Seminarium voor Orthopedagogiek Hoe de ontwikkeling van HGW in het kader van Passend Onderwijs aan te sturen? Herman van Hassel herman.vanhassel@hu.nl WSNS SWV Delft e.o.

Doel: Bestuursleden en directies zullen met elkaar verkennen op welke wijze zij het proces van passend onderwijs kunnen aansturen. Hierbij zal het inzetten van handelingsgericht werken in relatie tot schoolontwikkeling en integraal personeelsbeleid centraal staan. Deze sessie levert bouwstenen op voor het maken van een actieplan HGW.

De leraar is de spil waar het om draait Introductie * Past HGW Passend Onderwijs (incl. HGW) de leerkracht? * Goed onderwijs is uitgangspunt (kwaliteitsagenda’s) * Onderzoek naar goed onderwijs De leraar is de spil waar het om draait * Rinnooy Kan – Leerkracht betere beloning, sterker beroep, professionelere school * Dijsselbloem – Parlementaire enquête Leraar buiten spel * Integraal personeelsbeleid als katalysator Passend onderwijs Op dit moment gaat het vooral om bestuurlijke samenwerking, die samengaat met schaalvergroting: nieuwe samenwerkingsverbanden gaan ontstaan Wat gaat dit betekenen voor individuele leerkrachten en voor het team? Op deze vraag wil ik me in deze lezing richten De leraar is de spil Niet alleen waar het gaat om de kwaliteit van het onderwijs, maar ook waar het gaat om veranderingen duurzaam te verankeren Onderwijsgevenden moeten de zinvolheid van de veranderingen onderkennen en gemotiveerd zijn hun lang gekoesterde mentale modellen kritisch te onderzoeken (Michael Oliver) Seminarium voor Orthopedagogiek

Hiërarchie van keuzes ACTIVITEITEN TACTIEK WELKE KEUZES MAKEN WE ?   ACTIVITEITEN TACTIEK WELKE KEUZES MAKEN WE ? STRATEGIE HOE GAAN WE DAT DOEN? VISIE WAT WILLEN WE CREËREN ? MISSIE WAAROM DOEN WE DIT? CENTRALE WAARDEN EN IDENTITEIT WIE ZIJN WIJ? Daniel Kim (1991)

Waar het om gaat bij Passend onderwijs: Passend Onderwijs is de ontwikkeling die het voor elke leerling mogelijk gaat maken optimaal gebruik te maken van de onderwijsvoorzieningen en alle ondersteuning die daarbij geboden kan worden. “Geen kind meer tussen wal en schip” Seminarium voor Orthopedagogiek

Uitdagingen Passend Onderwijs De beste ontwikkelingsmogelijkheden voor elke leerling Kwalitatief hoogwaardig onderwijs Meer aansluiting en samenwerking tussen deelsystemen Geen wachtlijsten meer Minder bureaucratische indicatiestelling Beheersing van de uitgaven voor extra zorg Efficiëntere inzet zorgmiddelen Onderwijs vindt in de klas plaats – deskundigheid leraar, meer handen in de klas Seminarium voor Orthopedagogiek 6

Ruimte voor scholen * Wat voor school willen wij zijn? *Wat kunnen we? *Wat moeten we ontwikkelen? *Waar liggen onze grenzen? VISIE / COLLECTIEVE AMBITIE

Opdracht: 10 minuten Uitwisselen: Bespreek met een collega de vraag: “Wat voor een school willen we zijn”

Waar beginnen en hoe verder? * Uitgaan van visie regio Passend Onderwijs * Gemeenschappelijke visie op schoolniveau * Bepalen doelen voor de lange en korte termijn * Inventariseren van de gevolgen voor de professionalisering personeel * Integraal personeelsbeleid bewust inzetten bij professionalisering personeel

Koppeling proces Passend Onderwijs aan kwaliteitsagenda Primair Onderwijs * Centraal: verbetering van de prestaties op het gebied van lezen, taal en rekenen.

Wat heeft echt effect op onderwijsprestaties? Een helder en haalbaar curriculum Betrokkenheid van ouders en de omgeving Hoge verwachtingen, heldere doelstellingen en effectieve feedback Een veilige en gestructureerde onderwijsomgeving Instructiestrategieën Klassenmanagement Thuisomgeving Motivatie Seminarium voor Orthopedagogiek 11

De leerkracht centraal!! Dit betekent: De leerkracht centraal!! Seminarium voor Orthopedagogiek 12

De uitdaging voor leerkrachten in Passend Onderwijs * Meedenken en meebepalen vormgeving Passend Onderwijs * Handelingsgericht en oplossingsgericht werken * Inspelen op grotere diversiteit in de groep – minder verwijzen * Nadruk op preventie/Voorkomen van achterstanden * Versterken van leerlingenbegeleiding (ZAT’s) * Kennis en toepassen van ontwikkelingslijnen en leerlijnen * Ouders aanspreken op hun verantwoordelijkheid *Samenwerken met collega’s en externe instanties Seminarium voor Orthopedagogiek

Competenties leerkracht bij HGW: * Kan consequent denken en handelen vanuit de onderwijsbehoeften- en competenties van de leerling; * Beschikt over speciale onderwijs- en begeleidingsvaardigheden en expertise op het terrein van leer- en gedragsmoeilijkheden; * Is in staat in (ortho-) pedagogische – en (ortho-) didactische zin passende leerarrangementen te ontwikkelen voor de individuele leerling en deze te verantwoorden naar collega’s en ouders, (gebruik leerlijnen); * Is daarbij in staat gebruik te maken van de (ortho-) pedagogische en (ortho-)didactische mogelijkheden van alle onderwijsleergebieden in hun onderlinge samenhang; * Heeft kennis van de zorginfrastructuur en weet adequate ondersteuning te organiseren. (1-zorgroute) (Bron: Stichting Beroepskwaliteit Leraren SBL en Werkverband Opleidingen Speciaal Onderwijs WOSO)

Opdracht: 10 minuten Uitwisselen: Bespreek met een collega de sheets: “Uitdagingen voor leerkrachten” “Competenties leerkracht” Wat zijn de consequenties voor mijn school?

Wat vraagt Passend onderwijs van leerkrachten? * Onderschrijven van visie en schooldoelen; * Bewust zijn van persoonlijke kwaliteiten; * Bewust zijn van ondersteuningsbehoefte; * Persoonlijke doelen verbinden aan de schooldoelen; * Ontwikkelen benodigde competenties o.a. via HGW; * Evt. aanpassing attitude aan visie; * Bewust zijn van persoonlijke mentale model;

Medisch versus sociaal of burgerschapsmodel Medisch model Sociaal model * De (afhankelijke) cliënt, het gehandicapte kind * Persoonlijke tragedie en probleem * Handicap zit in het kind * De burger, kind als ieder ander kind * Sociale problematiek, uitgaan van kwaliteit van leven * Handicap als gevolg van barrières in omgeving

Medisch versus sociaal of burgerschapsmodel Medisch model Sociaal model *Doelgroep denken en labels *Aanpassing en beheersing *Uitsluiting *De apart-leving *Denken vanuit persoonlijke interesses en wensen * Ontwikkeling en toekomstplanning * Verwelkoming * De samen-leving

Wat vragen leerkrachten? Ik heb genoeg speelruimte (autonomiebeleving) De basisbehoeften van de leerkracht Ik ben goed in mijn vak (competentie beleving) Ik word gesteund door mijn collega’s (relatie beleving)

Passend onderwijs realiseren met behulp van integraal personeelsbeleid * Passend onderwijs en HGW moeten een thema worden binnen integraal personeelsbeleid. * Integraal personeelsbeleid biedt mogelijkheden om doelen van individuele personeelsleden en van de schoolorganisatie met elkaar te verbinden. * Visie op Passend OPnderwijs is richtinggever: wat wil men, wat kan men, wat heeft men nodig, wat is de veranderingsbereidheid en wat de veranderingscapaciteit?

Opdracht :10 minuten Uitwisselen Wat zijn de consequenties van HGW en passend onderwijs voor het integraal personeelsbeleid voor mijn school?

Past Passend Onderwijs inclusief HGW de leerkracht? Ondersteuning door de overheid Ondersteuning door het eigen bestuur Ondersteuning door leidinggevende Ondersteuning door IB en andere collega’s Eigen rol van de leerkracht