Kinderen in onveilige gezinssituaties Verwachtingen, visie en kader multidisciplinair samenwerken Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Korte Voorstelling Provinciale coördinatie inzake geweld- en slachtofferbeleid (1991) (Samenwerkingsovereenkomst tussen federale overheid, Vlaamse overheid en provinciebesturen) Sociale dienst Jeugdbrigade Antwerpen Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Filmclip Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Rol heeft te maken met verwachtingen Verwachtingen van andere partners op het veld: politie, justitie, huisartsen, andere hulpverleners, CLB, school, enzovoort. Verwachtingen van de verschillende mensen in dit gezin (slachtoffer, pleger, kinderen) bij tussenkomst? Bij het opmaken van een “stappenplan” of “actieplan” is het belangrijk deze verwachtingen te bespreken en mee te nemen Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Rol in samenwerking vertrekt vanuit (consensus)visie en kader Richtlijnen, regelgeving en rolbepaling vertrekken vanuit een visie op de problematiek Finaliteit van de verschillende betrokken professionelen is dezelfde (stoppen van geweld, veiligheid in het gezin, herstel van ouder/kind relatie), maar middelen en weg ernaar toe verschillen Open discussie tussen de verschillende beroepsgroepen en consensusafspraken zijn nodig om multidisciplinaire samenwerking op te zetten Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Visie aanpak IFG Integrale aanpak met duidelijke afspraken tussen verschillende instanties: politie, justitie en hulpverlening Doel van hulpverlening is niet het verbreken van de relaties noch het samenblijven van het gezin Doel is dat er veiligheid ontstaat en genoegdoening voor alle gezinsleden kan bereikt worden. Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Vaak een grotere problematiek In gezinnen met een escalatie aan partnergeweld zijn er vaker multiproblemsituaties, een opeenstapeling van fundamentele problemen die samen risicofactoren vormen voor partnergeweld Deze problemen kunnen zich situeren op niveau pleger als op niveau koppel/gezin Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Achterliggende problematiek Verleden Relationele problemen Werk Materiële en financiële problemen Gezondheid Isolatie Middelenmisbruik Persoonlijkheidsstoornissen Psychische problemen Opvoedingsverschillen Culturele factoren … Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Partnergeweld situeert zich in een relationele dynamiek Een zich steeds herhalend patroon Moeilijk te doorbreken Weinig invoelbaar voor buitenwereld Het aandeel van de betrokken volwassenen kan op een continuüm geplaatst worden : aan de ene zijde een duidelijk machtsonevenwicht tussen beide partijen, aan de andere zijde dynamiek die via wederzijdse invloeden tot spiraal van geweld leidt (visietekst intrafamiliaal geweld hulpverlening provincie Antwerpen) Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Hoe situeren kinderen zich hier? Bij herhaald geweld, escalerend geweld,… is kind medeslachtoffer Kinderen zijn veel vaker getuige van geweld dan wordt aangegeven (bevragen, detectie, kinderen « zien » en « horen ») Geweld tast de veiligheid van de kinderen aan Kinderen zien zich vaak als oorzaak (schuld) van het geweld, de ruzies,… Gevolgen van het leven in gezin met (dreiging met) geweld situeert zich bij het kind op vele vlakken Gewelddadige relatiepatronen worden in meerdere situaties doorgegeven Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

PRINCIPES AANPAK Multidisciplinair politie justitie gezondheidszorg hulpverlening Dossieropbouw Vroegdetectie Veiligheidsplanning Aanklampend Recidive voorkomen Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Overheidsniveau: initiatieven Nationaal actieplan partnergeweld (NAP) Justitie: COL 3/2006 en COL 4/2006 Omzendbrief AWW Opleidingen Sensibilisatie Evaluatie Onderzoek Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Politie en justitie: Col 3 en 4 / 2006 Registratie van de diverse vormen van intrafamiliaal geweld + extrafamiliaal seksueel geweld tegen minderjarigen, zowel op vlak van aard feiten als aard relatie Richtlijnen over aanpak van partnergeweld door politie en justitie Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Rol politie politionele taak bij IFG: zorgen voor veiligheid vaststellen van (strafbare) feiten en verzamelen bewijsmateriaal registratie en dossieropbouw goede doorverwijzing aandacht probleemgezinnen Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Rol Justitie opvolgbeleid IFG dossieropbouw registratie systematiseren van snelle, actieve begeleiding plegers en slachtoffers belangrijke rol voor justitiehuis Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Rol hulpverlening creëren van multidisciplinair aanbod op vlak van IFG integratie van kennis en methodologie bij alle betrokken diensten zo naadloos mogelijk aanbod met politie/justitie aandacht voor alle gezinsleden « aanklampend » aanbod vroegdetectie Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Hulpverleningspartners:bloemlezing Centra algemeen welzijnswerk Centra Geestelijke Gezondheidszorg Netwerk Kindermishandeling Drughulpverlening Dader in-zicht Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Psycho-sociale dienst gevangenis Kind en Gezin Integrale jeugdhulpverlening - crisisteam Daderhulpverlening (vb Time Out, Justitiehuis OCMW Domus Medica (Wetenschappelijke Vereniging Vlaamse Huisartsen) Steunpunt Ouderenmisbehandeling en netwerk ouderenmisbehandeling (ingebouwde CAW’s, thuiszorg, residentiële ouderenzorg,…) Steunpunt Algemeen Welzijnswerk Psycho-scoiale dienst gevangenis Mutualiteiten CLB Kinder- en Jeugdpsychiatrie Centra voor Integrale gezinszorg Centra voor kind- en Gezinsonersteuning … Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Hulp aan kinderen in een onveilig gezin/medeslachtoffer IFG Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Comité Bijzondere Jeugdzorg Jeugdbrigade/dienst Jeugd en Gezin Lokale Politie Jeugdrechtbank Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Nav politietussenkomst bij IFG waar ook kinderen bij betrokken zijn De procureur kàn de sociale dienst van de jeugdbrigade/de van de afdeling Jeugd en Gezin van de lokale politie vragen om sociaal onderzoek te verrichten naar de leefomstandigheden van de kinderen en na te gaan of er mogelijks sprake is van een gevaarssituatie en/of een problematische opvoedsituatie beschermingsmaatregelen nodig zijn  hulpverlening mogelijk is op vrijwillige basis Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Vervolg optreden nav politietussenkomst Afhankelijk van de resultaten van dit onderzoek - met als prioriteit ‘de veiligheid en bescherming van minderjarigen'- zal er advies verleend worden aan de procureur en zal er gekozen worden voor: vrijwillige hulpverlening (CBJ , VK, dadertherapie, CKG, CGG, CAW's ... ) ofwel gedwongen hulpverlening waarbij een jeugdrechter wordt gevorderd en een consulent van de JRB wordt aangesteld om een verder traject voor de minderjarige uit te werken Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Integrale Jeugdhulpverlening De structuur van IJH is in elke provincie hetzelfde: regionale stuurgroep netwerk/stuurgroep Rechtstreeks Toegankelijke Jeugdhulp Netwerk/stuurgroep Crisisjeugdhulp De prioritaire opdrachten van IJH zijn momenteel: Crisisjeugdhulp Rechtstreeks Toegankelijke Jeugdhulp Toegangspoort Maatschappelijke Noodzaak Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Crisisteam -18 In alle regio’s in Vlaanderen zijn er crisishulpprogramma’s waarin de opdrachten meldpunt, interventie, begeleiding en opvang geboden worden In de provincie Antwerpen is gekozen voor een koppeling tussen meldpunt en interventie: de Crisisteams In de meeste andere provincies zijn deze opdrachten ingebed in reguliere werkingen vb. het meldpunt bij een CKG, de interventie door Crisishulp aan Huis,… In enkele provincies (vb. Limburg) worden er nu ook aparte teams opgestart. Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Werkingsgebied crisisnetwerken Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Ter illustratie: werking crisisteam -18 Antwerpen Centraal permanent meldpunt (7/7, 24/24) Telefonische ondersteuning van de verwijzer, advies. Bepaalt met de verwijzer of de crisissituatie acuut is, waardoor een interventie zich kan opdringen. Ambulante of mobiele crisisinterventie Als de crisissituatie acuut is, komt de crisismedewerker van het Crisisteam -18, ter plaatse mét de verwijzer, met toestemming van de cliënt. De crisismedewerker werkt drie dagen actief in het gezin. Met de cliënt, zijn leefomgeving en de verwijzer wordt in deze periode actief gezocht naar de gepaste hulp. Crisisbegeleiding Na de crisisinterventie kan een crisisbegeleiding georganiseerd worden in samenwerking met de partners van het crisisnetwerk. De crisissituatie wordt dan 4 weken intensief begeleid. Crisisopvang Dit kortverblijf met een maximumduur van 7 dagen, wordt georganiseerd in samenwerking met de leefomgeving, het sociaal netwerk en/of de partners van het crisisnetwerk. Crisisopvang wordt altijd gecombineerd met een crisisinterventie en/of een crisisbegeleiding. Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Centrum Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG) Hulp aan gezinnen met kinderen van 0 tot 12 jaar, waar de opvoedingssituatie voor ouder en/of kind vastloopt (of dreigt vast te lopen: Begeleiding aan huis (Mobiele begeleiding) Intensieve begeleiding aan huis (Amber-begeleiding) Positief ouderschapstraining (Triple P) Dagopvang met ouder- en kindbegeleiding (Ambulante begeleiding) Dagopvang met intensieve oudertraining en kindbegeleiding (Tuimel-werking) Dag- en nachtopvang met ouder- en kindbegeleiding (Residentiële begeleiding) Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Knelpunten in de samenwerking Te delen informatie tussen hulpverlening enerzijds en politie en justitie anderzijds Gericht voorstel: uitwerken samenwerkingsprotocols voor dossiers bekend bij politie en justitie, in duidelijk afgelijnd kader Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Knelpunten in de samenwerking “Dossiers” blijven lang hangen, zeker problematisch als kinderen betrokken zijn bij partnergeweld/gezinsgeweld Verbetering: korte ketenaanpak ontwikkelen via protocol (voorrang!), koppeling dossiers volwassenen en kinderen Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Knelpunt: Integrale aanpak van gezinssyteem Nog te vaak vertrekt de geboden hulpverlening of van de ouder(s) of van het kind. Verbetering: bij gezinsgeweld het hele gezin betrekken, kinderen én volwassenen in het hulpverleningsaanbod meenemen en terug verbindend werken in de maatregelen en het aanbod tav ouders en kinderen Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Knelpunten in de samenwerking Aanbod op langere termijn, ook gericht op herstel van relaties, zeker waar kinderen betrokken zijn Verbetering: langduriger aanbod, na instellen Time Outtechnieken, veiligheid enz ook doorwerken op de verschillende onderliggende problemen én (groeps)aanbod om pedagogische relatie ouders/kind te herstellen Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Knelpunten in de samenwerking Crisisopvang en vooral langdurigere begeleiding van gezinnen met bijkomende moeilijkheden zoals precair verblijfstatuut, taalproblemen, chronische armoede, psychiatrische problematiek, mentale mindervaliditeit,… Voorstel: in hulpverlening “advocates” aanstellen cfr UK Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Rol CGG bij IFG Vrijwillige hulpverlening: Begeleiding ouders (plegers/slachtoffers), hulp bij stoppen gewelddadig gedrag, aanpak onderliggende problematiek Forensisch luik: idem Link tussen aanbod ouders - kinderen Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Rol van CGG naar kinderen bij IFG Aanbod tav traumatische ervaringen bij het kind Aanbod in herstel ouder/kind relatie Verbinden van aanbod aan kinderen en deze van de ouders Veiligheid moet eerst worden gegarandeerd:cruciaal in het aanbod is dat herstel pas kan starten als geweld is gestopt. Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010

Pascale Franck 03.240.61.68 pascale.franck@welzijn.provant.be Provinciale coördinatie inzake geweld en slachtofferbeleid 21 oktober 2010