Bijeenkomst preventieadviseurs bisdom Mechelen-Brussel 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel EXTRA MUROS Bijeenkomst preventieadviseurs bisdom Mechelen-Brussel

1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Probleemstelling 1/4 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Veiligheid op scholen??? versus bedrijven Harde TSO versus ASO, KSO en zachte TSO Infrastructuur versus veiligheid Huis-en-tuin-situaties voor grote groepen Extra gevarenzones: Schoolactiviteiten verlopen vaak niet volgens klassieke lespatroon Sociale gedragingen in groep verschillen met individueel gedrag Het niet herkennen van gevaren door kleine kinderen Opzoeken van gevaren door grotere kinderen Begeleiders versus grootte van de groep

1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Probleemstelling 2/4 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Inspectie  voorbereidings- en evaluatieverslagen opmaken voor EMA’s van één dag of meer. 3 Veiligheidszorgsysteem   Codex I hoofdstuk 3 art. 5 3.1 Risico-inventarisatie 3.1.1 Welzijnsregister als auditsysteem   3.1.3.2.11 Studiereizen, excursies, leerwandelingen, zwemmen, sportdagen, activiteiten op water, schoolfeesten, … 3.1.3.2.11.1 Algemeen ( voorbereiding, uitvoering, ongeval) 3.1.3.2.11.2 Zwemmen 3.1.3.2.11.3 Sportdagen 3.1.3.2.11.4 Activiteiten op het water 3.1.3.2.11.5 Schoolfeesten 3.1.3.2.11.6 Schooltoneel, muziekuitvoering, …

1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Probleemstelling 3/4 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel EMA’s ontsnappen dikwijls aan het toezicht van directies of verantwoordelijken. Gevaren en risico’s worden hierdoor vaak over het hoofd gezien en vergeten. Lager onderwijs: doorgaans 2,7 EMA’s per lesmaand sommige scholen: > 8 EMA’s per lesmaand (verplaatsing naar sportzaal of zwembad) Hoger onderwijs: EMA’s variëren afhankelijk van de gekozen studierichting.

1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Probleemstelling 4/4 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Tal van Extra Muros Activiteiten (EMA’s): Fietstocht in de bossen Museumbezoek en stadsbezoeken met het openbaar vervoer Herfstwandeling in de bossen met eigen vervoer (ouders) Bezoek aan de chocoladefabriek met de trein Bedrijfsbezoek met de autocar Zeeklassen, skiklassen, bosklassen, ponyklassen, boerderijklassen,… Zwemmen in het subtropisch zwembad Excursies en studiereizen met het vliegtuig of autocar naar Griekenland, Rome, Frankrijk, Engeland,… Sportdagen: kajakken, bergbeklimmen, speleo,… Schoolreizen naar de grotten van Han, Walibi, Efteling, speeltuinen,… Kerkbezoek met Pasen, Kerstmis, begrafenis,… Bezoek aan het verkeerspark Bezoek aan de studieloopbaanbegeleiding Bezoek aan de kerstmarkt TSO Niet-TSO Totaal/jaar Activiteiten buiten de school aantal % sport 79 1,94 327 2,62 406 2,46 diversen (excursies, stages, …) 166 4,08 348 2,79 514 3,11 schade aan derden 6 0,15 12 0,10 18 0,11

1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Scope 1/4 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Matrix van activiteiten, deelnemers en transportwijze

1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Scope 2/4 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Activiteiten: Type activiteit: Recreatief/sportief  fietsen, zeeklassen,... Educatief  museumbezoek, bedrijfsbezoek,… Avontuurlijk  bergbeklimmen, kajakken,… Binnen/buiten Locatie activiteit: Binnenland (onbekend terrein)  buitenland (bekend terrein) Gesloten omgeving  open omgeving Logies Klimaat Materiaal: Kwaliteit Beschikbaarheid … Deelnemers: Begeleiders: Competenties, kennis, ervaring, attitude, fysiek, leeftijd,… Leerkrachten, vakleerkracht L.O., vrijwilligers (ouders), externen,… Leerlingen: Competenties, kennis, ervaring, attitude, fysiek, leeftijd, maturiteit,… Kleuters, leerlingen lagere school, leerlingen middelbare school, leerlingen buitengewoon nderwijs,… Transport: Extern georganiseerd  intern georganiseerd Modus: te voet, fiets, bus, trein, vliegtuig, boot, auto’s,…

Scope 3/4 Opdeling van risico’s: Generieke risico’s 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Opdeling van risico’s: Generieke risico’s van toepassing op de meeste EMA’s opgemaakt door directie, verantwoordelijken samen met PA Specifieke risico’s elke EMA vraagt specifieke R.A. opgemaakt door organiserende leerkrachten samen met PA Twee leerlingen geraken de groep kwijt Welk weer zal het zijn? Beschikt de groep over voldoende competenties? Wie begeleidt de groep? Welke busmaatschappij voldoet aan de normen?

Scope 4/4 Specifieke maatregelen Checklists voor leerkrachten Specifieke risico’s Vb: verloren lopen Algemene (generieke) beheersmaatregelen Checklists voor directies Algemene risico’s Vb: route = onbekend

Procesbeschrijving EMA 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel 1.algemene RIE (Risico Inventarisatie & Evaluatie) centrale vraag: “Zijn de EMA aangepast aan de mogelijkheden van de deelnemers?” basis voor een beleid, actieplan en programma; “Wat voor activiteiten organiseren we voor welke leerlingen, en hoe?” 2. specifieke RIE’s (een soort ‘taakrisicoanalyses’, per type EMA) zijn een input voor de algemene RIE omgekeerd zal de algemene RIE ook op risico’s en preventiemaatregelen wijzen, die in een specifieke, concrete EMA dienen aangepakt (bvb wat doe je als iemand tijdens de activiteit een opdracht niet meer aankan?) De algemene en specifieke RIE’s krijgen input van én geven output aan: Organisatorische aspecten (planning, coördinatie) Fysieke en mentale competenties (gebrek eraan induceert risico’s, op basis van die risico’s bepalen we competentievereisten) Informatie en communicatie van de risico’s en preventiemaatregelen aan de deelnemers Materiële en omgevingsaspecten (logistiek, kledij, uitrusting, vervoer, klimaat, cultuur) Gezondheid en hygiëne 3. Tijdens de EMA zelf, zullen begeleiders successen en incidenten (gevaarlijke situaties, ongevallen) tegenkomen. Daartoe is een noodorganisatie vereist. Incidenten dienen gerapporteerd, het verloop van een EMA geëvalueerd. Dergelijke verslagen geven nieuwe input om de RIE’s te herzien en voor verbeteracties.

RIE EMA’s Risico Inventarisatie en Evaluatie 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Ontwikkeling van de spreadsheet Algemene preventiemaatregelen: Doel: alle riscovelden afdekken Te gebruiken in samenwerking met PA Lijsten dienen als basis en kunnen steeds uitgebreid worden Vereenvoudigde versie Specifieke activiteiten: Vereenvoudigde lijsten (Nog) geen complete lijst voor alle mogelijke activiteiten/verplaatsingen

RIE EMA’s Risico Inventarisatie en Evaluatie 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel 1. Titel: Extra Muros activiteiten: avontuurlijke sportactiviteiten. 2. Afkortingen: lijst met afkortingen. 3. Inhoud & gebruik: legt het gebruik van de spreadsheet uit. 4. Algemene gegevens: over de specifieke activiteit. 5. Scope: laat aan gebruiker toe het toepassingsdomein te bepalen. 6. Stappenplan: ten behoeve van ervaren gebruikers. 7. Form Hoofdbegel: formulier waarop hoofdbegeleider relevante gegevens noteert. 8. Procesflow:procesbeschijving bij EMA 9. Info risico evaluatie: korte uitleg bij evaluatie van risico’s (kwantificeren). Als de risico’s geïnventariseerd zijn worden ze item per item geëvalueerd qua kans en ernst. Voor beide parameters gebruiken we een schaal van 0 tot en met 4. Verder kun je spreken van een intrinsiek risico niveau (IRN), dus het naakte risico zonder maatregelen. Verder is er het rest risico niveau (RRN) – na maatregelen - en het aanvaardbaar risico (ARN). Uiteraard is het de bedoeling om het RRN onder het ARN te krijgen.

RIE EMA’s Risico Inventarisatie en Evaluatie 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel 10. Info evaluatie maatregelen: Wordt uitgelegd welke de scores zijn, die bij de door de ons ontwikkelde checklists met maatregelen, moeten gebruikt worden. Zoals eerder uitgelegd verwachten we van de mensen uit de schoolomgeving niet dat ze een naakte risico identificatie en / of evaluatie doen. Wij hebben op voorhand een checklist gemaakt die de risico’s afdekt en die beter te hanteren valt door mensen uit het onderwijs. 11. RIE specifiek: Geeft een voorbeeld van een risico-identificatie en evaluatie voor een specifieke activiteit. Een begeleider of PA van een school moet dit van dichterbij bekijken in functie van de werkelijke activiteiten en doelgroepen. Diverse mogelijke groepen blootgestelden. De risico’s kunnen voortkomen uit (meerdere bronnen per risico mogelijk): de taak of activiteit het individu de organisatie het materiaal de omgeving Qua evaluatie kan er een naakte inschatting van de risico’s gebeuren, via de eerder vermelde methode met scores van 0 t/m 4 voor kans en ernst. Daarnaast zijn er maatregelen mogelijk, zowel specifiek als algemeen, die toelaten de risico’s af te dekken. Het is niet de bedoeling dat de organiserende leerkracht dit (zonder begeleiding) gebruikt. Een dergelijke lijst kan zonder al te veel moeilijkheden door een organiserende leerkracht ingevuld worden. De manier van scoren is simpel: 0 voor helemaal niet in orde, 1 voor partieel OK en 2 voor volledig conform. Er is ruimte om commentaar neer te schrijven, alsook voor het vastleggen van noodzakelijke acties.

RIE EMA’s Risico Inventarisatie en Evaluatie 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel 12. RIE algemeen: Hier hebben we getracht om een aantal generieke risico’s te lijsten, die van toepassing zijn voor een heel brede waaier van EMA. Scholen kunnen dit verder aanvullen. De gevaren werden ondergebracht in vier categorieën: voor EMA: Verplaatsing: De eigenlijke activiteit (daar waar de activiteit een verplaatsing, bijvoorbeeld een fietstocht, is verwijzen we naar de lijst verplaatsing). Na de activiteit: daar is het noodzakelijk om feedback te collecteren. 13. RIE algemeen versus maatregelen: nagaan met welke risico’s afgedekt worden met algemene maatregelen.

RIE EMA’s Risico Inventarisatie en Evaluatie 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel 14. Algemene beheersmaatregelen: checklist die op hoger niveau (directie) van de school, moet behandeld worden om een groot aantal risico’s te beheersen. Onderverdeling in 10 domeinen: beleid, actieplan en rollen plannning en opvolging competenties en training communicatie en info begeleiding en toezicht gezondheid en hygiëne logistiek en materiaal vervoer en verplaatsing noodsituaties incident analyse en feedback 15. Beheersevaluatie-grafiek: het spinnendiagram illustreert op een grafische manier de gemiddelde score in elk van de tien domeinen. De grafiek toont, kort maar krachtig, aan hoe de school zich algemeen situeert en waar de prioriteiten moeten liggen. 16. Evaluatie na EMA: feedback over EMA. 17. Evaluatie grafiek na EMA: grafische weergave van de scores na de EMA. 18. Documenten: reeks documenten.

Veiligheidsboekjes EMA 1/12/2006 - preventieadviseurs bidsom Mechelen-Brussel Vereenvoudigde versie van spreadsheet Opgedeeld per activiteit en verplaatsing (Nog) geen complete lijst voor alle mogelijke activiteiten/verplaatsingen