OPLEIDEN IN SCHOOL Een verhaal van de projectgroep OPLEIDEN IN SCHOOL van de Stg. Ambiorix en Pabo Hogeschool Zuyd Heerlen   ten behoeve van de Landelijke conferentie Opleiden in School 12 mei 2004 Reehorst Ede STG. AMBIORIX EN PABO HOGESCHOOL ZUYD HEERLEN STICHTING AMBIORIX – HOGESCHOOL ZUYD PABO HEERLEN – Frans Bindels

Stichting voor katholiek primair onderwijs AMBIORIX   Stichting voor katholiek primair onderwijs   21 scholen 5000 leerlingen 400 medewerkers Bovenschools Managementteam Algemeen bovenschools directeur Stafleden STICHTING AMBIORIX – HOGESCHOOL ZUYD PABO HEERLEN – Frans Bindels

We willen werk maken van leren (het netwerk) 1.    Vijf opleidingsscholen 2.    Stuurgroep Opleiden in School 3.    Eigen identiteit en invulling 4.    Hogeschool Zuyd Pabo Heerlen 5.    Regionaal overleg   STICHTING AMBIORIX – HOGESCHOOL ZUYD PABO HEERLEN – Frans Bindels

Format Opleiden in School Functie: visie, missie en doel Wat wil elke school realiseren? Waarin is jouw school uniek / specifiek? Wat kunnen studenten bij jou leren? Verantwoording financiën Middel voor bewustwording en evaluatie Wat is het profiel en de rol van de opleidingsschool, de opleidingsdocent, de intern begeleider, de coach, de directeur?

DOELSTELLINGEN S (omschrijving specifiek doel) M (meetbaarheid van het doel) A (haalbaarheid van het doel) R (resultaatgerichtheid op het doel) T (tijdpad om doel te bereiken)

S (specifiek doel): nieuwe taken en rollen voor ervaren, gemotiveerde leerkrachten verbeteren begeleidingsvaardigheden van mentoren visie verder ontwikkelen over opleiden in school kennis- en ervaringsoverdracht naar stagiaires door mentoren periodiek mentorenoverleg binnen de school aansturen door coach / opleider op schoolniveau intensiveren contacten met opleidingsinstituut (Pabo) evaluatiegesprekken met team directie en stagiaires verbeteren kwaliteit opleidingsschool / voldoen aan kwaliteitskenmerken

Onderwijskundige uitgangspunten   Iemand ontwikkelt zichzelf. We leren aan/van elkaar We erkennen dat we fouten mogen en kunnen maken We (her)formuleren verbeterpunten We maken gebruik van feedback en coaching; Mentor blijft mentor Coaches die lerend leren met als doel: leren open te reflecteren en ontwikkelen van een zelfkritisch vermo- gen STICHTING AMBIORIX – HOGESCHOOL ZUYD PABO HEERLEN – Frans Bindels

Welke eigenschappen heeft een opleidingsschool? De school is een plek: waar geleerd wordt door leerlingen, stagiaires, leraren, coaches, opleiders, directies en team waar iedereen van iedereen mag leren; iedereen iedereen mag begeleiden waar uitdagende leermogelijkheden zijn voor: - stagiaires - beginnende leraren leraren / mentoren coaches / coördinatoren  

Eisen die gesteld kunnen worden aan opleiden en begeleiden van lerenden: is gericht op de ontwikkeling van competenties en heeft een vraaggestuurd karakter is cumulatief (leerproces start met het activeren van bestaande kennis of vaardigheden en het verbinden daaraan van nieuwe kennis of vaardigheden) Vraagt een actieve houding van de lerende, zijn opleider en zijn werkomgeving. Er is sprake van synergie tussen opleiden en werken. Een gezamenlijke verantwoordelijkheid van stg. Ambiorix en Pabo Hogeschool Zuyd Is een sociaal proces (kennis, vaardigheden en attitudes worden uitgewisseld) Leren is contextgebonden (vindt plaats in betekenisvolle situaties) Voortdurend aanspreken van de zone van naaste ontwikkeling. Leren van de dagelijkse praktijk. Uitgaan van de specifieke leerstrategie van de lerende

Profiel van de opleidingsdocent Werken vanuit het principe dat iemand zichzelf ontwikkelt Richt de ander op zelfsturing en zelfregulering Kan zichzelf sturen, zijn eigen handelen reguleren Beschikt over zelfkritisch / reflecterend vermogen Is communicatief sterk (en breed) Is gericht op samenwerking Gaat uit van de eigenheid van een ieder Gaat uit van het principe van wederzijds leren

Taken opleider / coördinator op schoolniveau Regisseert het overleg van de werkgroep Regisseert het leraarsnest Begeleidt, coacht de mentoren op schoolniveau Organiseert scholing, intervisie, supervisie voor/met de mentoren Communiceert met de Pabo; deze is breder dan alleen het projectplan Participeert in de stuurgroep Legt de voortgang en resultaten vast in de tussen - en eindevaluatie(s) van het project Draagt tijdens het project bij aan de ontwikkelingen en de voortgang van het duaal opleiden, zoals deze na afloop van de projectfase eruit ziet, augustus 2004 en verder Houdt oog en oor voor en met de buitenwereld; p.r. / kansen voor de coördinatoren / andere instituten (r.o.c.’s, o.b.d.’s) enz. Draagt zorg voor de transformatie van de voortgang en resultaten van het project naar het hele team en de directie van de eigen school. Bewaakt de voortgang van het project op schoolniveau

Taken stagebegeleider / tutor (propedeusejaar) Neemt deel aan het structurele overleg met andere tutoren en de coördinator propedeuse over stagebeleid en stagebegeleiding Verzorgt (in samenspraak met tutoren en coördinator propedeuse) de stagegroepbijeenkomsten en onderwijswerkplaatsactiviteiten op de woensdagmiddag Begeleidt de studenten in de stage op de donderdag Houdt begeleidingsgegevens bij en inventariseert rapporten en beoordelingen Brengt advies uit aan de coördinator propedeuse over de door hem begeleide studenten Zorgt voor goede contacten en communicatie tussen opleiding en stageschool Biedt advies en ondersteuning aan de mentoren bij de begeleidings-aanpak Helpt / adviseert mentoren, indien nodig, bij het oplossen van problemen en het formuleren van beoordelingen

TRAINING COACHINGSVAARDIGHEDEN VOOR COACHES / OPLEIDERS OP SCHOOLNIVEAU DOOR PABO-DOCENT Hoe ga ik om met uitspraken van studenten? De opleidingsdidactiek Reflectiespiraal van Korthagen Werken met discrepanties Het logboek als hulpmiddel bij het leren reflecteren Casuïstiek / aandachtspunten bij een helpend gesprek 12 soorten interventies voor een begeleider met een student Huiswerkopdrachten (o.a. voer een begeleidings-gesprek met een van de mentoren)

Taken opleider / coördinator op stichtingsniveau Regisseert het overleg van de stuurgroep Begeleidt, coacht de coördinatoren op schoolniveau van de vijf scholen Organiseert scholing, intervisie, supervisie voor/met de coördinatoren op schoolniveau Communiceert met de Pabo en de vijf coördinatoren; wat betreft de communicatie met de Pabo, deze is breder dan alleen het projectplan Participeert in de regionale KPC bijeenkomsten van het project Legt de voortgang en de resultaten vast Initieert en regisseert de tussen- en eindevaluatie(s) van het project Initieert tijdens het project de ontwikkelingen en de voortgang van het duaal opleiden, zoals deze na afloop van de projectfase eruit ziet, augustus 2004 en verder Houdt oog en oor voor en met de buitenwereld; p.r. / kansen voor de coördinatoren / andere instituten (r.o.c.’s, o.b.d.’s) enz. Draagt zorg voor de transformatie van de voortgang en resultaten van het project naar de andere 16 Ambiorix scholen Bewaakt de voortgang van het project

MENTORENOVERLEG BINNEN OPLEIDEN in SCHOOL intervisiegesprek tussen mentoren o.l.v. een coach / opleider op school- niveau

Taken mentoren / LIO-coaches Staan vermeldt in stageboeken pabo 1, 2, 3 en LIO-werkboek pabo 4

M (meetbaar): evaluaties met teamleden, directies, mentoren, stagiaires (zelf)-evaluatie en intervisie (gebruik kijkwijzer) kwaliteitskenmerken opleidingsschool aangegeven door de Pabo en Stg. Ambiorix (gebruik analyse-instrument) contacten met andere netwerken van Opleidingsscholen strategische analyse van Opleiden in School (SWOT-analyse)

A (haalbaar): tussenrapportage en eindrapportage (verantwoording) werken met een plan van aanpak coaching is de tijdelijke ondersteuning van het zichzelf sturende individu

R (resultaat gericht): getrainde coaches / coördinatoren / opleiders op schoolniveau op alle vijf de opleidingsscholen coach / coördinator / opleidingsdocent op stichtingsniveau die minimaal vijf scholen van Ambiorix kan aansturen t.a.v. Opleiden in School (intervisiebijeenkomsten) contacten onderhouden met opleidingsinstituut Pabo en stuur- groep Opleiden in School kwaliteitsverbetering begeleidingsvaardigheden mentoren beheersen / overzien / organiseren / planning van plaatsing stagiaires innovatiekansen pakken door te leren van elkaar (stagiaire / mentor)

T (tijdpad): Periode maart 2003 – augustus 2004 Periode augustus 2004 – augustus 2006

De kwaliteit van OPLEIDEN IN SCHOOL Het structureel verankeren van opleiden in school stelt nieuwe eisen aan de school. Betrokkenheid in het opleidingsproces gaat veel verder dan het aanbieden van een stageplek aan studenten. Goede afspraken maken tussen scholen en (leraren)-opleidingen. Wat kan het beste op de opleiding en wat het beste op de school worden ontwikkeld en geleerd? Wie kan beoordelen of competenties voldoende zijn ontwikkeld? Hoe worden de kosten van de school gedekt?

Wat doen we de komende twee jaar? We creëren ruimte voor leren (in tijd en geld) We continueren taken zoals binnen Opleiden in School zijn ontwikkeld mits scholen in staat zijn betrokkenen voor een dagdeel per week vrij te roosteren voor deze taken Afhankelijk van het aantal studenten worden opleiders / coördinato-ren in school uitgebreid met tutorrol en door de pabo voor 11/2 dag vrijgeroosterd voor deze taken We verkennen binnen het directieberaad welke van de 16 overige scholen opleidingsscholen willen worden We maken onderscheid in stadia van ontwikkeling (van beginnend tot excellent) We geven en krijgen feedback over de mate waarin we ons eigen leren sturen en daar vorm aan geven We geven en krijgen feedback over de plaats en de rol in de organisatie

Hoe kunnen Ambiorix-scholen werk maken van leren? Wat hebben wij voor ogen? Wat willen we bereiken? Over vier of vijf jaar zijn weer vijf of meer scholen van Ambiorix een plek waar: de keuze om te leren en te veranderen uit jezelf komt leren plaats vindt door doen en reflectie op eigen handelen (”je mag fouten maken; die worden gebruikt om te leren”) een plek die uitdagende leermogelijkheden biedt voor leraren in opleiding en beginnende leraren leren is gericht op emotionele en intellectuele groei die in evenwicht zijn. geleerd wordt door leerlingen, studenten, leraren en team

EVALUATIEGESPREK MET LERAAR IN OPLEIDING met LIO door instituutsbegeleider van de pabo in aanwezigheid van mentor en coach / opleider op school- niveau

Wat hebben we over vier jaar? per school 1 of 2 opgeleide coaches / opleidings-docenten ingerichte opleidingstrajecten opleidingsbeleid waarin taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden en procedures vastliggen leraren (mentoren) die studenten professioneel kunnen begeleiden per school een overzicht van mogelijkheden tot leren een overzicht van stadia van ontwikkeling opleidingstrajecten voor coaches / opleidings-docenten

TERUGKOMBIJEENKOMST VAN LIO’S OP DE PABO (INTERVISIE) intervisiegesprekken (incidentmethode); bijstellen van leerwerk- plannen (startbekwaam- heden); bespreken van logboek, weekformulieren en reflectieve verslagen; kenmerkende en kritische situaties; literatuur / video- instructie

BEKWAAMHEIDSPROEF 2 PABO-1 (INFORMEREN) mentor en tutor (stagebegeleider) in gesprek met student pabo-1 doel: bespreken van assessment 2 (informeren) na gegeven les

Literatuur: Mertens, H. (2001). Het leraarsnest. ‘s-Hertogensbosch: KPC Groep. Kok, J.J.M. (2003). Talenten Transformeren. Over het nieuwe leren en nieuwe leerarrangementen. ‘s-Hertogenbosch, Eindhoven, Limburg en Tilburg: Fontys Hogesacholen. Roelofs, W. (2003). Authentiek opleiden in scholen. ‘s-Hertogenbosch: KPC Groep. Aa van der, R., Hulst van, B., Vossen, J. (2003). De toekomstige arbeidsmarkt voor leraren en managers in het primair en voortgezet onderwijs: prognoses 2003-2011. Rotterdam: Ministerie van Onderwijs, cultuur en Wetenschappen. Bekwaam afgerond? Evaluatie startbekwaamheden in opleidingen leraar basisonderwijs. De evaluatie van het zij-instroomtraject in het primair onderwijs.(2003). Een inspectierapport. Zoetermeer: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Korthagen, F. & Tigchelaar, A., Koster, B. & Melief, K. (2002). Duaal Opleiden: een evaluatie van vijf “best practices”. Utrecht: EPS-reeks 08, Educatief Partnerschap. HBO raad, vereniging van hogescholen. Brouwer, N, & Vonderen, J. van. (2003). Bouwstenen voor de professionalisering van lerarenopleiders. Utrecht: EPS-reeks 17, Educatief Partnerschap. HBO raad, vereniging van hogescholen. Ackley, B.C. & Fallon, M.A. (2002). Intake assessments in de lerarenopleiding.EPS-reeks 15. Educatief Partnerschap. HBO raad, vereniging van hogescholen. Tigchelaar, A., Brouwer, N. & Korthagen, F. (2003). Koersen op ervaring; een verkennend onderzoek naar het aansluiten op eerdere ervaringen van zij-instromers in de lerarenopleiding. EPS-reeks 16. Educatief Partnerschap. HBO raad, verenigigng van hogescholen. - Roelofs, W. (2000). Opleidingsscholen primair onderwijs.Conceptuele vormgeving en innovatiestrategie. ‘s-Hertogenbosch: KPC groep.

BEKWAAMHEIDSPROEF (leer-kracht ontwikkelen) student pabo –1 tijdens bekwaam- heidsproef 2 (infor- meren /instrueren) van zijn maatje

Met dank voor uw aandacht ! Stichting Ambiorix & Hogeschool Zuyd Pabo locatie Heerlen