COLLECTIEF OVERLEG BIJ REORGANISATIES INLEIDING VAN LOE SPRENGERS Vereniging Ambtenaar & Recht 12 maart 2013 -Victoria Hotel Amsterdam

INLEIDING HET ZIJN SPANNENDE TIJDEN POLITIEKE KADERS BEPALEN POSITIE OVERHEIDSWERKGEVERS VAKBONDEN ZOEKEN WAAR VOOR HUN LEDEN NOG RUIMTE ZIT SOCIAAL AKKOORD BINNEN HANDBEREIK?

INLEIDING REORGANISATIES: GAAT MEER OM ORGANISEREN DAN OM ORGANISATIESTRUCTUREN UWV RAPPORT, DE OVERHEID, SECTORBESCHRIJVING 31 JANUARI 2013: AMBTENAREN IN ALLE SECTOREN IN 2011: 444.000 IN PERIODE 2012 TOT EN MET 2017; 75.000 MINDER

INLEIDING THEMA REORGANISATIES: EEN KALEIDISCOPISCHE BESCHOUWING 1. OVEREENSTEMMINGSVEREISTE 2. OVERLEG MET VAKBONDEN BIJ REORGANISATIES 3. ONDERNEMINGSRAAD EN REORGANISATIE

1. OVEREENSTEMMINGSVEREISTE Normalisatieproces, gestart in jaren ’80 doelstelling meer scheiding tussen petten overheid: Pet wetgever Pet werkgever

1. OVEREENSTEMMINGSVEREISTE Sectoralisatie ‘Gelijkwaardigheid’ tussen overlegpartners: Overeenstemmingsvereiste Meerderheidsvereiste Achtergrond: beperkingen aan collectief actie recht overheidsvakbonden Advies –en Arbitrageregeling

1. OVEREENSTEMMINGSVEREISTE GOED FUNCTIONEREN OVERLEGSTELSEL VERGT ZORGVULDIG OMGAAN MET OVEREENSTEMMINGSVEREISTE PARTIJEN TOT ELKAAR VEROORDEELD

Uitleg overeenstemmingsvereiste AAC.09, 5 november 1986 Rol werkgever in overleg in toenemende mate door budgettaire overwegingen beperkt tot die van (mede) begrotingswetgever. Rol in overleg beperkt tot geven van inzicht in politieke prioriteiten-afwegingen Onderhandelinsgruimte centrales in sterke mate beperkt, omdat overleg daarover plaats vindt tussen regering en parlement Overleg wel open, maar niet reëel

Uitleg overeenstemmingsvereiste AAC.92, 7 februari 2013 Open en reëel overleg De uitkomst van het overleg mag bij geen der partijen bij voorbaat vaststaan Het streven van partijen moet erop gericht zijn om door middel van dialoog overeenstemming te bereiken Partijen moeten rekening houden met elkaars gerechtvaardigde verwachtingen

Overlegstelsel onder druk? Model met overeenstemmingsvereiste is een polderproduct Is hier nog voldoende draagvlak voor: Aan de zijde overheid: bereidheid politiek -en werkgeversrol op eigenwijze te vervullen? Aan de zijde van de vakbonden: voldoende bereidheid om meer dan deelbelangen te behartigen?

SYMBOLISCHE LOCATIE? WAT VALT TE LEREN VAN HET VERHAAL VAN DE VIOOLBOUWER WALTER VEDDER?

2. OVERLEG MET VAKBONDEN OVER REORGANISATIE OVEREENSTEMMINGSVEREISTE: VAN TOEPASSING OP SOCIAAL PLAN? IN MEESTE GEVALLEN WEL: GAAT OM REGELING WIJZIGING RECHTEN OF VERPLICHTINGEN INDIVIDUELE WERKNEMERS HOEFT NIET ALTIJD: ZIE VOORBEELD RECHTSPOSITIE REGELING AMSTERDAM -Hof Amsterdam 20 oktober 2009, TRA 2010/51

CAR\UWO: VAN WERK NAAR WERK CAO AKKOORD 2011-2012: AFSPRAKEN OVER VERSTEVIGING VAN WERK-NAAR-WERK AANPAK BIJ REORGANISATIE GELEID TOT WIJZIGING HOOFDSTUK 10d CAR UITERSTE INWERKINTREDING 1 APRIL 2013

CAR\UWO: VAN WERK NAAR WERK EEN VAN DE AANPASSINGEN 10d:12 DUUR VAN WERK NAAR WERK-TRAJECT MAX. TWEE JAAR NOG RUIMTE VOOR AFSPRAKEN MET LOKAAL GO? AANVULLENDE AFSPRAKEN MOGEN WANNEER VOOR 26 JUNI 2012 LOKAAL ANDERE AFSPRAKEN ZIJN OVEREENGEKOMEN ‘BESPREKEN COLLEGE EN VAKORGANISATIES WANNEER TOT HERZIENING ZAL WORDEN OVERGEGAAN VAN DEZE LOKALE AFSPRAKEN’

REORGANISEREN BIJ PROVINCIE ZUID HOLLAND OVERLEG OVER SOCIAAL CONVENANT VLOT NIET VOORSTEL NOODMAATREGEL ‘BELEIDSKADER REORGANISATIES’ PROVINCIE SCHAKELT LAAC IN

REORGANISATIE BIJ PROVINCIE ZUID HOLLAND ADVIES LAAC 14 JANUARI 2013 COMMISSIE ZIET NOG VOLDOENDE MOGELIJKHEID OM IN OVERLEG TOT OVEREENSTEMMING TE KOMEN 2015 VOLLEDIG BETREKKEN BIJ IMPLEMENTATIE BEZUINIGINGSTAAKSTELLING MAXIMEREN AANTAL ONTSLAGEN ZOU BESPREEKBAAR MOETEN ZIJN, MET OPENBREEKCLAUSULE

ROL VAKBOND - OR Hof den Bosch, 31 januari 2012, LJN: BV2621 en JAR 2012/68 (Brandweer Z.Limburg) Geschil over roosters brandweer. Aan tafel Georganiseerd Overleg geen oplossing. Ook niet na Adviesprocedure bij LAAC Ondernemer vraagt daarop instemming aan OR Vakbond voert verweer in kantongerechtprocedure als belanghebbende

Brandweer Zuid Limburg Hof Den Bosch: Bevoegdheid vakbond om als verweerder/ belanghebbende in art. 27 lid 4 WOR procedure op te treden wordt, zonder expliciete overweging, aanvaard Parlementaire geschiedenis WOR: niet bedoeling wetgever OR instemmingsrecht te geven over primaire arbeidsvoorwaarden. (Hoge Raad 11 februari 2000, LJNAA4770, NJ 2000/247).

Brandweer Zuid Limburg voorgenomen roosterwijziging gaat over primaire arbeidsvoorwaarden van werknemers. BZL zal eerst overeenstemming moeten bereiken in het GO alvorens zij kan overgaan tot de beoogde invoering van een dienstrooster waarin wijziging wordt aangebracht in de verhouding tussen wacht-, slaap- en werkuren. LAAC: gaat over redelijkheid besluit, niet over onderscheid tussen medezeggenschapsrecht en collectieve arbeidsrecht

BZL KG VONNIS 4 MAART 2013 EINDBOD ONDERTEKENT DOOR ONDERHANDELAARS 25 SEPTEMBER 2012 DAARMEE AKKOORD TOT STAND GEKOMEN? NEE: VEREISTE IN OVERLEGREGELING DAT IN HET OVERLEG OVEREENSTEMMING WORDT BEREIKT. EINDOORDEEL DOOR BONDEN IN OVERLEG 25 OKTOBER 2012

BZL KG 4 MAART 2013 VORDERING LEDEN ABVA-KABO OM AKKOORD TE TEKENEN OMDAT MEERDERHEID LEDEN VOOR IS AFGEWEZEN

3. ONDERNEMINGSRAAD EN REORGANISATIE ART. 25 LID 1 WOR; ADVIESRECHT BIJ BELANGRIJKE WIJZIGING IN ORGANISATIE ART. 25 LID 3 WOR INZICHT IN BEWEEGREDENEN GEVOLGEN VOOR PERSONEEL MAATREGELEN OM GEVOLGEN OP TE VANGEN: VAAK SOCIAAL PLAN

3. ONDERNEMINGSRAAD EN REORGANISATIE LAATSTE TIJD GEREGELD RECHTSPRAAK ONDERNEMINGSKAMER OVER REORGANSATIES BIJ OVERHEID A. BETEKENIS SOCIAAL PLAN B. TOETSING BIJ SAMENWERKING C. PRIMAAT VAN DE POLITIEK

A. BETEKENIS SOCIAAL PLAN OK 24 februari 2012, LJN: BV7221 (OR Gemeente Leeuwarden) Werkplein van Sociale Zaken, budget met 40% dalen. Reorganisatie van 61,1 fte naar 41,8 fte Sociaal akkoord loopt af op 31 december 2012. Looptijd reorganisatie waarover advies wordt gevraagd loopt langer

OR Gemeente Leeuwarden,Ondernemingskamer Uitblijven sociaal akkoord Gemeente doet toezegging geen gedwongen ontslagen zolang onderhandelingen over een nieuwe sociaal akkoord nog lopen Maar dat neemt niet weg dat de positie van de werknemers die boventallig worden onduidelijk is Ligt op weg gemeente om deze onzekerheid weg te nemen Eerder nieuw sociaal akkoord Sociaal akkoord voor deze reorganisatie Rekenschap afleggen over resultaten van inspanningen

OR Gemeente Leeuwarden,Ondernemingskamer Gelet op noodzaak bezuiniging, waarop gemeente geen invloed heeft, zijn inspanningen onvoldoende, maar maakt besluit niet kennelijk onredelijk. Daarbij speelt doorslaggevende rol toezegging geen gedwongen ontslagen zolang geen nieuw sociaal plan tot stand is gekomen

A. BETEKENIS SOCIAAL PLAN OK 23 oktober 2012, LJN BY5628 OR Provincie Limburg In 2011 met vakbonden sociaal plan overeengekomen: Gewijzigde functie: Een functie die wat functie-inhoud en functie-eisen betreft wezenlijk wijzigt (indicatief; 40% of meer wijzigt en 60% of minder ongewijzigd) Adviesaanvraag: 281 fte Nieuwe en Gewijzigde functies

OR Provincie Limburg OR adviseert negatief: Uit reacties medewerkers blijkt dat zij niet eens zijn met conclusie dat er sprake is van een nieuwe functie In brief geeft vakbondsbestuurder aan niet cfr intenties sociaal plan. Indien dit tijdens de onderhandelingen aan de orde zou zijn geweest, nadrukkelijker ingezet selectieproces, scholing e.d

OR Provincie Limburg OK: OR onvoldoende gemotiveerd dat hij een lager aantal nieuwe/gewijzigde functies mocht verwachten Een evt. verwachting van vakbondsbestuurder prevaleert niet boven de in het sociaal plan concreet vastgelegde afspraken. Procedureregels SP gevolgd. Functies getoetst door begeleidingscommissie: positief beoordeeld

b. TOETSING BIJ SAMENWERKING OK 14 SEPTEMBER 2012, LJN BX9486, BOR GOEREE-OVERFLAKKEE Geschil over besluit overhevelen taken t.a.v gemeentelijke belastingen, WOZ en Basis Administratie Adressen en Gebouwen, voor nieuwe gemeente Goeree naar samenwerkingsverband Vastgoed Heffing en waardebepaling

BOR GOEREE-OVERFLAKKEE 1e fase: adviesaanvraag over randvoorwaarden voor overdracht van taken aan SVHW. Overeenstemming over in OV: als SHVW niet aan randvoorwaarden kan voldoen ontstaat een nieuwe situatie, waarna opnieuw besproken moet worden wat te doen. Onderzoek Waarderingskamer: kritiek op kwaliteit SHVW

BOR GOEREE-OVERFLAKKEE 2e fase: adviesaanvraag over overheveling taken Ambtelijke werkgroep: SVHW voldoet (maar) aan deel van de 8 randvoorwaarden OR adviseert daarom negatief. Ondernemer neemt besluit toch

BOR GOEREE-OVERFLAKKEE OK: Stelling gemeenten: nooit bedoeling geweest dat aan alle randvoorwaarden moest worden voldaan. Taalkundig: woord randvoorwaarden drukt uit dat aan de aldus aangeduide voorwaarden moet zijn voldaan, althans dat aan de voorwaarden een zwaarwegend belang moet worden toegekend. Gemeenten hebben er een zwaarwichtige betekenis aan toegekend. OR mocht er in redelijk vanuit gaan dat er aan voldaan moest zijn.

BOR GOEREE-OVERFLAKKEE OK: gemeenten onvoldoende gemotiveerd. Op welke wijze de aangehaalde aspecten ‘integrale afweging op basis van kwaliteit, kosten, gevolgen voor personeel/organisatie, bestuurlijke aansturing’ in afweging zijn betrokken, wordt niet duidelijk. Evenzeer denkbaar dat deze afweging zou leiden tot of gedeeltelijk niet overhevelen. Vanwege niet voldoen aan randvoorwaarden hadden gemeenten moeten toelichten waarom desondanks tot uitbesteding is besloten.

BOR GOEREE-OVERFLAKKEE Gemeenten: bestuurlijke afwegingen en algemeen belang hebben doorslag gegeven. Algemeen belang van een tijdige en juiste belastingheffing tegen de laagst mogelijke kosten. OK: Waarom standpunt OR niet in dienst staat van algemeen belang –’en hier wreekt zich de in hoge mate onbepaalde inhoud van het begrip algemeen belang’ is niet duidelijk geworden. En algemeen belang wordt in adviesaanvraag en besluit niet naar voren gebracht.

c. Primaat van de politiek OK 10 december 2012, LJN BY5619 OR Gemeente A’dam, Stadsdeel Zuid Vraag of besluit tot ter beschikking stellen van krediet van €4.060.000 voor renovatie Mirandabad adviesplichtig ivm: A. Primaat van de politiek B. Belangrijke investering

OR Gemeente A’dam Ad A: primaat van de politiek Gemeente: beslissing gemeenteraad/ stadsdeelraad over de inrichting van haar begroting en daarmee over de verdeling van haar financiële middelen is een politiek besluit in de meest zuivere vorm. Is onderdeel publiekrechtelijke taak gemeente, zie art. 108 Gw

OR Gemeente A’dam OK: Feit dat gaat om besluit democratisch gekozen orgaan is niet voldoende voor beroep op primaat van de politiek Feit dat gaat om verdeling financiële middelen maakt het niet anders. Zou leiden dat de medezeggenschap bij de overheid verder wordt beperkt dan strikt nodig ter bescherming primaat politiek. ‘Naar oordeel OK gaat het hier niet om een besluit dat als zodanig van dien aard is dat het een politieke afweging vergt van de voor –en nadelen ervan’

Gemeente A’dam Stelling dat besluitvorming deelraad doorgaans politiek is, is eveneens onvoldoende. Voor beroep op primaat van de politiek, dient de ondernemer concreet omstandigheden te stellen, waaruit (bijvoorbeeld) blijkt dat het besluit gepaard gaat met een verschuiving van politieke taken of verantwoordelijkheden en/of is ingegeven door politieke overwegingen

Gemeente A’dam Enkele omstandigheid dat stadsdeel ogv bestuursbevoegdheid stadsdeel regel en bestuurt noopt nog niet tot de conclusie dat er sprake is van publieke taak in de zin van 46d sub b WOR. Ook als besluit tot bouw en exploitatie in verleden ogv politieke afwegingen tot stand is gekomen, maakt dit niet anders

Gemeente A’dam Ad B: belangrijke investering Investering €4,2 mln wordt afgezet tegen: 1 mln voor vernieuwing, rest onderhoud Boekwaarde activa Stadsdeel €161 mln In 2011 investeringen €3,7 ml en desinvesteringen €5 mln. Leidt tot conclusie dat er sprake is van een belangrijke investering

SLOT OPEN EN REEEL OVERLEG IS RANDVOOWAARDE IN OVERLEG MET VAKBONDEN EN ONDERNEMINGSRAAD OOK IN TIJDEN VAN (FORSE) BEZUINIGINGEN EN TAAKSTELLINGEN MAG DAAR NIET LICHTVAARDIG AAN VOORBIJ WORDEN GEGAAN VAN VAKBONDEN EN ONDERNEMINGSRAAD MAG DAARBIJ BEGRIP WORDEN VERWACHT VOOR POSITIE OVERHEID