Week van de intern begeleider De alternatieve route Week van de intern begeleider 31 oktober 4 november 6 november 12 november

Gedrag is interactie

Gedrag=geen pasklare oplossing

Programma Gedragsprobleem? Gedragsfunctieanalyse (GFA) Gedragsinterventieplan (GIP) Aan de slag

De Basis = Preventie Doen wat werkt Invoering kost tijd Helder pedagogisch klimaat: Regels Aanleren gewenst gedrag Toezicht Positieve feedback Relatie medewerker-leerling Consequentie Doen wat werkt Invoering kost tijd

Meest effectieve interventie: Complimenteren Benoem wat je ziet Geef het compliment direct Varieer in bewoordingen Wees consequent en oprecht 4:1

Gedragsproblemen? Wanneer is er sprake van een gedragsprobleem? Niet als je bedenkt dat dit jongentje honkbalt… wel als je ziet dat de bal een hamster is? Per persoon is dit weer anders; je ziet niets geks aan een kind, totdat je de omgeving verandert. Of een bepaald gedrag een probleem is hangt van veel factoren af, niet in het laatst van de perceptie van de leerkracht. Dus: de omgeving is van invloed. Koppeling met filmpje Pipi: je kunt het kind niet veranderen, maar wel hoe je met haar omgaat. Brug: je hebt allemaal je eigen grenzen en mate van geduld, als het om lastig gedrag gaat. Toch is er wel een soort verdeling te maken;

gedragsproblemen: gedragsstoornis: zijn altijd een gevolg van complexe interacties tussen de genetische aanleg van de leerling en de ecologische omgeving waarin de leerling opgroeit gedragsstoornis: is het gevolg van een defect in de aanleg en ontwikkeling van het zenuwstelsel

Gedragsprobleem? Situatief Relationeel Relatief Fluctuerend

Functies van gedrag Beleving van de Doel van de leerling leerkracht ergernis aandacht uitgedaagd/bedreigd macht gekwetst wraak hulpeloos vermijding Gedragsproblemen roepen reacties op bij leerkrachten. Elk gedrag heeft te maken met interactie tussen leerkracht en leerling. Wanneer je een bepaalde emotie bij jezelf herkent, kun je vaak het doel van de leerling bedenken. Primaire doelen, die je het meest tegenkomt zijn aandacht vragen en vermijding. Herkenbaar? voorbeeld: aandacht: potlood steeds laten vallen, kun je je afvragen waarom dat kind dat doet en dan aandacht geven op andere momenten. (emmertje) Voorbeeld macht: het kind wil gezien worden en heeft het gevoel dat het niet gerespecteerd wordt; het gaat de machtsstrijd aan, bijvoorbeeld het kind dat overal tegein gaat en juist het tegenovergestelde doet van wat je vraagt. Ga nooit de strijd aan! Geef het kind taken, spreek uit dat je ziet wat het kind wil bereiken met zijn gedrag; geef verantwoordelijkheden waardoor het kind zich gerespecteerd en gezien voelt. Geef het kind gelijk. Geen emotie tonen, ga je wel de strijd aan dat zal het kind winnen. Bereik je niks mee en uiteindelijk kan uit zo’’n strijd wraak ontstaan. Voorbeeld wraak: dan ben je boos op het kind, voel je je gekwetst en heb je een hekel aan het kind; laat nooit zien wat je voelt als leerkracht, straf niet maar maak gebruik van natuurlijke gevolgen; stap uit de situatie, reageer op een manier die het kind niet verwacht, bij herhaaldelijk van de stoel vallen bijvoorbeeld haal je de stoel wel. Wil het kind niet naar binnen, maak dan de les heel aantrekkelijk. Laat het laatje liggen. Voorbeeld vermijding: vertoon van onvermogen, dat is het geval als je als leerkracht het gevoel hebt geen contact te kunnen maken met het kind en je weet niet meer wat je moet doen; je voelt je hulpeloos; kind heeft zwak zelfbeeld, geen zelfvertrouwen, veel bemoedigen!; bij elke inspanning, dus ook als het fouten maakt (‘we gaan het samen maken’) of een helper uit de groep. Voorbeeld meisje rekenen: elke ochtend rekenen niet af… daarom voor straf binnen blijven in pauze om het af te maken; blijkt na observatie dat ze bang is voor ruzies in de pauze (ze werd gepest) dus ze zocht een mogelijkheid om de pauze te vermijden.

Wat is een gedragsfunctie analyse (GFA)? Het beoordelen van gebeurtenissen die voorafgaan aan het gedrag en die het patroon van probleemgedrag in stand houden (Crone & Horner, 2003) Waarom gedraagt dit kind zich zo? 12

Doel GFA Beschrijving probleemgedrag, wat zie je wat hoor je; concreet Achterhalen van de voorspeller van het probleemgedrag Benoemen van de omstandigheden die het gedrag in stand houden hypothese

Manieren om een GFA uit te voeren Voeren van een vraaggesprek Direct observeren gedrag Formulier Hulpvraag GFA checklist leraar GFA checklist ouder GFA checklist leerling Observatieformulier www.uitgeverijpica.nl

Gedragsinterventieplan Gericht op maatregelen om: Probleemgedrag te voorkomen Gewenst gedrag aan te leren Gevolgen te veranderen Belangrijk! Gegevens verzamelen over effectiviteit GIP Tijdschema maken voor invoer, evaluatie en follow-up

Stap voor stap Lastig gedrag is er een helder pedagogisch klimaat ? Hulpvraag formuleren Gedragsfunctie analyse opstellen (GFA) checklist leraar – checklist ouder – checklist leerling – observaties Hypothese uitspreken over de functie van gedrag Opstellen van een Gedragsinterventieplan (GIP) Route alternatief gedrag Strategie voor aanpak

Aan de slag Invullen: ‘Route van alternatief gedrag’ en brainstorm interventiestrategieën (indien tijd)

Annette Giling & Elise Heijne post@boo-gh.nl www.boo-gh.nl