Jeugdzorg naar gemeente: agenda voor inhoudelijke vernieuwing Tom van Yperen Nederlands Jeugdinstituut 18 januari 2012 te Den Bosch t.vanyperen@nji.nl / s.vanhaaren@nji.nl

Waarom de stelselwijziging? 1. Weinig aandacht kwaliteit gewone opgroeien/opvoeden 2. Eerste lijn (‘de pedagogische huisarts’) ontbreekt 3. Enorme toename gebruik gespecialiseerde zorg: * Jeugd- & opvoedhulp gemiddeld ± 7,4% per jaar Jeugd GGZ ± 12,5% per jaar Cluster 4 onderwijs ± 17,5% per jaar 4. Versnippering in deelsectoren. Gevolg: complexe hulp aan gezinnen en ‘waterbedeffect’ 5. Weinig zicht op effectiviteit (en waar zicht is: kan beter) Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s Signalering opgroei- en opvoedproblemen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Indicatie voor specialistische hulp / maatregel Vrijwillige J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Jeugd- Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG (AWBZ … etc) *Gemeten over 2004-2007. Conservatieve schattingen. Cijfers t/m 2007. Bronnen: SCP 2009 ; De Graaf e.a. 2005, CVZ & Prismant 2004; Rouvoet 2007, 2008; www.cijfers.minocw.nl, 2009

Wat gaat er gebeuren? Overheveling bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheden jeugdzorg (transitie) Lost nog niet alle problemen op. Daarom ook: Inhoudelijke vernieuwing van het stelsel (transformatie) Wat is de rol van de gemeente als bestuurder? Welke instrumenten heeft u om vernieuwing te ‘stimuleren’? Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s Signalering opgroei- en opvoedproblemen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Indicatie voor specialistische hulp / maatregel Vrijwillige J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Jeugd- Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG (AWBZ … etc)

Even rekenen € 870,90 Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s Signalering opgroei- en opvoedproblemen Ongewogen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Indicatie voor specialistische hulp / maatregel

Wat komt naar de gemeenten? Kengetallen 2009*: Aanmeldingen BJZ: 100.689 AMK 59.439 Jeugdbescherming: 51.014 Jeugdreclassering: 23.193 Jeugd&Opvoedh.(excl dubbelingen) 101.553 28,8 Jeugdzorg Plus (‘gesloten j&o’) 3.209 0,9 J-GGZ (ZVW, alleen jeugdigen) 140.569 39,86 J-LVG (AWBZ, alleen OBC’s) 26.865 3,7 per 1000 kk* 28,5 16,9 14,5 6,6 *Bron: Van Yperen & Van Woudenberg (2011). Werk in Uitvoering. Utrecht: NJi / ministerie van VWS

Wat komt naar de gemeenten? Wat voor problemen? Aanmeldingen BJZ Alle ernstige problemen AMK Vermoeden kindermishandeling Jeugdbescherming Jeugdige bedreigd, geen vrijw.hulp Jeugdreclassering Jeugdige delinquenten Jeugd&Opvoedhulp Opgroei- en opvoedproblemen Jeugdzorg Plus Ernstig risico zelf of omgeving J-GGZ Psychische en gedragsproblemen J-LVG Verst. beperking, gedragsproblemen *Bron: Van Yperen & Van Woudenberg (2011). Werk in Uitvoering. Utrecht: NJi / ministerie van VWS

Algemeen uitgangspunt Visie, collectieve ambitie en prognose Hoeveel jeugdigen bijv. Nemen deel aan sport Behalen startkwalificatie Komen in intensieve jeugdzorg en speciaal onderwijs Hoe moet dit er over 4 jaar uit zien? Waar gáán we voor? Wat moeten partners doen, wanneer, met welk resultaat?

Uitgangspunten inhoudelijke vernieuwing 0e lijn Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen - ouders eerstverantwoordelijk; opvang/school ook opvoedmilieu - problemen effectief oplossen of draaglijk maken (in eigen omge- ving, samenwerkend, duurzaam) - gespecialiseerde zorg blijft nodig; alleen exclusie als problematiek of veiligheid dat vereist Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s 1e lijn Signalering opgroei- en opvoedproblemen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Indicatie voor specialistische hulp / maatregel 2e lijn Jeugd-GGZ (AWBZ pgb zorgverz.) Vrijwillige J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Jeugd- Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG (AWBZ … etc) Speciaal onder- wijs (Cluster IV)

Inhoudelijke vernieuwing stelsel (Bijv. stepped care gedragsproblemen) Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) in eigen omgeving in de nieuwe jeugdzorg. (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bron: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: NJi

Inhoudelijke vernieuwing stelsel Tip 1. Geef veldpartners opdracht: Maak dit soort arrangementen voor i.i.g. de top 10 van meest voorkomende problemen/vragen Vraag bijv. uw GGD naar de top 10 Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bronnen: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: Nji (te downloaden van www.nji.nl) Yperen, T.A. van & Woudenberg, A. van (2011). Werk in uitvoering. Nederlands Jeugdinstituut (te downloaden van www.nji.nl)

Inhoudelijke vernieuwing stelsel Tip 2. Geef veldpartners mee: Ga uit van één gezin, één plan Zorg voor zo min mogelijk smoelen Per arrangement Per gezin en leerkracht Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bronnen: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: Nji (te downloaden van www.nji.nl) Yperen, T.A. van & Woudenberg, A. van (2011). Werk in uitvoering. Nederlands Jeugdinstituut (te downloaden van www.nji.nl)

Inhoudelijke vernieuwing stelsel Tip 3. Opdracht aan CJG: Organiseer versterking pedagogisch klimaat (bijv. via ‘Allemaal opvoeders’) Organiseer sterke eerste lijn voor info, advies, ondersteuning (‘pedagogische huisartsenpost’) Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bronnen: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: Nji (te downloaden van www.nji.nl) Yperen, T.A. van & Woudenberg, A. van (2011). Werk in uitvoering. Nederlands Jeugdinstituut (te downloaden van www.nji.nl)

Inhoudelijke vernieuwing stelsel Tip 4. Opdracht aan CJG: Inroepen intensieve zorg (‘indicatie-stelling’) voldoet aan kwaliteitseisen Beslissers zijn gekwalificeerd Er is toetsing op kwaliteit Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bronnen: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: Nji (te downloaden van www.nji.nl) Yperen, T.A. van & Woudenberg, A. van (2011). Werk in uitvoering. Nederlands Jeugdinstituut (te downloaden van www.nji.nl)

Inhoudelijke vernieuwing stelsel Tip 5. Alleen zaken met aanbieders die: Zich voegen in stepped care arrangementen Zich voegen naar 1 gezin, 1 plan Werken met erkende middelen (keurmerk) Werken met gecertificeerde professionals Met prestatie-indicatoren resultaatcijfers leveren Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bronnen: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: Nji (te downloaden van www.nji.nl) Yperen, T.A. van & Woudenberg, A. van (2011). Werk in uitvoering. Nederlands Jeugdinstituut (te downloaden van www.nji.nl)

Inhoudelijke vernieuwing stelsel Uw instrumenten t.a.v. inhoudelijke zorgvernieuwing: Visie, collectieve ambities & prognoses Opdrachten aan veldpartners Kwaliteitseisen & subsidie-/inkoopbeleid Prestatie-indicatoren Landelijk regelen / afstemmen: Kwaliteitseisen & keurmerken Certificering professionals Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bronnen: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: Nji (te downloaden van www.nji.nl) Yperen, T.A. van & Woudenberg, A. van (2011). Werk in uitvoering. Nederlands Jeugdinstituut (te downloaden van www.nji.nl)

Meer informatie: Yperen, T.A. van & Stam, P. (2010). Opvoeden versterken. Advies i.o.v. Vereniging Nederlandse Gemeenten. Den Haag: VNG. (te downloaden van www.vng.nl) Yperen, T.A. van & Westering, Y.C. van (2010). Pijlers voor nieuw jeugdbeleid. Nederlands Jeugdinstituut. (te downloaden van www.nji.nl) Yperen, T.A. van & Woudenberg, A. van (2011). Werk in uitvoering. Nederlands Jeugdinstituut (te downloaden van www.nji.nl) Yperen, T.A. van & Steenhoven, P. van der (2011). Doorlichting basisset prestatie-indicatoren CJG. Nederlands Jeugdinstituut (te downloaden van www.nji.nl) t.vanyperen@nji.nl