Trefdag Suggnomé Thema "binnenbrengen van daderperspectief bij het slachtoffer en binnenbrengen van het slachtofferperspectief bij de dader“ -21 november 2013-

uitnodiging Vermijden van toekomstig (partnergeweld) in concrete situaties, hoe gebeurt dit in de praktijk? In deze workshop wordt er vertrokken vanuit de werkwijze en ervaring van twee praktijkwerkers. Met welke hindernissen worden hulpverleners in de praktijk geconfronteerd bij slachtoffers en daders van partnergeweld om de feiten bespreekbaar te maken, inzicht te verschaffen in de problematiek en toekomstig geweld te voorkomen?

Voorstelling van het Onthaalpunt Partnergeweld Samenwerking justitie - politie – hulpverlening Doelgroep: daders en koppels Vrijwillig maar niet vrijblijvende hulpverlening Werken rond veiligheid en stoppen van geweld

Wat roept partnergeweld bij jullie op Wat roept partnergeweld bij jullie op? En met welke moeilijkheden worden jullie in de praktijk geconfronteerd?

Relatiedynamieken Dynamisch en complex proces opeenstapeling van factoren / multi-problem situaties zowel op het niveau van het individu als het koppel / gezin. Veelal wisselwerking tussen partijen spiraal van acties en reacties waarin men verstrikt geraakt Elke partner eigen beleving en interpretaties van gebeurtenissen Aard, ernst en frequentie nemen toe zonder interventie Wederzijdse afhankelijkheid

Complementaire dynamiek Een partij controleert en intimideert, de ander is angstig -ondergeschikt, meester en slaaf. Als de ondergeschikte zich verzet voert de dominante partij de controle en intimidatie op tot de ondergeschikte weer meegeeft

Complementair

Symmetrische dynamiek Een vechtpaar, zijn aan elkaar gewaagd. Machtsstrijd, escalaties en gevechten, psychologisch en fysiek.

Symmetrisch

Spiraal van geweld 1.7 Cyclus van geweld Geweld in relaties komt meestal niet incidenteel voor. Vaak kunnen we een patroon van 3 opeenvolgende fases herkennen. Inzicht in dit patroon zorgt voor een zekere mate van voorspelbaarheid, waardoor zowel slachtoffer als dader de keuze wordt geboden een nieuwe explosie te voorkomen. Wanneer het geweld zich heeft geïnstalleerd en men niet ingrijpt om dit patroon te doorbreken, dan komt men terecht in een neerwaartse spiraal die steeds sneller wordt doorlopen. Hierbij zal de spanningsopbouwfase steeds meer gaan overheersen, de escalaties zullen toenemen in ernst en frequentie en de honeymoonfase zal nog maar een klein stukje innemen. Spanningsopbouw In deze fase bouwt de spanning zich op. Er is sprake van een toenemende mate van ergernis, frustratie en boosheid. Men zoekt naar aanleidingen en manieren om de irritatie te ventileren. Er heerst een grote mate van onvoorspelbaarheid. Men is bang dat de partner hem/haar zal verlaten, en men tracht opnieuw controle te krijgen over de situatie. Dit doet men door Vaak wordt er gebruik gemaakt van een escalerend communicatiepatroon (vb. in de aanval gaan, stem verheffen, oude koeien uit de gracht halen,…). Wanneer elke vorm van communicatie tekort schiet, gaat men over tot wederzijds geweldgebruik (vb. vernederen, hard roepen, dreigementen, slaan,…) Een escalatie lijkt op den duur onvermijdelijk. In deze fase meldt het slachtoffer zich soms bij de politie om melding te maken van de gewelddadige situatie. Zij is bang, maar wil vaak nog geen aangifte doen / klacht neerleggen.. Het slachtoffer ziet nog geen oplossing. Vaak is er slechts een beperkte mate van probleeminzicht aanwezig. Grafiek spanningsopbouw J Van Lawick Explosie van het geweld In deze fase verliest één van de partijen de controle over zijn boosheid en valt de ander lichamelijk aan. Men raakt tijdens het verbaal conflict als het ware buiten zinnen en verliest daarbij de controle over zichzelf. Binnen deze fase komen de verschillende geweldsvormen voor (fysiek, psychisch,…). Angst en kwaadheid zijn hierin de voornaamste emoties. Gebruik van geweld zorgt meestal voor een ontlading van de spanning In deze fase doen sommige slachtoffers aangifte bij politie. Ze komen vaak angstig, verward of agressief over. Dit is een cruciaal moment om te kunnen ingrijpen, omdat de motivatie tot verandering op dit punt het grootst blijkt. De honeymoon fase Nu de explosie voorbij is, voelen beide partners zich vaak opgelucht. Niet zelden worden zij geconfronteerd met gevoelens van schuld en schaamte. Deze gezamelijke schuld en schaamte zorgt voor een zekere verbondenheid tussen partners. Beide koesteren de hoop op verandering en doen, pogingen de relatie te herstellen. Zij gaan het geweld stilzwijgen, toedekken, ontkennen, trachten te vergeten of stellen vermijdings- en compensatiegedrag. In deze fase probeert het slachtoffer vaak, de aangifte die zij eerder heeft gedaan weer in te trekken. Zij gelooft de belofte van de dader om haar nooit meer te mishandelen en geniet van de aandacht die hij haar schenkt. Zij voelt zich onmisbaar, omdat , zoals hij zegt, enkel zij hem begrijpt en voelt zich schuldig. Belangrijk in deze fase is het geven van erkenning van deze schuld- en schaamtegevoelens. Tracht met hen het stilzwijgen te doorbreken. Geef hen de boodschap dat ze niet alles alleen hoeven op te lossen en dat iemand deelgenoot maken van het probleem een eerste stap is in het doorbreken van deze schuld en schaamte. Praten is eerste stap naar het vinden van een oplossing. Reacties op het geweld: Vrouwen gaan schaamte eerder internaliseren (ziek worden, klagen over lichamelijke kwetsuren). Vaak nemen zij de verantwoordelijkheid voor het geweld op zich. Minderwaardigheidsgevoelens geven aanleiding tot nieuwe confrontaties, maar men tracht conflicten te vermijden. Dit doen ze door alerter of voorzichtiger te zijn. Zij maken stille verwijten naar hun partner en vertonen bedekter gedrag in de vorm van passief verzet. Mannen zullen hun schaamte eerder externaliseren door woedeuitbarstingen waarbij ze de oorzaak/schuld leggen bij het onaanvaardbaar gedrag van de vrouw. Schaamte is aanwezig. “ik ben slecht”, dit deel wordt afgesplitst “het ben ik niet”. Mede hierdoor leggen ze de oorzaak buiten zichzelf. De angst om veroordeeld te worden. Draagt bij tot het maken denkfouten: degene die hen boos maakt heeft een probleem. Hierdoor stellen ze zelf geen hulpvraag. Ze leggen de oorzaak bij de anderen, ondanks hun hulpnood. Daders kennen een gevoel van machteloosheid en angst voor verlies. ???Bij de pleger: schaamte afsplitsing oorzaak bij slachtoffer leggen vluchtgedrag compensatiefantasieën en compensatiegedrag Voor plegers -minimaliseren / ontkenning van de feiten -overbescherming van het SO (partner niet alleen laten) -schuld bij de partner leggen (zij heeft het uitgelokt) -bevestiging vragen voor de eigen visie / goedpraters -moeite om zich emotioneel te uiten / moeite met grenzen stellen

Spanningsopbouw

De 5 G’s

Observatie-interpretatie

Wat je denkt dat je ziet en hoort ● Observatie Wat je ziet en hoort ● Interpretatie Wat je denkt dat je ziet en hoort

Filmfragment Te doy mis ojos 57min.

De gedragsketen GEBEURTENIS Wat was er aan de hand, wat observeerde je? GEDACHTEN Wat dacht je op dat moment? GEVOELENS Welke gevoelens riep de gebeurtenis bij je op? LICHAMELIJKE SIGNALEN Welke signalen gaf je lichaam op dat moment? GEDRAG Welk gedrag heb je gesteld? GEVOLGEN Wat waren de gevolgen van je gedrag op: Korte termijn Lange termijn De gedragsketen invullen naar aanleiding van het filmfragment. Nadien dit bespreken met de groep.

Time-out Word je bewust wanneer een escalatie uit de hand dreigt te lopen. Let hierbij op lichaamssignalen (hartslag, bloeddruk, ademhaling, …). Ga actief kalmeren voordat het misgaat, ga bijvoorbeeld naar een andere ruimte. Aarzel niet te lang om in de-escalatie te gaan. Het is een goede gelegenheid om na te gaan hoe het bestaande conflict op te lossen. Als de ander wil stoppen, wil gaan kalmeren of de ruimte wil verlaten mag je dat niet aanvechten. Nadat je gekalmeerd bent ga je terug en herstel je het contact met een alledaagse opmerking (wil je koffie / ik ben er weer…)