laag peil) en 13 (hoog peil)

Bodemdaling en klimaatscenario’s Drooglegging Bodemdaling (cm) (cm) 2100 2100(W+)     veen 30 69 116 veen 60 112 188 veen + kleidek 30 10 17 veen + kleidek 60 54 91 7

Consortium ‘Waarheen met het veen?’ Kennis en Advies - Wageningen UR: Alterra, LEI, ASG Royal Haskoning CLM RIZA / Deltares MNP / PBL UU - Biologie UU - Copernicus Instituut - IVM - VU Overige organisaties - LTO-Noord Ver. Natuurmonumenten DLG Overheden - LNV - VROM - V&W - Provincie Utrecht - Provincie Zuid-Holland - Provincie Noord-Holland - Hh. De Stichtse Rijnlanden - Hh. Waternet / AGV - Hh. Schieland + Krimp. - Hh. van Rijnland

1. Integrale lange termijn modelstudie OPZET VAN HET PROJEKT 1. Integrale lange termijn modelstudie Verschillende waterpeilstrategieën Verschillende klimaatscenario’s Gevolgen voor bodemdaling, waterkwaliteit, waterberging, kosten waterbeheer, natuur, landbouw, overig ruimtegebruik (  MKBA) 2. Universitair onderzoek Natuur bij vernatting landbouwgrond Sturingsstrategieën Tool Kennisbenutting in gebiedsprocessen 3. Praktijkgericht onderzoek Veldexperimenten onderwaterdrains Participatie in gebiedsprocessen en planvorming Onderbouwen korte + lange termijn keuzes voor water en r.o. in veenweidegebied

Wat is het effect van peilverhoging en vergroting van peilvakken op: Modelstudie Wat is het effect van peilverhoging en vergroting van peilvakken op: Grondwaterstanden Bodemdaling ↓ Kansen voor natuur Perspectieven voor landbouw

Veel peilgebieden en onderbemalingen peilen volgens het peilbesluit van het Hoogheemraadschap. Onderbemalingen niet bekend – 50 cm-mv aangehouden 4

GLG - Huidige situatie 4

GLG - Scenario 1 peilgebied + slootpeil -30cm: -30/-40 cm tov gemiddelde maaiveldshoogte van het hele gebied (zp-2.24, wp-2.34). Gemiddeld wordt het wat natter dan in referentie. Er komen grote delen van het veenareaal onderwater te staan (glg<0) en treedt daar ook geen zakking op. De kleirand in het zuiden wordt droger, maar omdat daar zit geen of weinig veen dus zie je ook geen (grote) zakking optreden. 4

Autonome ontwikkeling Maaivelddaling na 15 jaar 4

1 peilgebied en -30 cm slootpeil: Maaivelddaling (na 15 jaar) 4

Onderzoek aan onderwaterdrains Hoe effectief om bodemdaling te verminderen? Wat is effect op uitspoeling N en P?

Grondwaterstanden (bij slootpeil -30 / -60 cm)

Effect toepassing onderwaterdrains

Sleufloos aanbrengen van drains

Sleufloos aanbrengen drains

Grondwaterstanden Zegveld 3 (slootpeil - 55 cm)

Stikstofuitspoeling per slootpeil (Randen = depositie, kwel en inlaat)

Fosforuitspoeling per slootpeil

Perspectieven voor natuur bij vernatting van weilanden Herstel van moerasvegetaties: veenvormend!! Zeer voedselrijke start door voormalig agrarisch gebruik. Pitrus, Riet, vestiging van bomen. Geen beheer: Elzenbroek, Berkenbroek, Wilgenbos. Pas na meer dan 300 jaar: mogelijk hoogveenontwikkeling.

Situatie 4100 A.D. Scenario Laagveen-(beheersubsidies) Scenario Laagveen-(onbeheerd) Scenario 4 Droogmakerij Scenario Hoogveen-ontwikkeling: Situatie 4100 A.D.

Toepassing van de resultaten Consequenties en keuzemogelijkheden van ‘functie volgt peil’ zichtbaar. Bouwsteen voor Voorloper Groene Hart: lagenbenadering in de structuurvisies. Bouwsteen voor Nota Ruimte uitwerking Westelijke veenweiden + Uitvoeringsprogramma Kennisbasis bij keuzen in gebiedsprocessen. Bouwsteen bij natuurontwikkeling. Bouwsteen voor klimaatbestendige inrichting.

Heb jij ook zo’n trek in een broodje?