LEREN LEREN IN EEN KRACHTIGE LEEROMGEVING isb bewegingsopvoeding lager onderwijs oktober 2008 leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Agenda Onthaal Voormiddag: Hedendaagse visie op leren en onderwijzen -hoe leren kinderen? -wat zijn dan krachtige leeromgevingen? Hoe onderwijzen? Namiddag: Theorie toetsen aan de praktijk: wat betekenen krachtige leeromgevingen binnen -het domein van de spelen -de balvaardigheden -de bewegingskunsten leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

1.Mijn favoriete uitspraak. Opdracht 1. Neem bijlage 1. Lees de historische uitspraken over leren. Kies je favoriete uitspraak. Noteer ze op je werkblad. Licht je keuze even toe binnen de groep. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

2.Wat leert Hagar ons over leren? Opdracht 2. Neem bijlage 2. Bekijk beide cartoons van Hagar. Wat vertellen ze jou over leren? Noteer het op je werkblad. Bespreek opdracht 2 met je buur. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

3.LOET leren leren Leerstrategieën Zelfsturing, planning Attitudes 1. Losse gegevens verwoorden en gebruiken door ze betekenis te geven en te memoriseren 2. De leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken 3. De leerlingen kunnen op systematische wijze samenhangende informatie (andere dan teksten) verwerven en gebruiken 4. De leerlingen kunnen eenvoudige problemen op systematische en inzichtelijke wijze oplossen. 5. De leerlingen kunnen, eventueel onder begeleiding, hun lessen, taken en opdrachten plannen en organiseren en hun eigen leerproces controleren en bijsturen. 6. De leerlingen kunnen op hun niveau leren met nauwkeurigheid, efficiëntie, wil tot zelfstandigheid, voldoende zelfvertrouwen, voldoende weerbaarheid, houding van openheid en kritische zin. Leerstrategieën Zelfsturing, planning Attitudes leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

3. LOET leren leren Opdracht 3. Geef voorbeelden uit de lessen bewegingsopvoeding bij elk van de LOET: Bespreek met je tafelgenoten leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

4.DOEL VAN LEERKRACHTEN Leerkrachten geven dagelijks tientallen opdrachten, stellen honderden vragen, organiseren allerlei activiteiten met maar 1 doel: ze willen dat LEERLINGEN daarvan LEREN. Kern van het lerarenberoep: het in gang zetten, begeleiden, evalueren en remediëren van leerprocessen. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

4.DOEL VAN LEERKRACHTEN Leerproces Input black box uitput Opdracht toepassen van kennis prestatie Leertaak leerstrategieën attitudes leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

4.DOEL VAN LEERKRACHTEN Zwarte doos: om zicht te krijgen op wat leerlingen werkelijk kunnen en wat de kwaliteit is van wat ze leerden, moet je proberen zicht te krijgen op de ‘zwarte doos’ van het leerproces. Pas dan kan je werken aan de verbetering van de kwaliteit. (transparant maken, verwoorden) Jan Saveyn leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

4.DOEL VAN LEERKRACHTEN Leerkracht bewegingsopvoeding: bevoorrechte positie: wij zien aan de handelingen van de leerlingen heel vlug wat ze doen, hoe ze dit doen... leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

5.KRACHTIG LEREN IS NIET NIEUW Je kunt een krab niet leren recht te lopen ( Aristophanes, Grieks dichter en toneelschrijver, -448(°), -385(+) ) Wij leren niet voor de school, maar voor het leven ( Seneca, Romeins filosoof en toneelauteur, -4(°), 65 (+)) Het is de grootste dwaasheid dingen te leren die je later weer moet vergeten. ( Desiderius Erasmus, Nederlands humanist, 1466(°) – 1536 (+)) Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen. Waarom zou mij dan het leren vervelen? ( Alphen Hiëronymus, Nederlands dichter en staatsman, 1746(°) – 1803)) leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

5.KRACHTIG LEREN IS NIET NIEUW Als u iets door en door wilt leren kennen, onderwijs het dan aan anderen. ( Edwards Tryon, Amerikaans theoloog, 1809 (°) – 1894 (+)) Wat we met plezier leren, vergeten we nooit. ( Mercier Alfred, Amerikaans auteur, 1816 (°) – 1894 (+) Je kunt alleen maar iets aan iemand leren als je om die ander geeft. ( Ford Madzy, Nederlands auteur, 1922 (°) - ) leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

5.KRACHTIG LEREN IS NIET NIEUW Hernieuwde aandacht voor ‘leren leren’ vanuit de leerpsychologie sinds 1990. Brain based learning. Verschuivende aandacht: van memoriseren (automatiseren) denken probleemoplossend denken leren leren of krachtig leren Zie ET leren leren leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

5.KRACHTIG LEREN IS NIET NIEUW Onderwijskundige motieven: - inspelen op verschillen tussen leerlingen - aansluitingsproblemen tussen lager en secundair - ... Maatschappelijke motieven: - levenslang leren - personeelsadvertenties - ... leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

6.Wat is leren? Didactiek is de theorie van onderwijzen en leren. Vroegere klemtoon: onderwijzen. Huidige klemtoon: leren. Leren: is een proces dat vertrekt bij een ervaring en eindigt in een duurzame gedragsverandering leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

6.Wat is leren? Organisme en/in omgeving ervaring (empirisch moment) ↓ leerproces (rationeel moment) ↓ leerresultaat (technisch moment) Klassieke didactische vormingstheorieën van o.m. Willmann, 1909 leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Leerrendement= (E+R+T)xA 6.Wat is leren? Leerrendement= (E+R+T)xA Stoffelen A= affectiviteit, motivatie, positieve ingesteldheid A= dé beslissende factor! leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Hoe leren wij Opdracht 4 Je koopt een chronometer. Hoe ga jij hiermee aan de slag? Noteer. Bespreek. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Het leerstijlmodel (Kolb) DOENER DROMER DENKER BESLISSER leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Hoe leren wij Intentioneel ---------- spontaan Aan ervaring ---------- uit theorie Alleen ---------- samen Begeleid ---------- niet begeleid leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/ leren, en, krachtig leren in de praktijk Welke zijn de kenmerken van leren ? En hoe kunnen wij deze leertheorie in de praktijk brengen? « Iedereen kan veel leren als er maar voor krachtige leeromgevingen gezorgd wordt » (Jan Saveyn) leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/ leren, en, krachtig leren in de praktijk We maken dus telkens de link tussen kenmerken van leren leren en krachtige leeromgevingen. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Niemand kan ontwikkelen/leren in de plaats van een ander. De lerende regelt en stuurt zijn ontwikkelings- of leerproces zelf. Ontwikkelen/leren is een zelfregulerend en zelfgestuurd proces leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk 1. Ontwikkelen/ leren is zelfregulerend en zelfgestuurd. Laat leerlingen zelf eerst eens nadenken over een probleem Laat leerlingen zelf eerst naar de oplossing zoeken Bied hen niet direct oplossingswegen aan Maak leerlingen bewust van hun eigen aanpak. Analyseer hun aanpak samen met hen Doe ze nadenken over hun eigen aanpak, over hun zelfregulerend vermogen (metacognitie) leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Zie MI Zie leercyclus van Kolb 2. Ontwikkelen/leren is individueel verschillend. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk 2. Ontwikkelen/ leren is individueel verschillend - Speel in op de verschillen tussen de leerlingen m.b.t. hun leren. Differentieer naar werkvormen, inhouden (doelen), groeperingswijzen, materialen, evaluatievormen. Als leerlingen fouten maken, leg dan de klemtoon op het remediëren i.p.v. het beoordelen. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Geen dril van losse vaardigheden zonder te weten waarvoor ze nuttig kunnen zijn. Sportspelconcept Vraagstuk %-berekening 3. Leren is een contextgebonden proces. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Opdracht 5. Lees de tekst. Waarover gaat de tekst? leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk 3. Ontwikkelen/ leren is contextgebonden Sluit aan bij de ervaringswereld van de leerlingen Vertrek vanuit contexten of situaties die rijk zijn aan inhoud Gebruik contexten die bruikbaar zijn in andere situaties (transfer) leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Bij het lezen van de tekst maak je voortdurend veronderstellingen of hypotheses. Zou het dit? Zou het dat? Je probeert actief aanknopingspunten te vinden om zo nieuwe kennis op te bouwen, te construeren. 4. Ontwikkelen/leren is een constructief en actief proces. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk 4. Ontwikkelen/ leren is actief en constructief. - Schakel regelmatig leergesprekken in - Denk mee met de leerlingen en zeg niet voor - Stel vragen die bij leerlingen verbanden oproepen - Stel vragen die hen doen nadenken over hun eigen handelings- en denkweg - Analyseer de fouten van de leerlingen - Laat verwoorden wat er aan wezenlijke inhouden of vaardigheden werd geleerd leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Lees de tekst opnieuw: met de titel. Waarom begrijp je de tekst nu beter? Wat leer je hieruit? Je hebt een ankerpunt en van daaruit kun je je kennis uitbreiden, opstapelen of cumuleren. 5. Ontwikkelen/ leren is een cumulatief proces. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk 5. Ontwikkelen/ leren is cumulatief. Integreer nieuwe leerinhouden in wat leerlingen reeds kennen, kunnen en bezitten Help leerlingen datgene dat ze leerden in een bepaalde situatie ook toepassen in andere situaties Help leerlingen in nieuwe situaties oplossingswegen toepassen die ze vroeger reeds met succes gebruikten leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Kinderen leren aan elkaar. Laat ze opdrachten en uitvoeringen uitleggen aan elkaar. Laat de kinderen zelf scheidsrechter zijn. Aanzet in de les bewegingsopvoeding: verder oefenen bvb op de speelplaats. 6. Ontwikkelen/leren is een sociaal, interactief en coöperatief gebeuren. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk 6. Ontwikkelen/ leren is sociaal, interactief en coöperatief. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk 6. Ontwikkelen/ leren is sociaal, interactief en coöperatief . Kies voor onderwijsleergesprekken die worden gedragen door interactie tussen leerkracht en leerlingen en tussen leerlingen onderling Opteer voor vragenderwijs onderwijs Maak, na het zelfstandig zoeken van de leerlingen, je eigen oplossingsmanier duidelijk of zichtbaar Denk als leerkracht hardop Laat leerlingen hun denkweg aan mekaar duidelijk maken Stel vragen die de werkwijze van de leerlingen aan jou duidelijk maakt leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Het is goed de kinderen te oriënteren op het doel van de les. Hoe beter we van het doel van ons leren op de hoogte zijn, hoe sterker onze intentie om te leren en hoe doelgerichter we (willen) kunnen leren. 7. Ontwikkelen/leren is doelgericht en intentioneel. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk 7. Ontwikkelen/ leren is doelgericht en intentioneel. - Motiveer de leerlingen door hen vooraf te vertellen waarover de activiteit zal gaan leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

7.Kenmerken van ontwikkelen/leren Samenvatting: leren is... zelfgestuurd en zelfregulerend. individueel verschillend contextgebonden actief en constructief cumulatief sociaal, interactief en coöperatief doelgericht en intentioneel = sociaal constructivistische leertheorie leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Krachtig ontwikkelen/leren in de praktijk kijkwijzer krachtige leeromgevingen Sluit aan bij wat leerlingen reeds beheersen. Kies leerrijke leerstof. Kies voor dialogisch leren en onderwijzen. Stel strategische vragen. Stel leerlingen voor problemen. Confronteer de leerlingen met modellen. Geef diagnostisch onderwijs. Leer de leerlingen reflecten, nadenken over hun leerproces. Laat strategische kennis en vaardigheden verwoorden of tonen. Wijs op transfer. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Toepassing:krachtige leeromgeving Opdracht 6. Praktijkopdrachten: namiddag/ in groep Denk hierbij na over volgende vragen: Wat vind je van de opdracht die de leerlingen krijgen? Wat is belangrijk bij de leerkrachtenstijl? Welke kenmerken van een krachtige leeromgeving kunnen hier een belangrijke rol spelen? Bespreek jouw bevindingen met die van de andere groepsleden. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Afsluiting Leerkrachten die dagelijks tientallen opdrachten geven, honderden vragen stellen en allerlei activiteiten organiseren in een krachtige leeromgeving hebben maar 1 doel: ze willen dat hun LEERLINGEN breder, dieper en krachtiger ONTWIKKELEN en/of LEREN. leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Afsluiting 1. “ De analfabeten van de 21ste eeuw zullen niet diegenen zijn die niet kunnen lezen en schrijven, maar diegenen die niet kunnen leren, ontleren en herleren” (Alvin Toffler, schrijver van Future Shock) 2. “Het belangrijkste is om niet op te houden met het stellen van vragen.”( Albert Einstein) leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Afsluiting Hij schopte vijftig centimeter. Toen riep de meester:“ O, wat ver!” Hij schopte weer. Toen trapte hij vijf meter. Dankzij “O, wat ver!” (Ad Goos) leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008

Afsluiting “Grote dingen kunnen we niet doen, alleen kleine met veel liefde.” (moeder Theresa) Met dank aan collega Werner Bosman leren leren in bewegingsopvoeding christine de medts oktober 2008