Leesplezier en e-hype: good practices in(ge)beeld Innovatiefonds lerarenopleidingen 2012-2013 Artesis-Plantijn Hogeschool Antwerpen Universiteit Antwerpen

1 Leesplezier Wat is het laatste dat je gelezen hebt? Wat lees je het meest? Waaraan heb je onlangs het meeste leesplezier gehad? Waar en wanneer was dat dan? Welke leesopdrachten geef jij aan je studenten? Hoe is hun leesgedrag? Welk effect heeft dat op hun klaspraktijk? Duowerk 2 vragensets

2 Innovatiefonds/labotraject/pwo Doelen - Inventariseren – ontsluiten/selecteren – vertalen leesbevorderende media & strategieën - Competenties van lerarenopleiders vergroten - Leesattitudes van aspirant-leraren versterken Doelgroepen - lerarenopleiders

2 Innovatiefonds/labotraject/pwo ‘Een labotraject is een traject rond mediawijsheid of mediageletterdheid waarbij docenten uit de lerarenopleiding een beroep kunnen doen op een team bestaande uit een coach en multimedia-regisseurs, voor zowel inhoudelijke als technische ondersteuning bij het opzetten van trajecten rond mediageletterdheid waarbij zowel docenten als studenten betrokken worden.’ Bénédicte Blondeau & Mohammed Shabini

2 Innovatiefonds/labotraject/pwo Begeleiding lectoren van dag 1 tot de plaatsing van het resultaat op het Ingebeeld-platform Inhoudelijke + technische ondersteuning studenten  in beeld brengen van: het traject het product reflectie op proces + product

We nemen de proef op de som … 8 + 4 + 1 studenten, 4 groepen 1 + 1 + 1 + 1 tools, 1 per groep 1 + 2 lectoren 1 + 1 externe begeleiders 1 x per week, maart + april 2013 1 + 1 + 1 secundaire scholen, mei 2013

focusgroepgesprekken desk research pwo ‘Naar een omslag in leesattitude binnen een lerarenopleiding in een meertalige en multiculturele grootstedelijke context’ methodologisch en conceptueel kader ontwikkelen; kwantitatieve en kwalitatieve gegevens verzamelen; profielen didactisch-agogisch model uitwerken; in actieplan vertalen op verschillende niveaus (micro/meso) groeilijnen - doelen – tools - … vragenlijst instroom focusgroepgesprekken actieonderzoek leeronderzoek project

3 Tools & leesplezier Role Playing Game Tablet Tales Google Lit Trip Emoties en beeldgedichten

3 Tools & leesplezier ingebeeld - Google zoeken Korte voorstelling tool 1+3: Role Playing Game filmpje 2.1 vanaf 5:35 + Google Lit Trip filmpje 4.1 vanaf 0:20 ingebeeld - Google zoeken

4 Webinar Via hyperlink naar webinar: professionalisering – leesplezier – stap 1 – stap 2 Expertisenetwerk AUHA - Expertisenetwerk Lerarenopleidingen Antwerpen

Wat zegt de theorie? Concept-oriented reading (Guthrie) 1 Intrinsieke motivatie Motiverend tekstmateriaal /activiteiten Nieuwsgierigheid - uitdaging Betrokkenheid Persoonlijke interesses Actieve participatie 2 Gevoel van autonomie (ownership) Aansluiting bij identiteit lezer Vrije keuze Eigen mening Voldoende tijd ‘Ik geniet ervan’ ‘Het is fijn’ ‘Ik kies’

3 Succes (self-efficacy) realistische doelstellingen feedback en ondersteuning succeservaring expliciteren 4 Samenwerking ruimte voor interactie met peers leeservaring delen groepswerk en discussie ‘Ik doe het goed’ ‘Ik kan het samen met anderen doen’

5 Meesterschap: (mastery goal support) ‘Ik begrijp het, ik heb nieuwe dingen geleerd.’ 5 Meesterschap: (mastery goal support) naar beheersing inhoud en naar begrip verlangen relevant materiaal  zelfontwikkeling link met voorkennis thematisch, cumulatief en geïntegreerd Guthrie, John T. & Mc Rae, Angela. (2009) University of Maryland Promoting Reasons for Reading. Teacher Practices That Impact Motivation.

Zelfdeterminatietheorie – (Ryan & Deci) Als leerkrachten inwerken op de behoeften aan autonomie, competentie en relationele verbondenheid, dragen ze bij tot de autonome motivatie bij hun leerlingen.

Elke tool omvat: sociale interactie + leeservaring delen vrije keuze tekst /activiteiten identificatie/verbeelding  zelf/omgeving gevoel van autonomie /meesterschap integratie nieuwe media

Toepassing: vier leestools Leestool 2: Tablet Tales Sidney Vollmer – Alles ruikt naar chocola iPad Alles ruikt naar chocola: De iPad App (met Sidney Vollmer) - YouTube referenties op iPad aan muziek, film en actualiteit Wikipedia, iTunes, YouTube, Spotify, discussiefora, Facebook, Twitter, afbeeldingen op het internet…

Aidan Chambers - Trying it On iPad expliciete uitnodiging tot interactie met de lezer via tablet.tales@gmail.com

Leestool 4: Emoties en beeldgedichten 1+3 werden al getoond in de filmpjes, we gaan nu dieper in op 2+4. Jane Davis - The reader organisation

Samen voorlezen in groepen focus op persoonlijke ervaring/ontmoeting van de ander ruimte voor tekstbeleving samen hardop voorlezen zelfinzicht / beslissingen nemen reflectie /groepsgevoel Voorbeelden: Invictus - William E. Henley The road not taken - Robert Frost

Van TT tonen we fragment 4, 5 en 8 (1’) Van TT tonen we fragment 4, 5 en 8 (1’). We maken drie groepen, waarbij elke groep telkens een vragenreeks op papier beantwoordt. Van JD tonen we fragment 7. Hier vragen we aan het publiek welke vragen zij zouden stellen mochten ze zelf een webinar maken. Als we meer tijd overhebben tonen we nog fragment 4. Expertisenetwerk AUHA - Expertisenetwerk Lerarenopleidingen Antwerpen - Tablet Tales

5. Kunnen e-tools leesplezier bevorderen? Het perspectief van de toekomstige leraar Focusgroepen met deelnemende aspirant-leraren (n=13) Drie thema’s: (Mogelijke) invloed van tools op leesplezier Didactische uitdagingen Invloed op eigen visie op leesonderwijs Kwalitatieve data-analyse (Nvivo)

Leraar als begeleider van leerprocessen Type tekst Beginsituatie van de leerling (taalzwak, leesgraag, leerstijl, taalangst, leeftijd, interesses, onderwijsniveau) Organiseren/ tijdsbelasting Differentiëren Variëren/ leeservaring verbreden Activeren Begeleiden Evalueren Type tekst Leesplezier Intrinsiek Autonomie Meesterschap/ succes Samenwerking Leraar als persoon Competenties Leeservaring Visie op lezen Lerarenopleiding Leraar als lid van schoolteam Vakgroep Vakoverschrijdend – talen Vakoverschrijdend – niet-talen Buitenschools Toolspecifieke kenmerken

Voorafgaand Beeld van ‘lezen’ “Leerlingen koppelen vaak het verkeerde beeld aan lezen. Lezen is een boek lezen en dat boek ook echt vastnemen en ook een fictief verhaal lezen, waarin je je moet inleven.” (student b).

E-tools kunnen leesplezier bevorderen. Voorafgaand Beeld van ‘lezen’ Stelling 1: E-tools kunnen leesplezier bevorderen. Positieve ervaringen Tools spelen op verschillende manier in op leesplezier Aansluiten bij interesses, studierichting [leeftijd en geslacht] Grotere bewustwording van mogelijkheden: ondersteunen van begrip, spreken over gevoelens “Leerlingen koppelen vaak het verkeerde beeld aan lezen. Lezen is een boek lezen en dat boek ook echt vastnemen en ook een fictief verhaal lezen, waarin je je moet inleven.” (student b). “Leerlingen die graag van zichzelf lezen, werkten ook heel graag met de tools. Iedereen deed mee, iedereen was op zijn gemak en die leerlingen konden echt hun ding doen.” (student i)

E-tools plaatsen ons voor nieuwe didactische uitdagingen. Stelling 2: E-tools plaatsen ons voor nieuwe didactische uitdagingen. Hulp bij differentiëren Leeservaring verbreden en variëren Competenties van leraren Op schoolniveau: stimulans tot samenwerking, vakoverschrijdend werken en team teaching [Over ‘leesgrage’ leerling:] “Het zou haar een bredere keuze van teksten geven. Ze zou ook moeilijkere teksten kunnen lezen.” (student a). “Ik denk dat de tools niet alleen de samenwerking van de leerlingen kunnen bevorderen maar ook van de leerkrachten. Je wisselt expertise uit: leerkrachten die misschien inhoudelijk sterk zijn, kunnen iets bijleren aan degenen die nog iets te leren hebben en zij die technologisch sterk zijn kunnen de anderen ook iets leren. Zo stimuleer je professionele groei, het samenwerken op school. Het wordt ook leuker. Ik vind dat daar nog veel nood aan is.” (student k)

Stelling 3: E-tools hebben mijn visie op leesonderwijs veranderd. Lerarenopleiding deed visie (al) verbreden Heel positieve ervaring Blijvende aandacht voor het inhoudelijke: leesplezier én kennis Voor lerarenopleiding: technology- versus pedagogy-driven aanpak “Ik hoop dat men in de lerarenopleiding niet gewoon het werken met een specifieke tool aanleert, maar wel dat men aanleert te denken vanuit bepaalde lesdoelen en een specifiek doelpubliek en daar dan een tool voor te zoeken.” (student k)

Context Projectteam Innovatiefonds voor de lerarenopleidingen; Dept. Onderwijs en Vorming Canon Cultuurcel – Labotraject Projectteam Universiteit Antwerpen Mathea Simons en Jan T’Sas Artesis-Plantijn Hogeschool Antwerpen Magda Mommaerts en Deeviet Caelen Website: http://www.elant.be/ - Webinar, Nieuwe ideeën voor leesplezier

Lees lang en leef lekker!