Kwaliteitsindicatoren voor de eerstelijnsverloskunde Bevalt het? Mieneke Kooistra, namens de Werkgroep Kwaliteitsindicatoren Eerstelijnsverloskunde Rijksinstituut voor Volksgezondheid & Milieu

Waarom kwaliteitsindicatoren? Toenemende behoefte aan informatie en transparantie over de kwaliteit en veiligheid van de geleverde zorg: Patiënten/ cliënten Zorgaanbieders Zorgverzekeraars Beleidsmakers Inspectie Met als doel de kwaliteit te verbeteren Vergelijken van onderlinge prestaties

Achtergrond project IGZ: sinds 2004 een methode van Gefaseerd Toezicht (GT) (obstetrie, kraamzorg, OGZ, huisartsen) KNOV en VVAH betrokken bij project Start project: februari 2007 Doel: een set indicatoren voor het monitoren van de kwaliteit van de eerstelijnsverloskunde Doelgroep: eerstelijns verloskundige zorgverleners

Wat is een indicator? Een meetbaar element van de zorgverlening dat een aanwijzing geeft over de mate van kwaliteit Peilstok of maatstaf Maakt inspanningen of resultaten zichtbaar (vergelijkende feedback voor professionals) Maakt sturen mogelijk (cockpit) Geeft een signaal, maar geen volledig inzicht → Moeilijkheid: meten we wat we willen meten?

Kwaliteitscriteria Relevantie van de indicator (bijv. impact, hoge kosten) Duidelijke relatie uitkomst van zorg en proces (literatuur) Wetenschappelijke kwaliteit (bijv. betrouwbaarheid, validiteit) Mogelijkheid om te sturen op kwaliteit: verbetering Eenvoudig meetbaar Snel beschikbaar Breed toepasbaar in verschillende instellingen Campbell 2003, BMJ

Theorie Donabedian Gezondheid Complicaties Patiëntervaringen Voorlichting Begeleiding Zorg rondom de geboorte Protocollen Beschikbaarheid achterwacht Bereikbaarheid praktijk Uitkomst Proces Structuur

Methode (1) Werkgroepingesteld: KNOV: 3 beleidsmedewerkers VVAH: 1 huisarts Eerstelijns verloskundige IGZ: 2 inspecteurs RIVM: 2 onderzoekers Identificeren van kritische zorgprocessen/risicogebieden in de eerstelijnsverloskunde;

Methode (2) Identificeren groslijst van conceptindicatoren op basis van de literatuur, bestaande indicatoren en expert opinion; Consultatie van het werkveld door middel van een Delphiprocedure in twee schriftelijke ronden om de conceptindicatoren te toetsen op geschiktheid; Vaststellen van de set indicatoren door de werkgroep.

Uitgangspunten Zoveel mogelijk aansluiten bij de huidige kwaliteitsinstrumenten zoals: PAI Accreditatie Cliëntenenquête CQ index (Centrum Klantervaring Zorg) VOKS-1 LVR-1

Resultaten (1) Indicatoren uit de literatuur Indicatoren uit de KNOV Standaarden Indicatoren uit de werkgroep 115 conceptindicatoren in groslijst 35 concept-indicatoren 1e Delphironde: 8 unaniem geaccepteerd 5 afgevallen 22 opnieuw voorgelegd in de 2e Delphironde 2e Delphironde: 17 geaccepteerd Set van 23 indicatoren met 3 voorlopige indicatoren Selectie door werkgroep 13 verschillende kritische zorgprocessen/risicogebieden door de werkgroep gedefinieerd Selectie door Delphipanel

Delphimethode (1) Doel: Inzicht krijgen in de kwaliteit van de indicatorset Vaststellen waarover overeenstemming bestaat Vaststellen waarover verschil van mening bestaat Helder krijgen wat de problemen zijn bij de indicatoren Delphipanel: 28 evk, 5 vk ha, 3 gyn en 2 kr vz (n=38) om draagvlak te creëren. Score invullen op 9-puntschaal Indicatoren beoordelen op: Relatie tot kwaliteit: de mate waarin de indicator in aanmerking komt om de kwaliteit van de eerstelijns verloskundige zorg in Nederland te meten; Haalbaarheid: de mate waarin de gegevens beschikbaar zijn of gemakkelijk te verzamelen zijn in een bepaalde periode (bijvoorbeeld: een jaar); Twee Delphirondes

Delphimethode (2) Berekening mediane score en de spreiding van de scores (=mate van consensus) Aantal malen gescoord door panel Mediane score Score mogelijkheden 1 – 9 Consensus, aangegeven door ‘+’ Toelichting van de werkgroep Samenvatting opmerkingen respondenten

Interpretatie scores Mediaan Spreiding 1-3 4-6 7-9 ▪consensus groot onzeker ▪consensus klein Niet relevant Matig relevant (zeer) Relevant

Resultaten (2) ≤

Resultaten (3) Accreditatie van de praktijk Percentage van vrouwen die de zwangerschapsbegeleiding start in de eerste lijn waarbij het eerste consult plaatsvond in de 8e tot 10e week na ELM Percentage voor verwijzingen durante partu Het percentage uitgevoerde nacontroles Percentage thuisbevallingen met partusassistentie door de kraamverzorgende

Conclusie In samenwerking met het veld is een set van 23 indicatoren ontwikkeld over de organisatie en structuur van de verloskundige praktijk, de antepartum periode, de partus, de postpartumperiode en de verloskundige ketenzorg Focus op registreerbaarheid indicatoren ‘Many things that count, cannot be counted’ (Albert Einstein) Het gebruik van protocollen Communicatie met cliënten Indicatoren geven een geobjectiveerd, maar nooit een compleet beeld van de kwaliteit van de zorg!

Toekomstplannen Accordering set indicatoren door KNOV bestuur Pilotstudie naar de haalbaarheid van de indicatoren Sturen op de indicatoren ter verbetering van de kwaliteit

Met dank aan: A.J.M. Waelput, RIVM J. de Boer, KNOV W. van Driel, KNOV P. Offerhaus, KNOV J. Blaauw, VVAH N.D. Ketel-Hamaker, eerstelijnsverloskundige M.P. Amelink-Verburg, IGZ A.L. den Ouden, IGZ M. van der Kolk, IGZ W.C. Graafmans, RIVM

Informatie Mieneke Kooistra Rijksinstituut voor Volksgezondheid & Milieu Centrum voor Preventie- & Zorgonderzoek Bilthoven E-mail: mieneke.kooistra@rivm.nl