1. HET «VERZEKERINGS»PRINCIPE VNL. TOEGEPAST OP « AO+ » De verzekeraar die alles met u deelt, zelfs zijn winst

1.0. INDELING VERZEKERINGSPRODUCTEN Schadeverzekering -zaakschadeverzekering -aansprakelijkheidsverz. -rechtsbijstand persoonsverzekering « VS » geheel of gedeeltelijke vergoeding van schade (al dan niet in evenredigheid) Patrimonium technische verzek. (machine-breuk, ….), brand, vloot, inform. Derden (BA) BA uitbating BA na levering produkt of dienst Immatriële GEVOLGSCHADE? verzekering lichamelijke schade Medewerkers AO-verzekeringen, AO-excedent gewaarborgd loon « VB » uitkering « vast » bedrag onafhankelijk van de omvang van de schade / Levens- & hospitalisatie- verzek. (ind.) groepsverzekering, hospitalisatieverzekering Rol «safety»adviseur « veiligheid, gezondheid, welzijn » « technical (?) risk-manager » = ruimer dan..maar (nog) niet goed gekend bij… Schadeoorzaken : natuur, mens, techniek (of samen) Schadegevolgen: patrimium, derden, medewerkers, bedrijfsinkomsten

1.1. « DEKKING » PER VERZEKERINGS- PRODUCT (« POLIS ») ( RISICOTYPE !) € ? ? EXCEDENTVERZEKERD Y2 ? ? VERZEKERD UITSLUITING UITSLUITING UITSLUITING Y1 VRIJSTELLING X1 X2 Xi schadetype

1.2. «VERZEKERING»:DE IJSBERGTHEORIE Verzekeraar: enkel een deel van h/de risico(’s) én enkel in € ! voor: via productiediensten tijdens: via PA-diensten verz. als…: via schadediensten verzekerde risico’s « waarborgen (€!) » AO Optimum (€) !? AO brand Onderneming: voor: door financ./adm. cel tijdens: vnl. door PA ondern. als…: door financ./adm. cel niveau-aanpassingen ! Fin. Probl. AO (NOG) NIET verzekerde risico’s en/of verzekerbare risico’s Maatschappij?

1.3. SELECTIVITEIT AO-VERZEKERAAR (1) Doelstelling AO-verzekering (« verz. wet ») Wie en wat is «verzekerd»? Specifieke wetgeving  soc. vrede = « slechts » geformaliseerde vergoeding v/h slachtoffer Opgelet: indien derden  BA- problematiek (BW: bewijs van fout, schade en verband) !  dan wel bijkomende vergoedingen (leed,…) ! Wanneer verzekeren? (onbetaalde!) ondergeschikth. (uitz. interim)  adm. via RSZ (uitz. studenten vakantiemaand) m.i.v. de AWEGO Uitsluitingen (bewijs door verzekeraar via FAO)  slechts bij 0,11 % v/d AO gegronde klachten

1.3. SELECTIVITEIT AO-VERZEKERAAR (2) (Technische) bepaling verzekeringspremie Via brutolonenpakket (aantal wn, loon wn) Via financiële en preventiestatistieken (1,3,5 jaar) - Activiteitssector (>> NACE-code indeling)! - Onderneming via representatieve schadestatistiek (voldoend groot aantal overeenkomstige schaden?) KMO-land : relevantie i.g.v. kleine onderneming : P (invaliditeit en grootte)? KO: 1/20 jaar!  problematiek premiedifferentiatie («bonus/malus») Inspectiebezoeken (vnl. bij contractfase) Vermindering/vermeerdering van het risico: « aanzienlijk en blijvend »  dus post via statistiek Kost AO volgt min of meer Eg(g) maar specifieke familiale situatie bij invaliditeit, overlijden … (€).

1.3. SELECTIVITEIT AO-VERZEKERAAR (3) Opmerkingen Certificaten o.a. VCA («enkel» Fg, AWEGO niet inbegr.) Groeiende impact én complexiteit (wetgeving volgt!) - ook gerelateerde verzekeringen (groep,hospitalisatie,…) - van (en naar) derden: «toch maar derden» (pré) maar i.g.v. AO ook « verhaal » bij BA-verz. (post) vb : interim-arbeid; contracting: ontploffing in chem. fabriek; aannemer: instorting na dakwerken in logistieke centrale - gehuurd materieel zijn ook « arbeidsmiddelen » (CBM!) - mobiliteitsproblematiek AWEGO, taal, buitenland(ers), . Rol PA deel AO (terug) belangrijker /(nog)onderschat

«VERZEKERING AO» = TOP V/D IJSBERG Persoonsverzekering : - hospitalisatieverz., groepsverz., - gewaarborgd loon (Im)materiële schadeverz. : -eigen schade: ARB, ABR,… -schade aan derden: BA (bouw) (exploitatie),… DE DOOR DE VERZEKERING GEDEKTE KOSTEN (geformaliseerd !) 90% van het basisloon (plafonnering!) medische kosten/kosten hospitalisatie invaliditeits- en/of overlevingsrente DIRECTE KOSTEN AO blijft centraal !  PA !? DE DOOR DE ONDERNEMING GEDEKTE KOSTEN INDIRECTE KOSTEN verzekeringspremie in verband met het risico kwaliteitsverlies en beelddegradatie productiviteitsverlies/opleidingskosten strafrechtelijke boeten (?) + kosten “rimpeleffect”

2. PREVENTIEACTIVITEITEN (AO) DOOR DE ONDERNEMING EN DE ROL VAN DE VERZEKERAAR De verzekeraar die alles met u deelt, zelfs zijn winst

Verzekering 2.0. ROL VAN DE “STURENDE” INSTANTIES EU Ministerie van Milieu (Gewest Vlaanderen) Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid (federaal) EU ARAB/CODEX AREI PREVENTIEADVISEUR VLAREM I & II BODEMDECREET MILIEUCOORDINATOR intern milieu Verzekering Art. 52 ARAB Vergunning SAFETY HEALTH ENVIRONMENT BRANDWEER POLITIE SECURITY-OFFICER Safety = medewerkers security = infrastructuur milieu = derden Verzekeraars hebben eerder een vergelijkende helicopterview tov van de specialisten in het bedrijf. SECURITY Ministerie van Binnenlandse Zaken (federaal) EU

2.1. ALGEMENE METHODIEK « DRBS » RISICOINVENTARISATIE & -ANALYSE «RIE» = optimalisering van het risicobeheer in de breedste zin 1. Veiligheidstechnisch: risico’s opsporen en minimaliseren ! - wetgeving (ARAB, CODEX, AREI, VLAREM, technische normen,…) - verzekeringsvoorschriften + Financieel: risico’s inperken ? - immateriële gevolgschade (eigen, derden) niet vergeten - opgelet voor n-verz. risico’s: geen polis (of uitsluiting) - contingency plan PROBLEEM: de PA, HL alsook (operationele) medewerkers hebben geen/onvoldoende info ivm diverse relevante polisvw. Normen = regels van de kunst

WETGEVING 2.2. HET RM-PROCES IN HET ALGEMEEN MOGELIJKE VERLIEZEN (DOELSTELLING) identificatie (alles?) analyse (volledig!?) soorten risico’s identificatiemethodes doelstellingen belang HAALBAARHEID VAN ALTERNATIEVE BEHANDELINGSMETHODES risicovermindering risicofinanciering preventie protectie retentie overdracht SELECTIE+TOEPASSING VAN DE BEST GESCHIKTE TECHNIEKEN keuze van selectiecriteria beslissingsregels Zoek Murphy’s tijdbommen ondanks/dankzij….! Vind alternatieve oplossingen ondanks/dankzij…! WETGEVING Retentie: waarom geen vrijstelling invoeren bij AO (wel altijd aangeven) bijv. wel indien > 3 dagen verlet  substantiële vermindering van de kosten AO-polis (veel admin. kleine voorvallen wordt vermeden zowel bij de verzekeraar als bij de onderneming)  oproep tot de werkgeversorganisatie. Voor veiligheid worden twee technieken gebruikt: proactieve technieken (HAZOP,….) als reactieve technieken (incidentanalyse).

2. 2a RM-PROCES (AO) : DOMINOMODEL (Heinrich: algem 2.2a RM-PROCES (AO) : DOMINOMODEL (Heinrich: algem. model Bird: veiligheid) ? verzekeraar ! NADIEN ? SPECIFIEK? Probleem: technische mensen (ingenieurs) denken veel te vaak in gesloten systemen dwz met vooraf welbepaalde onafhankelijken (mechanica, elektriciteit)  openen van de geesten via preventieadviseurs verzekering Voorbeeld: « omstandige verslagen » gemaakt door externen (EDPB) maar ook internen (IDPB) : techniek is universeel, organisatie al veel minder Opmerking: reactief dooft uit na een tijd. Reactieve organisaties laten een onrustig beeld zien omdat zij steeds bezig zijn om brandjes te blussen onjuiste condities betrokken voorwerp afwijkende gebeurtenis AO : soort letsel

2.2b RM-PROCES(AO): muop/mmmm-analyse! Passief (naar) Actief (van) MENS UITRUSTING OMGEVING PRODUCT psycho-sociaal: groepsgeest, privé-problem., H.L.,… onderhoud en controle design&ergonomie derden, interim-arbeid wijze van opslaan PBM, CBM compatibiliteit van de verbon-den machines lawaai, trillingen,… verpakking zowel interne als externe milieuproblema-tiek zowel interne als externe factoren: invallen door…, ontploffing interferentie ex-terne en interne factoren (superpositie van lawaai, trillingen) interferentie externe en interne fact. (int. vlam + externe gasw.) opleiding invloed gebr. producten op.. afvalproblema- tiek zelfontbran-ding ? VOORAF! MEER ALGEMEEN! verzekeraar ! Een methode VOORAF: MUOP: mens, uitrusting, omgeving, product MMMM (M): mens, machine, milieu, materieel, methode Vnl. Deze methode overkoepelt in feite alle bestaande methode die dikwijls welliwaar in detail maar één aspect van het geheel bevatten (proces, ergonomie, machineveiligheid, ….). Een methode vooraf dus proaktieve activiteiten hebben een voorspellende werking op de reactieve m.a.w; hoe meer proactieve elemeten hoe minder reactieve elementen  opstellen scorekaarten! Andere methode : MORT-analyse De RIE is een belangrijk uitgangspunt voor het veiligheidszorgsysteem Invloed kan zowel positief als negatief zijn Invloed kan zowel plots als zeer langdurig zijn

HUIDIGE SITUATIE ? TOEKOMST? 2.2c RM-PROCES (AO) : drie oorzaken van verliezen en hun respect. beheerssystemen   BEHEERS- MAATREGELEN HARDWARE SOFTWARE HUMAN WARE   TECHNIEK   ORGANISATIE   CULTUUR PROCESS HUMAN SAFETY WARE MANAGEMENT SYSTEM ontwerp (norm,CE) vakbekwaamheid communicatie layout opleiding motivatie inspectie selectie observatie keuringen instructies discipline onderhoud procedures gedrag HUIDIGE SITUATIE ? TOEKOMST? AO drie soorten oorzaken: - technisch = de fysieke omgeving (arbeidsplaats, arbeidsmiddelen, ; plaatsen van afschermkappen, noodstoppen, enz. - structuur van de organisatie (beleden waarden, procedures, systemen,…) : implementeren van procedures - cultuur = de gedeelde overtuigingen  cultuurverandring: het installeren van nieuwe gedeelde overtuigingen Maar idem : verkeerssituatie : meer veiligheid (kostprijs) maar daarom niet minder accidenten 1. Systeemmanagement voert soms proceduers en instructies in waarvan de uitvoerder het nut soms niet van inziet (of te complex, te gedetailleerd, tegenstrijdigheden, …), waardoor hij (BEWUST) procedurestappen overslaat en daardoor misschien (direct of indirect) een ongeval veroorzaakt. 2. Bovendien leert de realiteit dat er toch nog veel verborgen kennis zit maar nodig die niet vermeld kan staan in deze procedures!  hoe dan ook limieten van het systeemmanagement: systemen werken maar als ze ook door die medewerkers gedragen worden  human ware. We moeten begrijpen hoe mensen zich gedragen in systemen die ze zelf gecreëerd hebben en hoe ze de doelstellingen van het systmeen tot hun doelstellingen te maken. verzekeraar !

2.2d RISICOREDUCTIE : Fg-Eg hyperbool mmmm creativiteit !? Verzekeraar! 2 Vgl : x*y= Cte of y = Cte/x Alleen veel aan preventie of alleen veel aan protectie doen kost meer moeite dan preventie en protectie te combi neren  creatief omgaan met de mogelijheden (in EURO), zowel technisch als organisatorisch. Dus brainstorming!!! Voorbeelden : Heftruck tegen racking  goederen kapot, organisatie overhoop en … medewerkers gekwetst preventie = snelheid verminderen van de heftruck (afspraak, technisch) protectie = beschermingsstaanders aan de hoekprofielen, selectiviteit van de goederen aan de koppen van de racking Zonder protectie dient die snelheid te fel naar beneden worden gehaald. Zonder preventie zullen er eke week nieuwe beschermingstaanders moeten gezet worden en zullen de heftrucks wel « afzien » Uw creativiteit kan wordfen aangeschrept door de prevntieadvsieurs van uw verzekeraar (idem keukenblindheid). 1

2.3.PREVENTIEDIENST VERZEKERAAR EDPB « VDPB » Basis: wetgeving (Codex) (+ commercieel) Gevolg: - welzijn wn. in het algem. (met ondermeer AO) - overal (ook de kleine wg.!) - eerder admin. gericht (soms min. «ok» voor wg.) - eigen voordeel igv E&E ? Basis: kosten-gedreven (€) (+ commercieel) Gevolg: - vnl. AO en aanverwanten (polis-gebonden) - vnl. grote(re) risico’s ≠ grote(re) wg. ! - vnl. werkvloer gericht (minimaliseren AO-kosten) - eigen voordelen igv E&E ! nodig!

2.4. ALGEMENE TAKEN VAN DE PREVENTIEDIENST VERZEKERAARS (1) HET TER BESCHIKKING STELLEN AAN DE KLANT VAN DE ERVARINGSDESKUNDIGHEID VAN HUN PREVENTIEDIENST. KLANTEN “KLANKBORD”! Preventieadviseur verzekeraar = inspecteur (ministerie) OPMAKEN EN DOORSTUREN VAN AO-STATISTIEKEN - jaarrapporten inspectie - igv een inschrijving bij een aanbesteding - VCA, ISO, … VERDELING VAN STICKERS, AFFICHES EN ZEKER OOK BROCHURES, TYPE-DOCUMENTEN (JAP, GAP, EAO), TECHNISCHE STEEKKAARTEN, CHECKLISTEN,… I.V.M. PREVENTIE. ADVIES, ANTWOORDEN OP ALLE SOORTEN VRAGEN, O.A. : - Problemen met bijv. arbeidsinspectie - Advies specifieke wetgeving, vnl. recente aanpassingen (veiligheidscoördinatie, EAO, …. ) WIN-WIN SITUATIE

2.4. ALGEMENE TAKEN VAN DE PREVENTIEDIENST VERZEKERAARS (2) HET OPZETTEN VAN VEILIGHEIDSCAMPAGNES Fg Egr Egg FV : - Een 20-tal bedrijven/jaar - Slaagpercentage : 75 %. VERZWAARDE RISICO’S. MEEWERKEN AAN HET VEILIGHEIDSBELEID (JAP, GPP, DRBS,..). MEEHELPEN VOOR HET VERKRIJGEN VAN CERTIFICATEN ZOALS VCA (“veiligheid checklist aannemers”), BeSaCC, ISO 9001,… AANPAK VAN GEDRAGSVERANDERING Bewustwordingsproces, attitude, gedragsobservatie , opstellen van duidelijke gedragsregels, afspraken (commitment), …… (!attitude versus gedrag!) Participatie werknemer bij het vinden van veiliger oplossingen  motivatie verhogen! Diverse - aanpak EHBO - problematiek aangepast werk OPMERKING - link met de familie alsook de veiligheid thuis WIN-WIN SITUATIE

2.5. PREVENTIEACTIVITEITEN : BESLUIT Algemeen : rol «PA»  « technical(?) risk-manager » « VGW » « VGWMKS….?» zowel op techn., hum. als fin. vlak = ruimer dan..maar (nog) niet goed gekend bij… Deel AO (kern): rol «PA» wordt steeds complexer = (terug) belangrijker… maar (nog)onderschat. (Schade)verzekeraar als ervaringspartner (met parallelle belan-gen !) desgevallend tijdig te betrekken: sturende instanties maatschappij (sl. 10) bepalen deels beheerssystemen onderneming (sl. 15) welke dan de betrokken verzekeringsprodukten verzekeraar/makelaar (sl. 2) deels bepalen. Probleem : infogebrek PA, HL alsook (operationele) medewerkers over de diverse relev. polisvw. Toekomstige situatie : « human ware » of m.a.w. HRM wordt relatief steeds belangrijker in het DRBS.

3. DE MACRO-BENADERING MEER WETGEVING (sociale partners), MEER PREVENTIE (onderneming), MINDER KOSTEN (verzekeraar) ? De verzekeraar die alles met u deelt, zelfs zijn winst

3.1. EVOLUTIE KOSTEN AO VOOR DE VERZEKERAAR Directe kosten = kost verzekeraar - aantal ernstige AO op het werk * - directe (medische) kost / AO Indirecte kosten = kost onderneming (rimpeleffectkosten >> preventiekosten!) Link tussen aspectsystemen: materialenstroom, geldstroom, productie, aankoop en waardesystemen zoals veiligheid, kwaliteit, … Soms meent men dat er geen verbanden zijn! * Kwantitatief:vermindering tewerkstelling in de industrie (bouw niet inbegr. ) 1950: 50 % ; 2000: 20 % ; 2010: 15 % ; 2020: ? Kwalitatief : automatisering  restenergieproblematiek maar toch ook CE!?

3.1a RELATIE KOSTEN AO EN OMZET (1) I.g.v. een AO: (in)directe kosten stijgen én omzet daalt m.i.v. een « rimpeleffect » Winst (W) = Omzet (O) – Kosten (K) Op basis van een gegeven winstmarge dient men een extra omzet (X €) te realiseren (in de huidige economische situatie!) om dat verlies (Y € kosten), terug te verdienen !!! X >> Y indien vnl. variabele kosten !

3.1a RELATIE KOSTEN AO MET OMZET (2) Stel indirecte kost AO = 15.000 € bruto winstmarge = 15 % Veronderstel verder dat alle kosten enkel: 1. variabel zijn (kosten proportioneel met de produktie). Dan nodige extra omzet om dezelfde winst- marge te behouden: 15.000 / 0,15 = 100.000 € ! 2. vast zijn dan extra omzet : 15.000 € Dus wat indien dergelijke AO niet (nooit) meer zouden plaatsvinden… rendementsverlies >(>) preventiekosten (na ernstig AO) t ? (vnl. voor AO)

3.2. EVOLUTIE WETGEVING AO VOOR DE VERZEKERAAR Bijkomende wetgeving via verzekeraars (die AO betaalt): - extra bijdrage (0,02%) ivm niet aangegeven AO (z. kas) - « bonus/malus » (alternatief ?) - « verzwaard risico » (verhoging E&E ?) - ……. Aanpak veiligheidswetgeving  mo(e)tivatie wn/wg (?) - controlerend (?) (re-actief) i.p.v. OOK stimulerend (pro-actief) vb. Nl. - ongelijke aanpak - inter: bijv. verkeersveiligheid: directe sancties (flitspaal) versus advies&gedoogbeleid lDPB/EDPB/CPBW/…. - intra: bijv. : « CE » versus - i.v.m. de wg. : veiligheidscoördinatie - i.v.m. de wn. : echte restrisico’s; bijv. (trap)ladders

3.3. SPECIFIEKE SITUATIE K(M)O (Niet-gekende) verschillen met KO vnl. bouw versus…: impact op het productieproces i.g.v. AO  extra «mo(e)tivatie» via bijkomende, specifieke wetgeving o.a. voor de bouwsector? AO-impact op productie proces (€) logistiek « proces-/lijnindustrie » (scheikunde, auto,…) administratie bouw bijkomende wetgeving risico AO (€)

3.4. MACRO-BENADERING : BESLUIT (In)directe kosten (zowel dus van onderneming als verzekeraar) blijven stijgen en hebben bovendien een ernstige impact op het rendement van de onderneming. Rendementsverlies (ernstig AO) >(>) preventiekosten. Het effect van de « wetgeving vooraf » (voor het AO) laat wel op zich wachten en is uiteindelijk « relatief » : enkel vermindering van het aantal AO (in hoeverre veelal door toedoen van o.a. economische factoren…2009,…..?) De wetgever heeft dit evenwel begrepen: (nogmaals) bijkomende wetgeving « wetgeving nadien » (na het AO) wat resulteert in zeer specifieke KB’s : « EAO », « verzwaard risico », … Maar de ware problematiek blijft (zie volgende slide). Dus zeker ook voor de verzekeraar !

De grote illusie: « wetgeving (alleen) lost deze problematiek altijd en overal wel op ! » ? % ondernemingen ?? ? Problematiek keuze mentaliteit werknemers ?! Dragen van PBM’s? Toepassen van CBM’s? Wordt alsmaar vervolgd en wordt nooit (op)gevolgd. Voor hoe lang nog ?! BACK TO BASIC : ONVEILIG WERKEN, DAT VOEL JE (ON)GELUKKIG NIET (TIJDIG)!