1 Gitte LAENEN Advocaat-vennoot GD&A Studiedag VVOS en ECG Behoorlijk kiezen – de ladder van Lansink Brussel, 12 december 2014

De nieuwe structuur heeft slechts nood aan één leidinggevende / “manager” – dus keuze tussen secretarissen dringt zich op… 2

- Wet van 17 juli 1970 (uitloper van Eenheidswet 1961): -Ter vrijwaring van de rechten van het personeel van de betrokken gemeente bepaalt de Koning de wijze van uitvoering; -Koning kan daarbij afwijken van wetten inzake aanwerving, bevordering, pensioen, … -Gemeenteraden en Commissies Openbare Onderstand kunnen beslissen dat sommige personeelsleden de eretitel van hun ambt mogen dragen; - Ratio legis: toestand personeel is verschillend van gemeente tot gemeente, dus wet kan niet alle bepalingen opnemen ter oplossing van problemen  soepelere methode dringt zich op, met als doel “een bevredigende opneming van de betrokken personeelsleden ofwel hun vervoegde opruststelling mogelijk maken” (Parl. Stukken , nr. 991/1, p. 4) = vrijheid voor de gemeente zelf = autonomie én overgangsmaatregelen voorzien; - Uitvoeringsbesluit van 24 december 1970: -Nieuwe gemeenteraad benoemt de personeelsleden van vroegere gemeenten van ambtswege in overeenstemmende betrekkingen; -Er wordt geen enkele vereiste gesteld voor hun benoeming; -Er mag geen beroep worden gedaan op “buitenstaanders” tenzij voor betrekkingen waarvoor er geen personeelsleden voorhanden zijn; -Vastbenoemden kunnen voortijdig (vóór 65j) op pensioen gesteld worden mits zij minstens 60j zijn en 30 dienstjaren tellen; 3

- Wet van 23 juli 1971 – artikel 8: -Ter vrijwaring van de rechten van het personeel van de betrokken gemeente bepaalt de Koning de wijze van uitvoering; -Koning kan daarbij afwijken van wetten inzake aanwerving, bevordering, pensioen, … -Gemeenteraden en Commissies Openbare Onderstand kunnen beslissen dat sommige personeelsleden de eretitel van hun ambt mogen dragen; -Doel = gemeentelijke autonomie: “wat betreft het lot van het gemeentepersoneel moet het initiatief uitgaan van de gemeenteraad”, maar met behoud van werkzekerheid en verworven rechten (overname van alle personeel door nieuwe gemeente!);  Nochtans diverse amendementen ingediend: 1.Keuze voor secretarissen/ontvangers om bij de opheffing van hun ambt te kiezen voor, ofwel terbeschikkingstelling met behoud van volledige wedde en statuut, ofwel het aanvaarden van een nieuwe betrekking binnen de gemeente; 2.Gemeente dient alle personeelsleden in beginsel te benoemen/behouden binnen het nieuwe kader, in functies die gelijkaardig zijn aan hun eerdere functies. Zoniet, dan worden de personeelsleden benoemd in de nog openstaande functies (zelfs indien deze niet gelijkwaardig zijn). Van zodra een gelijkwaardige functie vrijkomt, worden ze daarin benoemd – ingeval van onterechte weigering van een personeelslid wordt deze geacht vrijwillig ontslag te nemen; 3.De secretaris van de nieuwe gemeente wordt benoemd onder de secretarissen van de samengevoegde gemeenten – de “overblijvers” worden benoemd als “adjunct- secretaris/ontvanger”; 4.Pensioenleeftijd terugbrengen op 50j; 5.(…); 4

 Uitvoeringsbesluit van 29 juni 1976: ◦ Overgangsmaatregelen voor bestaand personeel:  Blokkering van het totale personeelsbestand voor een periode van 3 jaar – alleszins tot goedkeuring van personeelsformatie vd nieuwe gemeente door toezichthoudende overheid;  Disponibiliteit wegens ontheffing uit of opheffing van ambt was niet mogelijk voor secretarissen;  Niet-gekozen secretarissen werden ambtshalve met de eretitel van hun vroeger ambt bekleed;  Vervroegd pensioen (op 60j) was mogelijk mits 30 dienstjaren en mits aanvaarding door gemeenteraad; ◦ Nieuwe regels voor toekomstig personeel:  Pensioengerechtigde leeftijd daalt van 70j naar 65j;  Diplomavereisten voor functies van secretaris en ontvanger worden ingevoerd;  Personeelssterkte moet getoetst worden aan werkelijke personeelsbehoefte; ◦ DUS: autonomie van de gemeenten wat betreft keuze van de gemeentesecretaris – voorzien van overgangsmaatregelen! 5

6

 Meest eenvoudige oplossing;  Via natuurlijke afvloeiing (zoek het “momentum”) of één van beiden gaat vrijwillig op zoek naar een andere uitdaging (al dan niet binnen de gemeente / OCMW – interne/externe mobiliteit – territoriale/extra-territoriale mobiliteit);  Eventueel vrijwillig ontslag – modaliteiten voorzien (schriftelijk – datum in gemeen overleg te bepalen); 7

 Beginsel van gelijke toegang tot het openbaar ambt = grondwettelijk verankerd (gelijkheid en niet-discriminatie);  Bestuur is verplicht om op een objectieve wijze de aanspraken van de verschillende kandidaten te vergelijken op basis van objectieve en relevante criteria die verband houden met de te begeven betrekking én bij indienstneming voorrang te geven aan diegene die vanuit het oogpunt van het algemeen belang de meest geschikte kandidaat is;  Afwijking mogelijk? – enkel indien daarvoor een rechtens aanvaardbare verantwoording kan worden gegeven, meer bepaald wat betreft het pertinente karakter van het gehanteerde criterium van onderscheid en het evenredigheidsverband tussen het aangewende middel en het beoogde doel, zelfs wanneer de afwijking uitgaat van de wetgever;  Bekwaamheid is geen afdoende verantwoording (RvS, 29 juni 2011, nr ; beschikken over nuttige ervaring is geen afdoende verantwoording (GWH (Arbitragehof) 1 juni 2005, nr. 96/2005);  Wat dan wel?? = eerste denkoefening…, hoewel: regel bestaat nu al in het recent gewijzigd Gemeente- en OCMW-decreet: “aanbod” om functie over te nemen = vrijwilligheid – quid motivering gelijke toegang?); 8

 Uitgangspunt = gelijkwaardigheid van beide functies (cfr. RvS, 12 februari 2009, nr );  Organisatie van een vergelijkend examen;  Inschakelen van een extern selectiebureau – objectiviteit  ;  Schriftelijk en mondeling gedeelte? Assessment? – Nog nood aan test die de managements- en leiderschapscapaciteiten van de betrokkenen toetst?; 9

 Voorzien in een overgangsregeling en in terugvalopties is in beginsel niet verplicht – vandaag niet voorzien voor decretale functies – doch meer dan wenselijk gelet specificiteit van functie als secretaris (o.m. gelet “bewuste” keuze van de betrokkenen);  Hergebruiken?  Recycleren?  Storten?  “vrijwilligheid”/keuze?;  tijdelijk? – stel: (vervroegde) uittrede van de “winnaar”, dan:  automatische terugkeer van de “verliezer”? – terugkeer begrenzen in de tijd?  openstellen van de functie? - al dan niet enkel voor verliezers?; 10

 Intern “hergebruik” – onmiddellijk inzetbaar binnen nieuwe structuur: ◦ In rol van “adjunct”, directeur, … = “rechterhand” van de secretaris; ◦ In rol van “griffier” (cfr. Nederlands model sinds Wet dualisering gemeentebestuur 2002) = adviseur en ondersteuner van de gemeenteraad; ◦ Als leidinggevende van specifieke “projecten”;  Terugkeer bij wegvallen “winnaar” verdedigbaar?  Extern “hergebruik” – inzetbaar buiten nieuwe structuur; ◦ Cfr. externe personeelsmobiliteit; ◦ Op lokaal niveau, op Vlaams niveau, …;  Terugkeer bij wegvallen “winnaar” verdedigbaar? 11

 Aangepaste “disponibiliteitregeling wegens ambtsontheffing”;  Toekennen van wachtgeld: ◦ Degressief? ◦ In functie van anciënniteit en leeftijd van betrokkene?  Te allen tijde opnieuw oproepbaar in actieve dienst; ◦ Voorkeurspositie binnen eigen gemeentebestuur indien voldaan is aan de voorwaarden - dus terugkeer bij wegvallen “winnaar” lijkt verdedigbaar; ◦ Quid oproeping door ander gemeentebestuur:  “keuzemogelijkheid” uit poel van in disponibiliteit gestelden of “gelijke toegang” dus examen?  Ingeval van keuze uit poel: rekening houden met het aantal dienstjaren? andere parameters? OF “examen” organiseren? 12

 “Gouden handdruk” = vervroegde pensionering;  Parameters hoogte vergoeding?  Definitief; 13

14

15 Antwerpsesteenweg MECHELEN Tf. 015/ Fax 015/ Bedrijvencentrum 4 Wings Nijverheidsstraat OEVEL-WESTERLO Tf. 014/ MET DANK VOOR UW AANDACHT