ECO² Landschappelijke buffering in de Gentse Kanaalzone 16 december 2010 Sylvie Fosselle

Inhoud Situering ECO² Fundamenten ECO² Landschapsontwikkeling ECO² Procesverloop Financiering van de landschapsbouw Werking en Structuur van het landschapsfonds Vervolgacties

Situering ECO²

Vlaamse Landmaatschappij (VLM) Extern verzelfstandigd agentschap Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Voogdijminister: Joke Schauvliege “samen investeren in de open ruimte” Inrichting en beheer van de open ruimte Kernafdelingen: Mestbank Platteland Landelijke inrichting Inrichten open ruimte, landelijke gebieden

Economie x ecologie = EFRO-project Doelstelling 2 “kenniseconomie en innovatie” Samenwerking tussen Vlaamse Landmaatschappij Boerenbond Agro|aanneming met steun van Agentschap voor Natuur en Bos, Limburgs Steunpunt Rurale Ontwikkeling vzw Rurant vzw 3 luiken: Agro-beheersgroepen Agro-aannemingen Uitbouw landschappelijke buffering in de Gentse Kanaalzone

Landschap in de Gentse Kanaalzone Gentse Kanaalzone RSV  economische poort Vlaanderen Ontwikkeling nieuwe bedrijventerreinen (Kluizendok, RiemeN,…) Gentse Kanaalzone: behoud dorpen, goed wonen Enkele woonkernen slechte leefbaarheid Behoud dorpen, inspanningen i.f.v. leefbaarheid dorpen Buffers Gentse kanaalzone: Geen band meer met traditioneel landschap, ontwikkeling haven Koppelingsgebieden als buffer en overgang naar bedrijvenzones Aantrekkelijke koppelingsgebieden kunnen band met aanwezige open ruimte versterken

Opdracht VLM in de Gentse Kanaalzone Besluiten Vlaamse Regering 11 juni en 25 juni 2004: Uitwerken landinrichtingsproject voor de Gentse Kanaalzone Deelname aan verschillende overlegstructuren Goedkeuring sociale begeleidingsplan Opdracht VLM Oprichten van een grondenbank Begeleiden van landbouwers en tuinders bij onteigening

Koppelingsgebieden Rieme-Oost Langerbrugge-Zuid Doornzele-Kanaalzijde Klein Rusland-Oost Rieme-Noord Rieme-Zuid Doornzele-Noord Sint-Kruis-Winkel-Zuid Desteldonk-Noord Desteldonk-Zuid

Inrichting koppelingsgebieden (GRUP als basis voor inrichting) Avrijevaart en Molenvaardeken als ruggengraat voor ecologische infrastructuur Recreatief park Beboste zone als buffer voor Kluizendokcomplex Bestaand landschap aangevuld met kleine landschapselementen Net van langzame verkeersroutes

Inrichting Koppelingsgebieden: GRUP Groene zones park, bosbuffer, ecologische infrastructuur e.a. (geen landbouw) Inrichting door overheid Gele zones = landbouwgebied Verweving buffering & landbouw = afstandsbuffer Intentie: visuele buffer met opgaand groen Hierover gaat het niet Hierover gaat het wel

Opwaarderen landschap in landbouwgebied Bestaande maatregelen: Beheersovereenkomsten Subsidies aanleg/onderhoud kleine landschapselementen (KLE) Subsidies aan particulieren via landinrichting Zoeken naar alternatieve oplossingen

Fundamenten ECO²

Randvoorwaarden Uitgaan van lokale situatie Havencontext ! Bedrijfsleven Maatschappelijk verantwoord ondernemen  Wensen goed ondernemingsklimaat Wensen goed imago, goed nabuurschap Bewoners Wensen groene buffers Zijn geëngageerd Landbouw Landbouwareaal daalt door uitbreiding haven  hoge druk op grond Boeren wensen verder landbouw te doen zonder onteigeningen  vrijwilligheid, invulling bepaald door landbouwers

Context biedt kansen voor landschapsontwikkeling Acute maatschappelijke vraag naar buffering  vraag Economische potenties  middelen Landbouwers mogelijks geïnteresseerd mits verdienen aan landschapsbouw  aanbod Markt project

ECO² Gentse Kanaalzone Project boeren, bewoners en bedrijven bouwen samen aan het havenlandschap

Principeschema Overheid: Goed leven/wonen/werken in leefbare Gentse Kanaalzone Initiator / facilitator / regisseur Intentieverklaring: doelstellingen, output, aanpak (startmoment) Procesbegeleiding Innovatieve financiering Draagvlak Win-win zoeken Participatief – interactief beleid Biedende partij Landbouwers / grondgebruikers Vragende partij Burgers/bedrijven Sponsoring Appreciatie Overeenkomst Product Landschappelijke buffering

Landschapsontwikkeling ECO²

Landschapsontwikkeling ECO² - Wat is dat? Niet: Natuurontwikkeling (geen waardevolle graslanden, lage perceelsranden, bossen etc.) Aankopen grond en aanplanten bomenrijen/houtkanten door overheid Wel: landbouwteelten gecombineerd met kleine landschapselementen Door Heggen, Houtkanten, Bomenrijen in landschap Vrijwillig Landbouwers uitnodigen zelf initiatief te nemen Landbouwers verdienen evenveel met buffering als met traditionele gewassen

Landschapsontwikkeling – Ook kleine stukjes helpen! Huidige situatie ECO² = combinatie landbouwgebruik en landschap

Landschapsontwikkeling - Perceelsrandbegroeiing

Procesverloop

Stand van zaken: procesverloop Fase 2: productvermarkting campagnelandschapsfonds Fase 3: productie uitvoering - opvolging Fase 1: productvorming landschapsontwikkeling Fase 0: voorbereiding onderzoek procesbegeleiding

Fase 0 voorbereiding Voortraject VLM: opdracht Vlaamse regering Contacten met gemeentebesturen, havenbedrijf, provincie, landbouwers, bewonersgroepen Duidelijke vraag naar buffering, geen onteigening van landbouwers Geen contact met bedrijven Overleg met lokale betrokken partijen ifv landschapsbouw door landbouwers (Boerenbond, stad Gent, gemeente Evergem, provinciebestuur, INBO, polders, VLM) Vrijwilligheid Flexibiliteit Hogere vergoeding voor landschapsbouw

Fase 0 voorbereiding Actorenanalyse Bestaande enquêtes en informatie GKZ Gesprek met bedrijven, bewonersgroepen, landbouworganisaties Opdeling in actoren en intermediairen (wie beïnvloedt wie) Inschakelen communicatiebureau (CIBE) Doelgroepenbenadering + dialoogtechnieken Fondsenwervingstrategie Procesbegeleiding Quick scan  actoren in kaart brengen, doelstelling definiëren, communicatieplan opmaken Doelgroepen apart benaderen om conflict te vermijden Eerst landbouwers, als zij niet meedoen: geen landschapsbouw, eerst product creëren, dan verkopen

Fase 0 voorbereiding Draagvlak creëren bij sleutelfiguren (lokale overheden, MiNaraad, landbouworganisaties, havenbedrijf, …) via overleg (vb. interactieve vergadering met afgevaardigden BB) Onderscheid tussen doelgroepen en intermediairen

Fase 1 productvorming Informatievergadering met landbouwers Uitnodiging per brief + telefonisch contact Informatief gedeelte: plenair, presentatie + informatieve vragen Duidelijk afbakenen waarover het gaat en waarover niet Focus op vrijwilligheid (afblokken oproerkraaiers), flexibiliteit, financiële aspect en engagement Transparant: we vragen engagement, momenteel onzeker of bedrijven financieren Informatiemapje: ppt, veelgestelde vragen, contactformulier, kaartmateriaal (werd naar alle afwezigen gestuurd) Interactief gedeelte: werkgroepen Positieve en negatieve aspecten project Iets vergeten? Zouden jullie mee instappen? Burgemeester (voorwoord) + afgevaardigden landbouworganisatie Communicatiebureau modereert (geen conflict met VLM)

Fase 1 productvorming Landschapsateliers Uitnodiging per brief (verslag vorige vergadering) + telefonisch contact Informatief gedeelte: korte herhaling + vragen Interactief gedeelte: werkgroep/koppelingsgebied: afspreken met buren Kaart- en fotomateriaal Iedereen duidt aan met stift Begeleiding van 2 vlmpersonen Wat is mogelijk? Geen verplichting, vrijwillig. Afgevaardigden landbouworganisaties Landbouwers moedigen elkaar aan Ook ontmoedigen… Landbouwers persoonlijk bezoeken Resultaat: 18 landbouwers, 7000m bomenrijen op kaart Voorstelling aan pers

Fase 2 productvermarkting Start campagne ‘Buffer boom(t)’ Informeren, sensibiliseren, mobiliseren burgers én bedrijven Broodzakken, affiches, infobladen, website, pers, bedrijvendossier… Informatievergaderingen: informatief + interactief gedeelte bewoners Verenigingsleven, scholen, bewonersgroepen Moeilijk te engageren Buffers zijn al lang beloofd, nog steeds niet gerealiseerd Gemengde gevoelens over landbouwers (en bedrijven) Bedrijfsleven Moeilijk te bereiken ahv bestaande bedrijfsverenigingen Brief minister, 2 X aanschrijven + telefonisch contact (tijdrovend) Zeer positief Ondersteund door lokale en regionale politici (schepen van haven, minister van leefmilieu, havenbedrijf) PR (infomapje, peterschap)

18 bedrijven ondersteunen: € 85.000

Ondertekening ECO²charter

Uitvoeren landschapsbouw Fase 3 productie landbouwers LOP bedrijven steun bewoners Uitvoeren landschapsbouw Contracten afsluiten ECO²charter ondertekenen Landschapsfonds oprichten

Oprichten landschapsfonds Voortraject met Koning Boudewijnstichting Installatievergadering met alle lokale actoren samen Uitnodiging per brief: stavaza + nota werking & structuur van het fonds + kandidaatstellingsformulier Verkiezing lokale adviesgroep en beheerscomité Geen overrompeling, wel engagement

Fase 3 productie: landschapsbouw

Procesverloop

Financiering landschapsbouw

Financiering: via 2 kanalen Overheid: generiek beleid Beheersovereenkomsten Gemeentelijke vergoeding Conform EU staatssteun Stimulans via private financiering (bedrijven, burgers) Landschapsfonds

Landschapsfonds: een multi-functionele tool Financieringstool Verzamelt geld om doel (landschapsbouw) te bereiken Financiering op lange termijn Democratisch beheer Bestuurscomité en lokale adviesgroep Alle actoren worden betrokken en nemen samen beslissingen Overheid ondersteunt Voortzetting van het samenwerkingsverband Bedrijven helpen bomen aanplanten, … Evaluatie van de landschapsbouw door alle partners Ruimte voor overleg en nieuwe ideeën

Werking en structuur van het fonds

Landschapsfonds Gentse kanaalzone Doelstelling: creëren van groenbuffer in agrarische zone van de koppelingsgebieden door landbouwers Duur : 20 jaar In schoot van Koning Boudewijnstichting (fiscale aftrekbaarheid) Beheer wordt overgedragen aan bestuurscomité Verantwoordelijk voor beheer Beslist over aanwending financiële middelen Hoe doelstelling bereiken Engagement en samenwerking KBS 1 stem 3 afgevaardigden/oprichters 1 stem Onafhankelijke voorzitter 1 stem VLM (ondersteuning, expertise) geen stem min. 1x per jaar samenkomen

Landschapsfonds Gentse kanaalzone Lokale Adviesgroep Samenwerking en doelstellingen evalueren Aanbevelingen en adviezen voor bestuurscomité Per doelgroep max. 3 vertegenwoordigers (indien minder, evenveel van elke doelgroep) Waarvan per doelgroep één lid ook in bestuurscomité Engagement en samenwerking VLM ondersteuning/secretaris Voorzitter lokale adviesgroep Min. 1x per jaar samenkomen Plaats van overleg? -suggesties

45

Landschapsfonds Gentse kanaalzone Koning Boudewijnstichting: dagelijks beheer: secretariaat boekhouding Communicatie Financiering en rekening van het fonds: KBS beheert financiële middelen, bestuurscomité beslist hoe Stichters engageren zich werkingsmiddelen binnen te brengen (er is nu al € 85.000); bij onvoldoende middelen ontbinding/nieuwe fondsenwerving in ruil voor secretariaat en boekhouding: 5% uitgaven fonds naar KBS

Vervolgacties

Vervolgacties Kennis verspreiden en valoriseren Opvolging landbouwers ifv aanplant en beheer Evaluatie aanplanting en samenwerking fonds met lokale adviesgroep & bestuurscomté (maart 2011) Uitbetaling landbouwers(januari 2012) Verdere evaluatie fonds, nieuwe fondsenwerving ( na ….jaar) Kennis verspreiden en valoriseren

Meer weten? www.ecokwadraat.be/gentsekanaalzone Sylvie.fosselle@vlm.be 09 244 85 45 Stefan.debrabander@vlm.be 09 244 85 71 Leen.vannieuwerburgh@vlm.be 09 248 56 35