Workshop basis modern opleiden 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Highlights rondom competentiegericht opleiden Opdracht in tafelgroepen Opzet workshop Kennismaking Highlights rondom competentiegericht opleiden Opdracht in tafelgroepen Centrale terugkoppeling Take home messages Geef een korte toelichting op de opbouw van de workshop 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

REGELGEVING 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Spelers in het veld VWS opleiders CBOG Werkgevers Colleges Specialisten Ziekenhuizen Als opleider en aios krijg je te maken met vele partijen die samen met elkaar het “spel” en de regels bepalen. Opleidingsinrichtingen Beroepsvereniging Wetenschappelijke vereniging 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden registratiecommissies

Uitwerking rol partijen: Je kunt iedere partij toelichten, maar handiger is om hier de vraag te stellen welke partij niet bekend is. Dan kun je daarna specifiek hun rol toelichten. Uitwerking rol partijen: KNMG: 7 beroepsverenigingen die samen de belangen van meer dan 53.000 artsen en studenten behartigen, projecten: MMV, Canbetter, gedragsregels RGS: verantwoordelijk voor de uitvoering van het collegebesluit en toezicht houden, beheren opleidingsregister, beslissen over vrijstellingsaanvragen en faciliteren opleidingsvisitaties en bewaken van de kwaliteit van de visitaties CGS: opstellen en vaststellen van inhoudelijke regels over de opleidng tot specialist of profielarts, erkenning opleidingsinrichtingen, inhoudelijke regels worden vastgelegd in een besluit. NFU: kennisinstituut voor de gezondheidszorg, werkgeversorganisatie van de 8 UMC’s, zitting in verschillende overlegorganen en instanties op landelijk niveau STZ: 28 grote opleidingsziekenhuizen in hoog gespecialiseerde zorg werken samen in een vereniging ORDE: beroepsvereniging, belangenbehartiger van medisch specialisten, voelt zich verantwoordelijk voor de kwaliteit van zorg die door medische specialisten wordt geleverd. Geeft juridisch en financieel advies aan individu Raad WOK (wetenschap, opleiding en kwaliteit), valt onder de Orde. Adviseert bestuur van de orde op het gebied van wetenschap, kwaliteit en opleiding. Heeft een rol in het initieren van opleidingsbeleid, 2 delen: 1. raad opleidingen 2: raad kwaliteit NVZ: branchevereniging algemene ziekenhuizen en categorale instellingen. Collectieve behartigers van zorginhoudelijke, sociale en econimische belangen. BOLS: overlegplatform NFU/NVZ & Orde om verdelingsvoorstel instroom aios te maken. Coordinator instroomplaatsen 1e tranche: psychiater, seh, klinisch chemicus, klinisch fysicus etc Wetenschappelijke vereniging: activiteiten: toetsbaar hoge kwaliteit van zorg, bevorderen wetenschappelijke attitude en kennisuitwisseling, opleiding tot specialist, bij- en nascholing, belangenbehartiging Consilium: behartigt taken mbt opleiding medisch specialist (ontwikkeling, structuur, inhoud en kwaliteit van de opleiding), toezicht op inhoud en implementatie leerplan en uitvoering van de opleiding. Is onderdeel van wetenschappelijke vereniging, stuurt afgevaardigde naar Raad opleidingen Plenaire visitatiecommissie: subcommissie van consillium, verzorgt visitaties Capaciteitsorgaan: raming opleidingscapaciteit, informatie voorziening mbt opleidingscapaciteit overheid en zorgsector VWS, ministerie: financiert de opleiding tot medisch specialist via de NZA, bepaalt per jaar de instroomaantallen NZA: bekostigt beschikbaarheidsbijdrage en kent opleidingsplaatsen toe CVS: betaalt de beschikbaarheidsbijdrage Opleidingsfonds: zorgt dat er voldoende specialisten worden opgeleid 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Enkele cijfers Aantal medische vervolgopleidingen 27 specialismen 3 (HA/Sp.Ouderengnk/Verst.geh.) 11 profielartsen Aantal AIOS (in 2012) 2101 (HA/Sp.Ouderengnk/Verst.geh.) 6584 (29 specialisten) 473 (profielartsen) Totale jaarlijkse instroom: ± 2300 (1405 spec.) Deze slide geeft een beeld over welke aantallen het gaat en waarvoor regelgeving noodzakelijk is 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Belang van regelgeving Schept duidelijkheid Bevordert de samenwerking Uniforme werkwijze Europese regelgeving vraagt om regulering Gelijkheidsbeginsel Ter bescherming van de zwakkeren Mentaliteit veranderen Het belang van regelgeving wordt hier puntsgewijs toegelicht. Zonder er heel uitgebreid op in te gaan, geeft het in een notedop wel aan waarom regelgeving belangrijk is 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Systematiek Kaderbesluit: CGS Specifiek besluit: CGS + Wetenschappelijke vereniging Opleidingsplan: Wetenschappelijke vereniging Lokaal opleidingsplan: Opleider + opleidingsinstelling Individueel opleidingsplan: AIOS + opleider Regelgeving als basis voor de opleiding. De opleiding is niet “zomaar” bedacht, maar ligt ten grondslag aan regelgeving. Belangrijk om deze regelgeving te kennen, dit vormt de basis. Bij een externe visitatie wordt de opleiding getoetst conform deze regelgeving. Je kunt hier de vraag stellen of iedereen het kaderbesluit gelezen heeft/kent. En geldt dat ook voor het specifiek besluit? Opleidingsschema: AIOS + opleider 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden 8

STRUCTUUR OPLEIDING 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Het nieuwe opleiden: van solo naar team In het kaderbesluit staat beschreven dat het hele opleidingsteam moet deelnemen aan de opleiding van AIOS. Competentiegericht opleiden: CanMeds competenties: Medisch expert: vakbekwaamheid Samenwerking Communicatie Maatschappelijk handelen Organisatie Professionaliteit Kennis en wetenschap Juist de algemene competenties zijn belangrijk om in de opleiding aan bod te laten komen en op te toetsen, medisch handelen is vrijwel nooit een probleem om dit voldoende tot uiting te laten komen/ 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Opleidingsplan Hoe Waar Lokaal opleidingsplan Wat Wanneer Toetsen Lokaal opleidingsplan als onderdeel van landelijk en regionaal opleidingsplan. Uitwerking leerdoelen (wat), hoe, wanneer en hoe te toetsen. Wat: Leerdoelen (uit landelijk opleidingsplan, vertaald naar lokale situatie) Hoe: Welke activiteiten om leerdoelen te bereiken in lokale situatie Waar: Locatie en onder begeleiding van wie (expert) Wanneer: fase in de opleiding, stage, maar evt ook wanneer in de week Hoe: patiëntenbesprekingen referaten ochtendoverdracht polikliniek zaalvisite consulentenoverleg obductiebespreking multidisciplinair overleg cursorisch onderwijs operatiekamer ………………. Toetsen 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Leren in de medische opleiding anno nu Expliciete leerdoelen (7 competentiegebieden) Specifieke feedback, betere zelfsturing AIOS Borging van ontwikkeling van de AIOS Competenties voor opleiders en leden opleidersgroep Kwaliteit van de opleiding(sregio) Korte herhaling van belangrijkste elementen. Stel vragen aan de groep om interactie te krijgen, bv. Op welke wijze wordt de ontwikkeling van de aios geborgd? Welke rol heb je daarin als opleider? Welke instrumenten kennen jullie, passen jullie toe? Hoe ziet dat er uit? Wat doen jullie ermee? 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden H. Hoekstra sept 2008 12

KWALITEIT 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

…… resultaat van de opleiding = aflevering van capabele specialist Kwaliteit = …… resultaat van de opleiding = aflevering van capabele specialist …… hoe de AIOS de opleiding waardeert …… hoe de opleidingsgroep het opleidingsplan daadwerkelijk vorm geeft …… hoe de visitatiecommissie de opleiding beoordeelt …… dat de doelen van de opleiding behaald worden 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

De opleiding moet goed zijn want: Maar ook…. De opleiding moet goed zijn want: Het gaat om talentvolle jonge mensen in lange opleidingstrajecten Het gaat om kwaliteit van zorg nu en in de toekomst Het gaat om veel geld (hoge investering) 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Interne en externe kwaliteitszorg Externe kwaliteitszorg: het visitatiestelsel waarbij deskundigen uit de beroepsgroep maar vanuit een andere instelling een opleiding beoordelen op een aantal (landelijk gedefinieerde) criteria met sanctiemogelijkheid Interne kwaliteitszorg: betrouwbaar verzamelen van informatie die gebruikt wordt voor feedback en verbetering van de kwaliteit (systeem van kwaliteitszorg) 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

proefvisitatie, instellingsniveau EFFECT Set-Q Team-Q Quickscan Meetinstrumenten AIOS D-rect proefvisitatie, instellingsniveau EFFECT Set-Q Team-Q Quickscan Exit-enquête, op basis van d-rect, eigen formulier,.. Interne audit Jaargesprekken COC Zelfevaluatie m.b.v. Kwaliteitsindicatoren Er zijn inmiddels veel instrumenten, echter het belangrijkste is wat er met de uitslag van de meting gedaan wordt. Liever 1 instrument goed in zetten dan 3 half. Het zichtbaar maken op welke wijze de PDCA cyclus rondom de kwaliteit van de opleiding wordt vorm gegeven is van belang. 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Meetinstrumenten (vervolg) Maar denk ook aan: arbeidstijden, verzuim, in-uit-doorstroomgegevens, vacatures Er zijn inmiddels veel instrumenten, echter het belangrijkste is wat er met de uitslag van de meting gedaan wordt. Liever 1 instrument goed in zetten dan 3 half. Het zichtbaar maken op welke wijze de PDCA cyclus rondom de kwaliteit van de opleiding wordt vorm gegeven is van belang. 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

VISITATIE 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Stimulans tot continue verbetering van de opleiding Visitatie Beoordelen of opleiding, opleider en opleidingsinrichting voldoen aan eisen en verplichtingen van het Kaderbesluit en het Specifiek besluit, met inbegrip van het landelijk opleidingsplan. Stimulans tot continue verbetering van de opleiding 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Visitatie: eigenlijk heel simpel  Zeggen wat je doet Doen wat je zegt Tonen waaruit dit blijkt En dit alles: actief, meetbaar en toetsbaar omschreven 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Implementatie modernisering: nu focus op IOP en algemene competenties Opleidingsgroep Implementatie modernisering: nu focus op IOP en algemene competenties Alle leden groep participeren aantoonbaar in opleiding Aandacht voor professionalisering opleidingsgroep Interne kwaliteitscyclus: cyclus van aantoonbaar continu verbeteren 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Wat, waar, wanneer, wie, waarom, hoe vaak?????? Veel informatie maar middels 3 verschillende opdrachten komen we tot concrete uitwerking. 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Onderwijs/begeleiding op de werkvloer (alg. competenties) Opdracht Drie tafelgroepen: Opleidingsplan/IOP Onderwijs/begeleiding op de werkvloer (alg. competenties) Kwaliteit binnen de opleiding Per tafel een specifieke opdracht Uitkomst op schema Plenaire terugkoppeling 40 minuten 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Tafel 1: opleidingsplan/IOP Het individuele opleidingsplan is een document waarin de afspraken m.b.t. persoonlijke leerdoelen vastgelegd zijn die AIOS en opleider maken op basis van de ambitie, leerwensen en de voortgang van de AIOS, en maakt deel uit van het portfolio 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Opzet IOP Leerdoelen Activiteiten Planning Evaluatie/Toetsing Er is geen vast format voor een iop, veel portfolio´s geven wel richting aan een opzet voor een iop. Een goed iop bevat in ieder geval de volgende elementen. Mn toetsing ontbreekt nogal eens 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Wat maakt een IOP tot een goed IOP? Wat kunt u ermee als opleider? Opdracht tafel 1 Bekijk de IOP’s en selecteer hieruit goede voorbeelden. Beantwoord daarna de volgende vragen: Wat maakt een IOP tot een goed IOP? Wat kunt u ermee als opleider? Wat wilt u minimaal zien in een IOP om daarmee de dialoog met de aios aan te gaan over de ontwikkeling? Noteer uw bevindingen op het bijgeleverde A-3 De voorbeeld iop´s zijn uit reele iop´s en zijn niet in scene gezet. 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Tafel 2: onderwijs/begeleiding op de werkvloer (alg comp) Canmeds worden nogwel eens vergeleken met een nijlpaard, waarbij de buik het medisch handelen is, de kop communicatie, de poten samenwerken, kennis en wetenschap, organisatie en professionaliteit. Daarmee wordt niet gezegd dat alle competenties even groot moeten zijn, maar wel meer dan nu. Bij klachten van patienten gaat het meestal niet om het medisch handelen, maar mn thema´s rondom samnewerken, communicatie en professionaliteit spelen daarin een rol 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Waarom is opleiden hierin belangrijk? Jonge klare specialisten: Medische expertise goed Supervisie lastiger Organisatie erg lastig Financiën probleem Onderzoek van michiel westerman, hij heeft onderzoek gedaan naar de transitie van aios naar jonge klaren. Wat bllijkt de jonge klare is goed opgeleid op het gebied van medisch handelen, maar geeft zelf aan opgeleid te zijn voor de helft van zijn werk. Als jonge klare wordt van hem-haar meer zaken verwacht in allerlei commissies, vanalles rondom financien, gesprekspartner RvB..... Dit kan (en hoeft) niet allemaal in de opleiding, maar zou wel op bepaalde punten/opleidingsjaren een dominantere plek kunnen krijgen dan nu het geval is.. 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Voorbeeld Praktijk-situatie Activiteiten Vaardigheden/ kennis Competentie Toetsing Kosten in kaart brengen van voorgeschre-ven medicatie bij complexe patiënt Bespreken medicatie met apotheker Kostenplaatje maken Vergelijking kosten generiek niet generiek Juiste medicatie voorschrijven Inzicht hebben in kosten medicatie Keuzes maken op basis van kwaliteit van zorg en kosten baten-effect Medisch handelen Handelt volgens wettelijke bepalingen (MH) Verantwoorde besteding middelen (O) Korte presenta-tie hierover voor andere AIOS Vooorbeeld van een praktijksituatiie uitgewerkt en concreet in de praktijk toegepast in het LUMC 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Opdracht tafel 2 Probeer in het uitgedeelde schema zoveel mogelijk praktijksituaties te bedenken die omgezet kunnen worden in opleidingsactiviteiten m.b.t. competenties professionaliteit, maatschappelijk handelen en organisatie Tip: hou het klein en realiseerbaar! 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Tafel 3: kwaliteit binnen de opleiding Overzicht: gebeurt er wat er moet gebeuren? Evalueren van resultaat van veranderingen & bijstellen (modernisering) Waardering opleidingsklimaat door AIOS Kwaliteit van de opleiders/ supervisoren Resultaat van de opleiding (kwaliteit AIOS aan einde opleiding) 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Discussieer met elkaar over de volgende vragen: Opdracht tafel 3 Discussieer met elkaar over de volgende vragen: Welke instrumenten wilt u in een kwaliteitscyclus binnen uw opleiding uitzetten? Hoe bespreekt u de uitslagen van deze instrumenten? Op welke wijze zorgt u voor een gesloten PDCA cyclus? Op welke wijze legt u dit vast? Welke ondersteuning krijgt u en heeft u nodig? Noteer uw bevindingen op het bijgeleverde A-3 Workshop basis modern opleiden Resultaat is een voorstel voor kleine groepen en een voorstel voor grote groepen 9 april 2017

NABESPREKING OPDRACHTEN 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

GROEP 1: IOP 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

VOORBEELD VANUIT SEH OPLEIDING: IOP Borging competenties Continuïteit Mentor systeem: ePASS en Dashboard Opleiding SEG (DOS) IOP voortdurend aangepast Acurate focus op leerdoelen Voortgangsgesprek: AIOS + mentor + opleider Multisource feedback hele vakgroep 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden 36

DOS 9 april 2017 Titel van de presentatie Workshop basis modern opleiden 37

Onderscheid maken in proces en product Take home messages IOP Onderscheid maken in proces en product Hulpmiddel in vormgeving opleiding Maakt onderdeel uit van bestaande formulieren Groeit gedurende de opleiding Is sturingsmiddel voor AIOS en opleider: dus interactie Vergelijking: P-D-C-A cyclus Tijdspanne: maximaal 1 jaar! 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

GROEP 2: ONDERWIJS/BEGELEIDING OP DE WERKVLOER/ALG COMP 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

VOORBEELD VANUIT SEH OPLEIDING KPB’s en OSATS Motiveren opleidingsgroep ‘Snapshots’ AIOS goed in beeld Nabespreking blijft soms lastig Rol van opleider? 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

VOORBEELD VANUIT SEH OPLEIDING ‘de SEH, daar waar alle competenties en specialismen samen komen’ Pilot: beoordeling alle AIOS op de SEH Organisatie, communicatie, samenwerking, Maatschappelijk handelen en professionaliteit. Marcel Peeters prijs voor specialist van het jaar 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden 41

VOORBEELD VANUIT SEH OPLEIDING Ochtendoverdracht: Voorzitter AIOS Organisatie Professionaliteit KPB beoordeling CAT onderwerpen 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden 42

Ga na welke toets geschikt is Take home messages Check je eigen opleidingsplan op welke wijze de deelcompetenties zijn uitgewerkt Ga na hoe deelcompetenties in de dagelijkse praktijk tot uitdrukking komen Ga na welk middel (stage/opdracht/praktijksituatie etc.) geschikt is om de betreffende competentie te verwerven of te verbeteren Ga na welke toets geschikt is Bekijk de site http://knmg.artsennet.nl/Opleiding-en-Registratie/Modern-opleiden.htm. Hierop vindt u veel praktische tips 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

GROEP 3: KWALITEIT BINNEN DE OPLEIDING 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

VOORBEELD VANUIT SEH OPLEIDING Kwaliteitscommissie Opleiders en AIOS Kwaliteitszorg: LOP, Visitaties, Cursorisch onderwijs, etc. Innovaties KPB op rol en inbreng van AIOS DRECT en SETQ Rol van OOC Actiepunten komen terug in LOC vergadering PDCA-cyclus 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Evaluatie supervisoren: Meenemen in jaargesprek/vakgroep Voorbeeld in PDCA D-rect: resultaten bespreken met de AIOS Conclusies die hieruit volgen, concrete aanbevelingen in maatschap bespreken Evaluatie supervisoren: Meenemen in jaargesprek/vakgroep Gemeenschappelijke verbeterpunten aanpakken via workshops Leerproces AIOS: portfolio (betrokkenheid, algemene competenties) 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Voorbeeld in PDCA (vervolg) Zelfevaluatie: Verbeteracties in opleidingsgroep bespreken (aios en supervisoren): plan van aanpak, ondersteuning academie Jaargesprek met COC: koppelen aan PDCA cyclus en RvB 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Voorbeeld CWZ September Uitzetten kwaliteitsinstrumenten waaronder de D-rect November Ontvangen van D-rect rapportages December Bespreken D-rect in COC met daarbij maximaal 3 CWZ brede actiepunten Voor februari Bespreken D-rect en indien van toepassing andere rapportages (bv Effect) in staf assistentenoverleg én formuleren van 3 actiepunten Rapportage van deze 3 actiepunten naar COC Maart Bespreken actiepunten van verschillende opleidingen in COC (Schriftelijke) terugkoppeling in COC rondom realisatie van de voorgenomen actiepunten 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Voorbeeld actieplan Actie Resultaat Wie Planning Documentatie Implementeren voorgenomen kwaliteitscyclus binnen de opleiding Jaarlijks kwaliteitsplan met actiepunten besproken in maatschap, met AIOS en in COC Opleider/ leerhuis/AIOS Q1 2013 Kwaliteitsplan Teach the teacher De hele opleidings-groep is didactisch geschoold Hele opleidings-groep Q2 2013 Overzicht scholing Workshop basis modern opleiden

Hou doel en middel uit elkaar! Accepteer diversiteit en neem de tijd Take home messages Hou doel en middel uit elkaar! Accepteer diversiteit en neem de tijd Zorg voor veiligheid voor opleidingsgroep en AIOS Meten alleen is zonde van de tijd: Het gaat om het vervolg (PDCA) Voer verbeteracties uit en betrek AIOS hierin Niet vinken maar vonken! Realiseer je dat je rolmodel bent Niet opnieuw het wiel uitvinden: maak gebruik van expertise 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

EXTRA SHEETS Onderstaande sheets kunnen we gebruiken voor het geval daar vragen naar zijn 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Zelfevaluatie (bijvoorbeeld indicatoren Scherpbier) Overzicht wat moet gebeuren: voortgang modernisering Ieder jaar/ 2 x per cyclus (plv.) Opleider en AIOS, interview door academie Actiepunten (basis voor gesprek met COC), afspraken ondersteuning O.a. op input van metingen en evaluaties 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Opleidingsvergadering Minimaal 4 keer per jaar AIOS, opleider + plv. en leden opleidingsgroep Agenda: kwaliteit vast onderdeel (bijvoorbeeld stages evalueren), inclusief acties Notulen naar COC 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

D-rect Dutch-residents educational climate test Zicht krijgen op waardering opleidingsklimaat door AIOS Betrouwbaar bij 7 of meer AIOS Ieder jaar Op basis daarvan verbeterplan maken en delen in COC 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Kwaliteit opleiders/ supervisoren Supervisoren/opleiders krijgen feedback op hun individuele opleidingskwaliteiten Set-Q / EFFECT AIOS vullen lijsten in (min. 3 per supervisor), supervisoren zelfevaluatie Belangrijk is het feedback gesprek n.a.v. resultaat Max 1 x per 2 jaar/ 2x per cyclus van 5 jaar 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Doel: Evalueren hoe AIOS bij vertrek de opleiding heeft gewaardeerd Exit-enquête Doel: Evalueren hoe AIOS bij vertrek de opleiding heeft gewaardeerd Bij iedere AIOS die weggaat 1 keer per jaar terugkoppeling naar opleider Bij excessen gelijk ook COC voorzitter informeren Door onafhankelijk persoon (academie) N.B. hier vragen rondom leerklimaat goed in te bouwen 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden

Interne audit/proefvisitatie Voorbereiding op de externe visitatie RGS om verbeterpunten op te sporen en dit vervolgens in orde te maken Minimaal half jaar voor echte visitatie, (tijd voor puntjes op de i) Veel ziekenhuizen hebben hier een eigen format voor 9 april 2017 Workshop basis modern opleiden