Eeuwige gelukzaligheid Het martelaarschap van Perpetua en Felicitas in de visie van Augustinus van Hippo

 12 de eeuws handschrift in de bibliotheca Amploniana, Erfurt  Isabella Schiller, overzicht Augustinus mss. en codices in de voormalige DDR  Authenticiteitsonderzoek  Possidius’ indiculum  Taal en inhoud  Theologische duiding van het martelaarschap

 Wie zijn Perpetua en Felicitas?  Enkele eigenaardigheden van de passio

Eucharistisch banket De goede herder

Perpetua en Felicitas worden aangepakt door een wilde koe

Perpetua en Felicitas

 Wie zijn Perpetua en Felicitas?  Enkele eigenaardigheden van de passio  Augustinus’ bekendheid met de passio  Sermo 280, 281, 282 (datering: )  Sermo 159A,11  Ennaratio in Psalmum 47  De animo et eius origine (419/420)

 Jaarlijks op de dies natalis  Lectionarium: het martelaarsverhaal  Augustinus’ sermoenen  Talrijke apocalyptische elementen ontbreken  Informatie uit twee delen van de passio: Perpetua’s aantekeningen en het redactionele kader  Verwijzingen naar elementen die wel in de passio, maar niet in de akten terug te vinden zijn  Hoe dienden de martelaren gevierd te worden?

 Hoofdfiguren = vrouwen  theologische uitwerking  Heilsgeschiedenis van Adam tot Christus en van Eva tot Maria  Perpetua’s visioen over de slang en de ladder  Felicitas’ zwangerschap (sermo 281 en sermo 282 auct.)  De geslachtsverandering van Perpetua (vierde visioen) bij Augustinus  Perpetua en Felicitas: beloning die toekomt aan alle martelaren

 Unieke familiariteit met de Heer  Concurrerende rol van de vader  Imitatio: martelaren als richtingaanwijzers  Bijdrage van de martelaren tot de groei van de Kerk  De lichamelijke verrijzenis

EERSTE DINOCRATES-VISIOEN  Dinocrates komt uit een duistere plaats  Dinocrates probeert uit een groot bassin water te drinken, maar kan er niet aan  Reactie Perpetua: ‘ik werd wakker en begreep dat mijn broer er slecht aan toe was’. TWEEDE DINOCRATES-VISIOEN  Dinocrates is gelukkig  Dinocrates drinkt water uit een gouden schaal  Reactie Perpetua: ‘ik werd wakker. Toen begreep ik dat hij van zijn straf was bevrijd’. => Dinocrates is uit zijn lijden verlost door de tussenkomst van Perpetua’s gebed

BIDDEN VOOR DE DODENHET DOOPSEL

VINCENTIUS VICTOR  Niet gedoopten (bv. Dinocrates, de dief naast Jezus aan het kruis)  Niet-gedoopten kunnen via het paradijs het rijk der hemelen binnentreden  De ziel is lichamelijk (onkwetsbare ziel) AUGUSTINUS VAN HIPPO  Dinocrates was mogelijk gedoopt; de dief naast Jezus aan het kruis stierf mogelijk de marteldood of werd gedoopt  Al wie geboren is in Adam gaat naar de verdoemenis, tenzij men herboren wordt in Christus  De ziel is geest (spiritus)

 Concilie van Carthago (418)  Canon 3: Johannes 14:2a ‘in het huis van mijn vader zijn er vele kamers’  dit wil NIET zeggen dat er een plaats van gelukzaligheid zou zijn voor ongedoopte kinderen in het rijk der hemelen of elders.

PELAGIANEN  Geen oorsprongszonde  Ongedoopte kinderen konden rust en redding bereiken, ook al was dat dan buiten het rijk der hemelen VINCENTIUS VICTOR  Oorsprongszonde  Ongedoopte kinderen laat hij toegang tot het paradijs en het rijk der hemelen  Joh. 3:5: ‘Jezus antwoordde: Waarachtig, ik verzeker u: niemand kan het rijk der hemelen binnen gaan, tenzij hij geboren wordt uit water en geest’.

 Liturgische context en leerstellig dispuut  Preken 280, 281, 282:  In het kader van de ruimere heilsgeschiedenis van Eva tot Maria  Grotere verworvenheid want fysiek zwakker  Perpetua felicitas of eeuwige gelukzaligheid

 Sermo 282 auctum:  Navolging van de martelaren  Milites Christi  // sermo 281,2: Perpetua’s geslachtsverandering a.h.v. Ef. 4:13  Nieuwe uitleg van Felicitas’ zwangerschap  Tweevoudige zwangerschap ~ Eva en Maria  Pijnvolle bevalling en pijnloos martyrium

 Geen montanistische elementen  Geen benadrukking van apocalyptische elementen  Wel eigen accenten en nieuwe elementen

 De anima et eius origine  Vincentius Victor’s leerstellingen gingen verder dan die van de Pelagianen  Passio van Perpetua en Felicitas kan voor Aug. niet dienen als basis voor een theologisch debat.