jAndra moi e[nnepe, Mousa, poluvtropon, o}V mavla polla; plavgcqh, ejpei; TroivhV iJero;n ptoliveqron e[perse Bezing mij, Muze, de man, de vindingrijke, die zeer veel rondgezworven heeft, nadat hij de heilige stad van het Trojaanse land had verwoest - Welke Muze wordt hier bedoeld? Ten tijde van Homerus was er nog geen onderverdeling in negen Muzen met ieder een eigen ‘terrein’. Later wordt Kalliope genoemd als Muze van de Heroïsche epiek - Ptoli-eqron, ptoliV, poliV Ptolieqron is een verlengde vorm van het woord poliV

pollwn d j ajnqrwvpwn i[den a[stea kai; novon e[gnw, polla; d j o{ g j ejn povntw/ pavqen a[lgea o}n kata; qumovn, en van veel mensen zag hij de steden en leerde hij de geest/aard kennen, en veel leed/beproevingen doorstond hij op zee in zijn hart - N.B. oJn kata qumon : voorzetsels worden soms in het midden van de voorzetselgroep geplaatst

ajrnuvmenoV h{n te yuch;n kai; novston eJtaivrwn. - te... kai : zowel... als, maar je kunt ook te weglaten en gewoon ‘en‘ vertalen vechtend voor (en) zijn leven en de terugkeer van zijn makkers.

J jjAll j oujd w}V eJtavrouV ejrruvsato, iJevmenoV per` aujtwn ga;r sfetevrh/sin ajtasqalivh/sin o[lonto, Maar toch redde hij zijn makkers niet, hoewel hij het verlangde: want door hun eigen stommiteiten kwamen zij om, - ‘makkelijker’ zou zijn: sfewn aujtwn : “van hen zelf” De genitivus van het pers. vnw. (sfewn, genit. van sfeiV) is vervangen door een congruerend bezittelijk vnw. (sfeteroV = hun)

nhvpioi, oi} kata; bouV ÔUperivonoV jHelivoio h[sqion` aujta;r oJ toisin ajfeivleto novstimon h\mar. de dwazen, die de runderen van Helius Hyperion opaten; maar die/hij ontnam hun de dag van de terugkeer. - wie wordt er bedoeld met oJ ? De zonnegod Helios; In boek 11, vers 110 – 114 voorspelt Teiresias in de onderwereld aan Odysseus dat ze van de runderen van Helios moeten afblijven; Zo niet, dan zullen zijn makkers omkomen.

Twn aJmovqen ge, qeav, quvgater DiovV, eijpe; kai; hJmin. Zeg/Vertel ook ons, godin, dochter van Zeus, van deze gebeurtenissen vanaf een of ander punt. - twn : Hier onzijdig! net als oJ en toisin (r. 9) bij Homerus een aanwijzend voornaamwoord. - Qea, qugater DioV: De Muzen werden wel voorgesteld als dochters van Zeus, Later werden ze ook met Apollo geassocieerd.

“Enq j a[lloi me;n pavnteV, o{soi fuvgon aijpu;n o[leqron, oi[koi e[san, povlemovn te pefeugovteV hjde; qavlassan` Op dat moment waren alle anderen die de vreselijke ondergang ontvlucht waren, thuis, ontsnapt aan de strijd en de zee; - na paV gebruikt het Grieks in plaats van het gewone relativum oJV meestal oJsoV (lett.: zovelen als) dus: panteV, oJsoi = allen, die... - het Griekse te is taalkundig verwant aan het Latijnse -que! Vereenvoudigd staat hier dus: kai polemon kai qalassan Bij het vertalen kun je het eerste kai weglaten

to;n d j oi\on, novstou kecrhmevnon hjde; gunaikovV, nuvmfh povtni j e[ruke Kaluywv, di:a qeavwn, ejn spevssi glafuroisi, lilaiomevnh povsin ei\nai. hem alleen, verlangend naar de terugkeer en zijn vrouw, hield de machtige nimf Calypso vast, de stralende onder de godinnen, in een gewelfde grot, ernaar verlangend dat hij haar echtgenoot was. - N.B.: di:oV betekent ‘stralend’ (ook wel: edel, groots, goddelijk) Vooral in de vrouwelijke vorm niet te verwarren met diav door, wegens Let op het accent! P.S. op deze spotprent van Honoré Daumier is zij niet echt een di:a qeawn!

jAll j o{te dh; e[toV h\lqe periplomevnwn ejniautwn, tw/: oiJ ejpeklwvsanto qeoi; oi\kovnde nevesqai eijV jIqavkhn Maar toen het jaar was gekomen bij het verstrijken der jaren, waarin de goden voor hem hadden beschikt naar huis terug te keren/ dat hij naar huis terugkeerde, naar Ithaka N.B.: tw/ (normaal een lidwoord) = betrekkel. vnw. ( w|/ ) oiJ (idem) = pers. vnw. (aujtw/: )

oujd j e[nqa pefugmevnoV h\en ajevqlwn, kai; meta; oi|si fivloisi. zelfs toen/daar was hij niet verlost van inspanningen, zelfs te midden van zijn vrienden/de zijnen/dierbaren. - dat. meervoud op – oiV bij Homerus vaak : - oisi - N.B.: bezitt. vnw. oJvV of eJoV wordt altijd reflexief gebruikt, d.w.z. het slaat altijd terug op het onderwerp v/d zin. Maar het congrueert met het woord waar het grammaticaal bij hoort!! -meta + dativ. = te midden van

Qeoi; d j ejlevairon a{panteV novsfi PoseidavwnoV` De goden hadden allen medelijden behalve Poseidon; Weer een enjambement; wat is dat precies en wat is de functie ervan? enjambement = Wanneer het einde van een zin of zinsdeel niet samenvalt met het einde van het vers. Het zinsdeel aan het begin van het volgende vers krijgt dan nadruk (Poseidon!)

oJ d j ajsperce;V menevainen ajntiqevw/ jOdushi> pavroV h}n gaian iJkevsqai. hij was hevig vertoornd op de goddelijke Odysseus voordat hij zijn land bereikte. Omdat anders het metrum niet meer klopt. Scandeer dit vers maar eens - Waarom wordt jOduseuV hier met één sigma geschreven? ajntiqevw/ jOdushi> pavroV h}n gaian iJkevsqai. − ˇ ˇ ׀− ˇ ˇ ׀ − ˇ ˇ ׀ − − ׀ − ˇ ˇ ׀ − −

jAll j oJ me;n AijqivopaV metekivaqe thlovq j ejovntaV, AijqivopaV, toi; dicqa; dedaivatai, e[scatoi ajndrwn, Maar hij ging/was gegaan naar de Aithiopiërs, die ver weg zijn/wonen, de Aithiopiërs, die in tweeën zijn verdeeld, verwijderd van de mensen - N.B. ejscatoV is eigenlijk een superlativus en betekent uiterst, verst - Het volk der Ethiopiërs t.t.v. Homerus werd vroeger iets noordelijker gesitueerd dan vandaag ; Ze woonden waar nu Sudan ligt. vormen van het betrekkelijk vnw. beginnen vaak met een t-

oiJ me;n dusomevnou ÔUperivonoV, oiJ d j ajniovntoV, ajntiovwn tauvrwn te kai; ajrneiwn eJkatovmbhV. de ene groep in het gebied waar Hyperion ondergaat, de andere groep in het gebied waar Hyperion opkomt, om een offer van stieren en rammen in ontvangst te nemen. - Wellicht wordt met deze verdeling bedoeld ten Oosten en ten Westen van de Nijl - De combinatie... te kai.. (dus direct achter elkaar) mag je gewoon vertalen met ‘en’ - N.B. hier is oiJ dus wel gewoon nom. mv. M.

“Enq j o{ ge tevrpeto daiti; parhvmenoV` oiJ de; dh; a[lloi Zhno;V ejni; megavroisin jOlumpivou ajqrovoi h\san. Daar genoot hij van de maaltijd, erbij aanzittend; zij, de anderen waren in het paleis van de Olympische Zeus bijeen. - De dativus daiti hoort dus zowel bij terpomai als parhmai

Toisi de; muvqwn h\rce path;r ajndrwn te qewn te` Onder hen begon de vader van mensen én goden met de woorden - Beschrijf met behulp van dit vers wat we verstaan onder een formule - N.B.: Meest gemaakte fout: toisi (dativ.) verbinden met muqwn (genit.): ‘met deze woorden’ Niet doen dus!!

mnhvsato ga;r kata; qumo;n ajmuvmonoV Aijgivsqoio, tovn rJ j jAgamemnonivdhV thleklutoV e[ktan j jOrevsthV` want hij herinnerde zich in zijn hart de voortreffelijke Aegisthus, die de zoon van Agamemnon, de wijd en zijd vermaarde Orestes, gedood had; - idhV en - adhV en - iwn achter een naam betekenen: “zoon van... Men noemt deze woorden patronymica (van pathr en ojnoma) Bijv.: Kroniwn of KronidhV = zoon van Kronos - Wie doodde wie ook weer en waarom? Aegisthos, de neef van Agamemnon, vermoordde Agamemnon bij diens thuiskomst uit Troje. Orestes, de zoon van Agamemnon neemt wraak en doodt samen met zijn zus Elektra Aegisthos en hun moeder Clytaemnestra.

tou o{ g j ejpimnhsqei;V e[pe j ajqanavtoisi methuvda` aan hem denkend sprak hij te midden van de Onsterfelijken de woorden: - Welke letter is er weggevallen bij ejpe j en welke naamval/getal/geslacht is dit natuurlijk? - Hoe noemen we dit verschijnsel? Antw.: de letter a ejpea is hier acc. onzijdig meervoud (van to ejpoV) In het Attisch zou dit dan weer ejph zijn geworden antw.: elisie