Informele zorg in Nederland Mirjam de Klerk Alice de Boer Zorg beter met vrijwilligers Fase 2 21 november 2013

Wat is informele zorg Mantelzorg de zorg die wordt gegeven aan een hulpbehoevende door iemand uit diens directe omgeving Vrijwilligerswerk in de zorg vrijwilligers die onbetaald en onverplicht werkzaam-heden verrichten in georganiseerd verband voor anderen die zorg en ondersteuning nodig hebben en met wie ze bij de start geen persoonlijke relatie hebben

Vrijwilligersklem De zorg begint vaak inspirerend en licht, maar kan steeds zwaarder worden. De vrijwilliger denkt er niet meer mee op te kunnen houden zonder dat de toch al kwetsbare cliënt daarvan schade ondervindt .

Meer nadruk op informele zorg ‘Wanneer mensen langer in hun omgeving willen blijven wonen zal er ook meer van die omgeving worden gevraagd’ ‘Als ondersteuning nodig is, wordt allereerst gekeken naar het eigen, sociale netwerk en de financiële mogelijkheden van betrokkenen en wordt de hulp dichtbij georganiseerd.’ Bron: Toekomst awbz (juli 2013) Brief hervorming langdurige zorg (april 2013)

Waarom meer nadruk informele zorg? Meer (oude) ouderen Meer chronisch zieken Meer extramuralisering

Stelling Goed dat overheid verwacht dat mensen meer voor elkaar zorgen als iemand chronisch ziek is of een beperking heeft VWS 7 november 2013

Wat vinden mensen hiervan? Goed dat overheid verwacht dat mensen meer voor elkaar zorgen als iemand chronisch ziek is of een beperking heeft

Aantallen Mantelzorg Allen 3,5 miljoen > 8 uur en > 3 maanden Vrijwilligers in zorg Enquêtes 1 miljoen Registraties 450.000

Soorten vrijwilligerswerk INDIVIDU maaltijdvoorziening, klussendienst, administratie, tuinonderhoud, boodschappen doen   (rolstoel)wandelen, zwemmen huisbezoeken, oppasdiensten maatjescontact buddyzorg vrijwillige palliatieve terminale zorg GROEP dagopvangprojecten meegaan en begeleiden bij evenementen, excursies, dagtochten en vakanties

BEELD Vooral vrouwen van middelbare leeftijd zijn actief als vrijwilliger in de zorg

Buren/bejaarden/gehandicaptenhulp, 2010 (%)

Grenzen aan informele zorg

Grenzen aan informele zorg 1 Kunnen Beschikbare tijd (werk, gezin) Reistijd Financiële belemmeringen Ondersteuning belangrijk Afhankelijk van vrijwilliger en taak Organisaties vinden het lastig in te schatten Steeds meer eisen aan organisaties (match)

Grenzen aan informele zorg 2 Willen Relatie moet goed zijn (mantelzorg) Type taken (billen wassen) Motieven (wat drijft mensen; wederkerigheid) Mogen Geen wettelijke eisen Wel eisen kwaliteit (verantwoorde zorg)

Geluk naar intensiteit vrijwilligerswerk geluksscore Uren per week

BEELD Toekomst steeds meer tekort aan vrijwilligers in de zorg

Tekorten: heden en verleden Trends Aantal vrijwilligers in het algemeen stabiel Tekort Sommige organisaties nu al tekort Onduidelijk welke taken blijven liggen

Toekomst onzeker Aanbod (demografie) Ontkerkelijking Ouderen Vraag Meer ouderen/zieken/extramuralisering Meer gevarieerde en intensievere hulpvraag

Nieuwe vormen vrijwilligerswerk Flitsvrijwilligers Geleid vrijwilligerswerk Bewonersinitiatieven lokale initiatieven die op overwegend vrijwillige basis activiteiten uitvoeren om mensen met een beperking te ondersteunen die verder gaan dan het faciliteren van ontmoeting en recreatie en daar als groep de regie over voeren (in plaats van landelijke formats uit te voeren).

Bewonersinitiatieven ondersteuning Indeling naar ‘primair’ thema Professionele zorg en nabuurschap Vrijwilligersdiensten Samen koken en eten Ruilkring Andere indelingen Complexiteit: grootte vs. benodigde kennis Doelgroep: eigen kring vs. buiten eigen kring

Conclusies Al veel mensen actief (mantelzorg/vrijwilligerswerk) In de toekomst meer nodig, steeds meer eisen Waar liggen de grenzen (willen / kunnen / mogen)? Aandachtspunten Werven én behouden vrijwilligers Match vraag en aanbod Ondersteunen van vrijwilligers Hoe nieuwe vormen te organiseren

Literatuurstudie Vragen? Suggesties? www.scp/nl m.de.klerk@scp.nl a.de.boer@scp.nl