Competentiegericht beoordelen: beelden krijgen en beelden geven 04/04/2017 Competentiegericht beoordelen: beelden krijgen en beelden geven Judith Gulikers, Leerstoelgroep Educatie en competentiestudies, WUR

Beelden geven aan werkveld over competentiebeoordeling van leerlingen 04/04/2017 Beelden krijgen: Wat is competentiegericht beoordelen? Wat zijn de kernmerken? Welke vormen? Hoe te maken? Beelden geven aan leerlingen over beroepen, mbo-trajecten en over eigen competenties en ontwikkeling Beelden geven aan werkveld over competentiebeoordeling van leerlingen Zowel docenten als leerlingen moeten zich vaak nog een beeld vormen van competentiegericht beoordelen: Wat is dit? Hoe moet ik dat zien? Maar daarnaast is competentiegericht beoordelen ook bedoeld om leerlingen een beter beeld te geven van hun toekomst: Welke beroepsrichtingen kun je allemaal op, maar ook Hoe zien het MBO er na deze opleiding uit? Welke richtingen zijn daarin en wat voor manier van leren is hierin nodig?

Inkomertje 1……………… Competentie? 04/04/2017 “Koe Bertha is al twee dagen niet opgestaan, haar poep is dunner dan het moet zijn en je meent iets te zien aan haar vacht en ogen. De boer is er niet. Wat nu?” Beschrijf de handelingen die je zou uitvoeren. Waar hou je rekening mee? Kan op grond hiervan gezegd worden dat deze toekomstige verpleegkundige deze taak goed zal uitvoeren? Maw. dat zij competent is in het verschonen en verplaatsen van patiënten in een ziekenhuisbed?

Competente dierenverzorger? 04/04/2017 ‘Kennis over’ is niet genoeg voor competentie uitspraak Observatie van daadwerkelijke handelen nodig (actie) Interactie met koe in de stal en overleg met de boer (context) Bewust handelen? Deze opdracht beoordeelt alleen “Kennis over”, dit is niet voldoende voor competentie. Mist bijvoorbeeld motorische aspecten van de handeling, communicatie richting patiënt (context) Moeten kijken of student dit gedrag daadwerkelijk goed kan uitvoeren  performance assessment

Piramide van Miller: WAT wil je zien? 04/04/2017 Does Performance assessment in vivo: Observatie op werkplek, video….. Shows how Performance assessment in vitro: Simulation, rollenspel………….... Authenticiteit Knows how Contextrijke tests: Casus, werkstuk, ….. Knows Feitentests / vaardigheden: MCtoets, open questions….. Beroepsbekwaamheid bestaat uit vier lagen: de onderste lagen zijn voorwaardelijk voor de hogere lagen. Afhankelijk van welke laag je in je onderwijs of beoordeling wilt aanspreken moet je andere methoden kiezen. In traditioneel onderwijs ligt de nadruk op laag 1 en misschien laag 2. In CGO ligt de nadruk op laag 3 en 4 Naarmate je hoger in de piramide komt, wordt de authenticiteit van de onderwijs en beoordelingsmethoden belangrijker.

Competenties beoordelen 04/04/2017 Competentie = bekwaamheid om kennis, vaardigheden en houdingen te integreren in de uitvoering van (beroeps)relevante taken / rollen in een bepaalde context Competentie kun je niet zien  observeerbaar gedrag beoordelen In ieder geval laag 3 / 4 van Miller

“Traditioneel” toetsen ……….. 04/04/2017 Gericht op: kennis en routine vaardigheden (Miller 1/2) betekenisloos en oppervlakkig leren: stampen, herhalen, reproduceren en……….snel weer vergeten! doel = certificeren: slagen / zakken (docentgericht) = Assessment van leren (summatief) = Assessment aan het einde van leren

“Traditioneel” toetsen kenmerken zich door… 04/04/2017 Docent bepaalt vorm, inhoud, plaats/tijd Assessment is “done to the student” Gestandaardiseerde “objectieve” toetsen: voor alle leerlingen gelijk Geen relatie met beroep: toetsen van onderwijsinhoud Beoordeling van eindproducten 1 toets, 1 assessor op 1 moment

Competentiegerichte toetsen (assessments) 04/04/2017 Gericht op: Integratie van kennis, vaardigheden en houdingen Zien van professioneel, competent gedrag (Miller 3/4 ) Betekisvol en diep leren: begrip en flexibel toepassen Doel = in kaart brengen en stimuleren van groei (studentgericht) = Asessment voor leren (formatief) naast assessment van leren (summatief) = Assessment voor, tijdens en na leren

Assessments kenmerken zich door (2)…….. 04/04/2017 gedeelde verantwoordelijkheid (docent, student, werkveld) niet gestandaardiseerd, maar geindividualiseerd  verschillen binnen randvoorwaarden authentiek: beroep/maatschappij is startpunt producten én processen meerdere assessoren, momenten, en methoden  competenties kun je niet met 1 methode op 1 moment beoordelen met 1 assesor (denk aan 4 lagen van Miller!) Student kan ook input hebben in de inhoud/vorm van het assessment of kan betrokken worden als medebeoordelaar. Verschillen binnen randvoorwaarden: Wat de leerling moet laten zien staat vast, hoe hij dit laat zien (bv. vanuit welke context) zou tot op zekere hoogte vrij kunnen zijn. Zo kan een assessment aansluiten bij de leerdoelen, stageplek, wensen en voorkeuren van de leerling

Objectief beoordelen in CGB In CGB is puur objectief beoordelen niet mogelijk. Om toch een zo objectief of betrouwbaar mogelijk beeld te krijgen van de echte competentie van een leerling moet je daarom een of meer van onderstaande acties ondernemen: Meerdere beoordelingmethoden combineren Meerdere assessoren betrekken (bv. 360°) Op meerdere momenten meten

Beelden geven aan leerlingen 04/04/2017 Mogelijke MBO vervolgtrajecten Toekomstige beroepsvelden De groei in mijn competenties Kan ik al functioneren in de praktijk? Mijn eigen competenties Mogelijkheden om verder te groeien Competentiegerichte assessment zijn ook bedoeld om heel betekenisvol voor leerlingen te zijn. Ze kunnen leerlingen beelden geven van:

Hartstikke mooi, maar hoe dan….? 04/04/2017 Proeve van bekwaamheid / Grote praktische opdracht Zelf-beoordeling / rubrics 360° beoordeling (leerling, docent, werkveld, peer) Portfolio assessment Maar: allemaal direct gekoppeld aan competenties én aan relevante activiteiten Proeve van bekwaamheid / Grote praktische opdracht: Zoals jullie wellicht weten doen alle MBO’s aan Proeven van Bekwaamheid. Dit zijn grote praktische taken afkomstig vanuit het werkveld die de leerlinge een tijd lang moet uitvoeren in een realistische situatie. Het functioneren van de leerling wordt hier geobserveerd doorbv. Een docent, maar ook iemand uit de praktijk. Na afloop hebben ze samen met de leerling een Criterium Gericht Interview en daarna geven ze een eindoordeel: Vertrouwen we de leerling deze beroepssituatie toe? Iets vergelijkbaars is mogelijk voor de GPO. Wat belangrijk is om te beginnen bij WAT wil ik van de leerling zien en van daaruit terug redeneren naar hoe je assessment er dan uit moet zien. Zelf-beoordeling  reflectie 360° beoordeling  feedback Portfolio assessment Maar: allemaal direct gekoppeld aan competenties!

PvB/ GPO: de authentieke beoordeling 04/04/2017 Startpunt = de beroepspraktijk of maatschappelijke situatie (dus niet onderwijs!) Wat moet een leerling op dit niveau in zijn/haar stage kunnen uitvoeren? Overleg met werkveld / stagebieders Situatie beschrijven met combinatie van taken en dilemma’s Wat moet leerling hierin allemaal laten zien? (competenties) Integratie van vakken Mooi voorbeeld: Experiment “Groen Proeven” Je begint bij de praktijk, dus niet bij het onderwijs. Je wilt een leerling opleiden om te functioneren in de praktijk of op het MBO, niet om perse te testen of hij kan wat jij hem geleerd hebt. Einde van verhaal: als je hebt bepaald wat een leerling allemaal moet kunnen doen in de beroepsgerichte situatie, dan kun je daarna eens gaan kijken welke onderwijsonderdelen daarbij passen. Dan zul je vanzelf zien dat er allerlei vakken geintegreerd kunnen worden.

Hulpmiddel: 5-dimensionale model (5DM) 04/04/2017 5 kenmerken van een “toets” die je meer of minder op de gekozen realistische situatie kunt laten lijken Taak: opdracht(en) die de leerling moet uitvoeren Fysieke context: omgeving waarin leerling de opdracht moet uitvoeren + de bronnen/materialen daar aanwezig Sociale context: samenwerkings- en hulp (on)mogelijkheden Vorm: beoordelingsmethode, onafhankelijk van de inhoud Als je dan daadwerkelijk en proeve op GPO moet gaan ontwerpen en inrichten, kun je aan vijf kenmerken van het assessment denken die je meer of minder authentiek kunt maken 5 dimensionaal model Gulikers, J. (2007). Authentiek beoordelen in een curriculum [Authentic assesment in a curriculum]. OnderwijsInnovatie, 2, 11-14. Gulikers, J., Bastiaens, Th., & Kirschner, P. (2005). Authentieke toetsing, de beroepspraktijk in het vizier [Authentic assessment, professional practice within sight]. OnderwijsInnovatie, 2, 17-24. Ook te vinden op De Gereedschapskist Competentiegericht beoordelen www.gereedschapskist-beoordelen.nl Criteria: punten waarop de leerling beoordeeld wordt

Zelfbeoordeling / 360° beoordeling 04/04/2017 Competentie: samenwerken Voorbeeld van leerling M / S / N Dat wil ik leren / dat moet hij leren Ik bied anderen hulp aan als ik zie dat ze die nodig hebben Concreet voorbeeld Ik heb mijn vriend uitgelegd hoe hij met de computer kon werken Concreet observeerbaar gedrag Ik heb mijn collega geholpen de stallen schoon te maken Ik moet het dan niet alleen willen doen, maar samen soms

Rubric “klantgericht werken” 04/04/2017 1 Als een klant mij om advies vraagt, stuur ik hem door naar mijn baas of collega 2 Als een klant mij om advies vraagt probeer ik eerst zelf te helpen en anders stuur ik de klant door naar mijn baas of collega 3 Als een klant mij om advies vraagt kan ik hem meestal zelf verder helpen 4 Ik heb in de gaten wanneer een klant advies nodig heeft en ik neem zelf het initiatief om de klant te adviseren

Zelfbeoordeling / 360° beoordeling 04/04/2017 Vaak formatief gebruikt voor Ontwikkelingslijnen Coachingsgesprekken Activiteiten plannen maken 360° beoordeling ook vaak summatief

Maar waarom zou je dit allemaal willen? 04/04/2017 Op voorwaarde dat leerlingen goede beelden hebben. Het is cruciaal dat zij: assessments als authentiek ervaren: Herken ik hier mijn toekomstige beroep in? de competenties begrijpen: Wat betekenen die competenties in mijn situatie en in mijn opleiding? begrijpen hoe ze deze competenties kunnen bewijzen: Wat hebben mijn (leer)activiteiten met die competenties te maken? Beoordeling stuurt het leren! Beter voorbereiden op BVE veld Beter voorbereiden op competentiegerichte MBO Leerlingen: Meer gemotiveerd Begripsvoller leren Professionele en algemene competenties ontwikkelen Reflecteren en zelfsturen  levenslang leren DUS: bespreek en betrek leerlingen (en hun werkveld) bij de vormgeving en uitvoering van een competentiegericht assessment!!

Gereedschapskist Ontwikkeld door: APS, CPS, KPC groep, CITO en ECS/WUR 04/04/2017 Ontwikkeld door: APS, CPS, KPC groep, CITO en ECS/WUR Meer info: Judith.gulikers@wur.nl