Interfederaal Gelijkekansencentrum

Oprichting van het Centrum: 1993: Oprichting van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding Federale Wet Onafhankelijke overheidsdienst 2003: Uitbreiding bevoegdheden met niet-raciale discriminatiegronden 2011: Onafhankelijk mechanisme CRPD 2014: Interfederaal Centrum

Strategieën Gebruik maken van de wetten (en verdragen) = de burger beschermen & verandering bewerkstelligen Informeren, sensibiliseren, vormen = het gedrag en de mentaliteit veranderen Analyseren, onderzoeken, bestuderen = betere kennis om beter te kunnen bijsturen Beleidsbeïnvloeding = praktijken veranderen & discriminatie voorkomen

I. De strijd tegen discriminatie

1.1. Wettelijk kader INTERNATIONAAL Mensenrechtenverdragen: CRPD… Europese AD-richtlijnen: Werk 2000/78/EG NATIONAAL Belgische Grondwet Anti-discriminatiewetten (en -decreten) Andere

1.2. Wettelijk kader in België Europese richtlijnen (raciale en niet-raciale gronden + gelijkheid man-vrouw) Fed. AD-wetten (2003+2007) + AD-decreten in gew. en gem. Tous les Etats membres de l’Union européenne doivent avoir une institution similaire au Centre (en France, le Défenseur des droits; aux Pays-Bas : college van de rechten van de mens) 6

1.3. Beschermde criteria (19) Criteria gelieerd aan gender geslacht*, moederschap* (zwangerschap), transgender* ‘Raciale’ criteria zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming, nationaliteit ‘Niet-raciale’ criteria leeftijd, seksuele geaardheid, geloof of levensbeschouwing, handicap, huidige of toekomstige gezondheidstoestand, fysieke of genetische eigenschap, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, politieke overtuiging, sociale afkomst, syndicale overtuiging, taal** *Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen **Centrum niet bevoegd

1.4. Wat is discriminatie? Om te kunnen spreken van discriminatie, moet er sprake zijn van een verschil in behandeling dat niet kan gerechtvaardigd worden en dat zich uit in een verboden gedraging, gebaseerd op een van de beschermde gronden, in een van de domeinen waarop de wetgeving van toepassing is.

1.5. Verboden gedragingen Directe discriminatie Indirecte discriminatie Opdracht geven tot discriminatie Aanzetten tot discriminatie, haat of geweld Intimidatie Weigeren van redelijke aanpassingen (handicap) + discriminatie bij associatie (l’intention n’entre pas en ligne de compte) Discrimination directe : Un employeur qui n’engage pas une personne parce que ses mains ne sont pas « présentables »  » Discrimination indirecte : Un restaurant qui interdit le chien d’assistance d’une personne déficiente visuelle parce que les chiens sont interdits  Injonction : Une agence intérim qui n’engage pas une personne handicapée à la demande de l’employeur(les intermédiaires engagent leur responsabilité) Incitation : ? Harcèlement : blagues sur un handicap Refus d’aménagements raisonnables : Un employeur qui refuse un horaire adapté pour une personne qui nécessite des soins le matin Discrimination par association : un employeur d’un centre de fitness qui licencie un employé qui lui annonce le handicap de sa fille

1.6. Redelijke aanpassingen Uitgangspunt: niet de handicap is het obstakel maar wel de combinatie van een beperking met een onaangepaste omgeving Aanpassing: (materieel of niet-materieel) ”passende maatregelen die in een concrete situatie en naargelang de behoefte worden getroffen om een persoon met een handicap in staat te stellen toegang te hebben tot, deel te nemen aan en vooruit te komen in de aangelegenheden waarop deze wet van toepassing is” ≠ voordeel Redelijk: ”tenzij deze maatregelen een onevenredige belasting vormen voor de persoon die deze maatregelen moet treffen.” => afhankelijk van diverse factoren zoals kostprijs en impact op de organisatie MAAR ook van financiële tegemoetkomingen (door VAPH, …)

TYPES AANPASSINGEN 1. Materiële aanpassingen TV loupe Aanpassingen aan een voertuig Ergonomische bureaustoel Ergonomische muis Menu in braille

TYPES AANPASSINGEN 2. Niet-materiële aanpassingen Tolken gebarentaal Aanpassingen aan het werkschema: uurrooster, telewerk, … Aanpassingen van een reglement Aangepast onthaal, aangepaste begeleiding, … Informatie in begrijpelijke bewoordingen

II. Opvolging van de uitvoering van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap

2.1. Uitvoering van het Verdrag: tripartite systeem Focal Points (8) + coördinatiemechanisme (art. 33.1) Onafhankelijk mechanisme: het Centrum – Begeleidingscommissie (art. 33.2) Maatschappelijk middenveld (art. 33.3) Points focaux: SPF sécurité sociale Direction générale de l’appui stratégique (Etat fédéral), Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid (Région flamande), Agence Wallonne pour l’Intégration des Personnes Handicapées (Région wallonne), Ministère de la Région de Bruxelles Capitale, Direction des Relations Extérieures (Région de Bruxelles Capitale), Service Phare (Commission communautaire française), Administration (commission communautaire commune), Dienstelle für Personen mit Behinderung (Communauté germanophone), WBI, Service multilatéral mondial (communauté française) C'est la Direction générale des Personnes handicapées qui assume le mécanisme de Coordination. A ce titre, elle est chargée de récolter et coordonner les contributions des différents points de contacts des entités fédérées en veillant au respect des directives données par l'ONU.

Bescherming 2. Promotie 3. Opvolging/monitoring 2.2. Missies van het onafhankelijk mechanisme (Centrum) Bescherming 2. Promotie 3. Opvolging/monitoring LA PROTECTION : Le Centre conseille et accompagne les personnes qui estiment que leurs droits ne sont pas respectés, le plus souvent via une médiation ou une assistance juridique. LA PROMOTION : Le Centre diffuse des informations sur la Convention, ses objectifs et les droits qu’elle garantit. LE SUIVI DE LA MISE EN OEUVRE : Le Centre veille au respect de la Convention dans les lois, les politiques et autres mesures prises par les gouvernements. En cas de non-respect, le Centre interpelle l’autorité concernée et propose des alternatives.

2.3. Nieuwe invulling van handicap Paradigma-shift: van een medisch model naar een sociaal model ”Personen met een handicap omvat personen met langdurige fysieke, mentale, intellectuele of zintuiglijke beperkingen die hen in wisselwerking met diverse drempels kunnen beletten volledig, effectief en op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving.”  evolutief concept dat het resultaat is van een wisselwerking tussen een (duurzame) beperking en de omgeving

2.4. VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap Geen nieuwe rechten Personen met een handicap genieten alle mensenrechten en fundamentele vrijheden op voet van gelijkheid Structure de la Convention : Principes généraux (article 3): respect de la dignité intrinsèque, de l’autonomie individuelle et de l’indépendance des personnes, non-discrimination, accessibilité, égalité des chances, participation et intégration, respect de la différence, égalité entre homme et femme, respect du développement de l’enfant handicapé et du droit à préserver son identité Obligations transversales (articles 5 à 9): égalité et non discrimination, femmes handicapées, enfants handicapés, sensibilisation, accessibilité droits spécifiques (articles 10 à 30): droits civils, politiques, économiques, sociaux, culturels Mise en œuvre (articles 31 à 40): comment l’Etat doit s’organiser pour appliquer la Convention, comment les personnes handicapées peuvent défendre leurs droits,… Certains droits sont assortis du principe de la réalisation progressive (ex: plan d’accessibilité)

2.5. VN-Comité: toezichthoudend orgaan Het VN-Comité bestaat uit 18 onafhankelijke experten voorgedragen door de verdragsluitende staten (mandaat van 4 jaar) Waakt over de uitvoering van het Verdrag door de verdragsluitende staten Rapportage-procedure: het Comité vaardigt de ‘Concluding Observations’ uit Klachten-procedure: het Comité kan een onderzoek instellen en ‘beslissingen’ uitvaardigen Procédure de communications: on ne peut introduire une communication (« plainte ») au Comité international des droits des personnes handicapées qu’après avoir épuisé les voies de recours internes. Le Comité n’est compétent pour recevoir les communications d’un particulier que si l’Etat Partie a signé le Protocole facultatif

Evaluatie van België door het VN-Comité 2.6. Rapportage Evaluatie van België door het VN-Comité Eind 2011: 1ste periodiek verslag van België Februari 2014: parallel rapport van het Centrum en alternatieve rapporten van het BDF en van GRIP April 2014: ‘list of issues’ September 2014: 1ste evaluatie van België gevolgd door de ‘Concluding Observations’ 2019: Voorleggen van 2de periodiek verslag van België

III. Hoe discriminatie en schendingen van de rechten uit het VN-Verdrag melden aan het Centrum?

Voor inlichtingen, vragen of discriminatiemeldingen Rechtstreeks melden aan het Centrum in Brussel in persoon, per telefoon, per e-mail, per brief, via de website Melden via een van de lokale meldpunten 12 Meldpunten / 10 Espaces Wallonie Melden via een van de partners van het Centrum uw gemeente of OCMW, een vereniging, … Expliquer pourquoi on utilise pas le mot plainte

Contactgegevens van het Centrum: - gratis nummer 0800 12 800 of 02 212 30 00 - per e-mail: epost@cntr.be - per brief: Koningsstraat 138 - 1000 Brussel - per fax: 02 212 30 30 - permanentie zonder afspraak - meer info op: www.diversiteit.be