Hoorzitting Commissie Sociale Zaken Kamer van Volksvertegenwoordigers De wetgeving i.v.m. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Hoorzitting Commissie Sociale Zaken Kamer van Volksvertegenwoordigers Dinsdag 18 januari 2011 PONNET Godelieve, adviseur, FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Algemene Directie Humanisering van de Arbeid, Afdeling normen welzijn op het werk 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Overzicht van de toelichting Doelstellingen van de regelgeving Historiek van de wetgeving Statistische gegevens in verband met de rechtspraak Begrippen : psychosociale belasting, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Concrete aanpak bij pestgedrag Praktische toepassingen Vragen en antwoorden 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

1. Doelstellingen van de regelgeving 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Doelstellingen van de regelgeving PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE BELASTING Risicoanalyse en preventiemaatregelen Advies van deskundigen (PAPA = psychosociale preventieadviseur) Integraal deel van het welzijnsbeleid in de onderneming 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Doelstellingen van de regelgeving 2. PREVENTIE VAN GRENSOVERSCHRIJNDEND GEDRAG Risicoanalyse vooraleer er zich feiten voordoen Preventiemaatregelen vaststellen Lessen trekken uit feiten die zich hebben voorgedaan Preventiemaatregelen aanpassen Advies van PAPA en eventueel vertrouwenspersoon (VP) Niet alleen het individu maar ook en vooral de organisatie Rekening houden met externe factoren : derden 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Doelstellingen van de regelgeving 3. OPLOSSEN VAN CONFLICTEN en ZORGEN DAT GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG STOPT = interne procedures en beroep op inspectie toezicht welzijn op het werk (= TWW) = bescherming van de klager tegen ontslag 4. REPRESSIE VAN GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG = beroep op TWW = beroep op de rechter 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Klacht bij arbeidsinspectie Consensusmodel Conflictmodel Interne informele procedure (60 %) (20 %) (10 %) (10 %) Interne formele procedure Klacht bij arbeidsinspectie Vordering tot staking Vordering voorlopige maatregelen tegen werkgever Schadevergoeding Strafvervolging 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2. Historiek van de wetgeving 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Wetgeving OSGW Eind jaren 1980 : campagne sex-collega ex-collega KB 18 september 1992 regeling in arbeidsreglement OSGW wordt niet geduld Instelling vertrouwenspersonen Enkel principe Opdrachten, statuut, functie niet geregeld 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Stress op het werk Jaren 1990 : onderzoek in verband met stress op het werk L. Swinnen, de kleur van stress S. Moors , Stress & werk : oorsprong en aanpak Wet 4 augustus 1996 welzijn Uitdrukkelijke vermelding van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk CAO nr. 72 van 30 maart 1999 Past preventiebeginselen toe Benadert collectieve aspecten 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Pesterijen op het werk 1998 : invoering van artikel 422bis strafwetboek Belaging is strafbaar 2002 : onderzoeken in verband met pesterijen op het werk Federaal onderzoek door UCL-KUL (Garcia, Hue, Opdebeeck en Van Looy 2002) Vlaams onderzoek – VIONA (Opdebeeck, Pelemans, Van Meerbeeck en Bruynooghe 2002) 2002 : wet van 11 juni 2002 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Cijfers federaal onderzoek 2002 Pesterijen : 11,5 % OSGW : 8 % Fysiek geweld : 3,5 % Densiteit van de ervaring 25 % slachtoffers meer dan 1 mobbingperiode Duur : 39 % eenmalig en 36 % meer dan één jaar, de rest tussenin Frequentie : 39 % eenmalig en 36 % wekelijks Globaal : 54 % nooit slachtoffer, 17 % incidenten, 29% episodes Conclusie : of incidenteel of voortdurend 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Cijfers federaal onderzoek 2002 1 persoon slachtoffer : 46 % 1 persoon dader : 54 % Neerwaarste mobbing : 48 % Horizontale mobbing : 29 % Opwaartse mobbing : 7 % Mannen plegen meer ongewenst gedrag dan vrouwen CONCLUSIE Wetgevend initiatief nodig 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Wet 11 juni 2002 : evaluatie BRONNEN : Veel gestelde vragen : FAQ Rechtspraak Verslag inspectie Advies Nationale Arbeidsraad en Hoge Raad PBW Werkgroepen met preventieadviseurs, vertrouwenspersonen en arbeidsauditeurs 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Wet 11 juni 2002 : evaluatie WERKWIJZE : Kleine groepen van 10 tot 20 personen Keuze van deelnemers : Gespreid over ganse land Verschillende sectoren : openbaar en privé PAPA : interne en externe diensten Persoonlijk Personen die specifieke interesse betoonden voor de problematiek 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Wet 11 juni 2002 : evaluatie WERKWIJZE Brainstorming : 5 problemen in verband met bepaald thema Bespreking : relevantie probleem en oorzaken Thema’s : Preventiebeleid en risicoanalyse Klachtenprocedure Rechtspositie preventieadviseurs en vertrouwenspersonen Synthese door administratie 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Wet 11 juni 2002 : conclusies evaluatie Problematiek wordt uit de taboesfeer gehaald (+) Invoeren van nieuwe structuren en procedures en verandering van mentaliteit vraagt tijd In feite komt evaluatie te vroeg : Nog onvoldoende terreinervaring Nog onvoldoende rechtspraak De aandacht gaat vooral naar de behandeling van klachten, zodat er nog geen echt preventiebeleid wordt uitgewerkt 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Wet 11 juni 2002 : conclusies evaluatie De instrumenten voor risicoanalyse moeten nader worden uitgewerkt (*) Organisatie en communicatie Persoonlijkheidskenmerken Het mandaat van de PAPA en VP moet verduidelijkt worden (*) De rol van de partijen bij preventie moet beter worden afgebakend (*) 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Wet 11 juni 2002 : conclusies evaluatie Bij gebrek aan een algemene regeling ter voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk wordt de wetgeving inzake pesten gebruikt voor het oplossen van conflicten (*) 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Wet 11 juni 2002 : conclusies evaluatie Klachtenbehandeling (*) Verduidelijking van rechten van klager en aangeklaagde (inzage in stukken, bijstand) Afbakening van het beroepsgeheim Begrippen : met redenen omklede klacht, verslag PAPA Slachtoffers hebben hoge verwachtingen van de wet Veel slachtoffers zoeken “hun recht” (conflictmodel) in plaats van oplossing (consensusmodel) 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Wet 11 juni 2002 : conclusies evaluatie Invoeren van een hiërarchie in de procedures (*) Duidelijk onderscheid tussen preventief en repressief optreden Ontslagbescherming is niet steeds adequaat 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Gevolgen evaluatie : aanpassing wetgeving Wetten van 10 januari 2007 en KB van 17 mei 2007 Krachtlijnen Preventiebeleid inzake psychosociale belasting sluit beter aan bij algemeen preventiebeleid Principes Structuren Versterking statuut vertrouwenspersonen Geen verplichting Plaats in de organisatie Bekwaamheid : inhoud opleiding bepaald 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Gevolgen evaluatie : aanpassing wetgeving Krachtlijnen (vervolg) Voorrang aan interne procedures Rol inspectie TWW Zorgen voor goede werking van procedures in ondernemingen Niet bedoeld voor bemiddeling in individuele gevallen Verduidelijking middelen rechtbank Aanpassing procedures (zoals in kortgeding) 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Gevolgen evaluatie : aanpassing wetgeving Krachtlijnen (vervolg) Verduidelijking ontslagbescherming Niet enkel bij klacht VP,PAPA,TWW Getuige Schrapping reïntegratieplicht Nazorg voor slachtoffers van geweld door derden Toegang tot documenten Beroepsgeheim versus openbaarmaking 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Gevolgen evaluatie : praktische toepassing bevorderen Website : respectophetwerk Juridisch kader Wetgeving Commentaar bij wetgeving : wegwijs in…. Rechtspraak Evaluatieverslag 2004 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Gevolgen evaluatie : praktische toepassing bevorderen Onderzoek diagnose van pesterijen Geweld op het werk, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag: synthese van het onderzoek over de kenmerken en de gevolgen voor de mannelijke en vrouwelijke werknemers (april 2003) ongewenst grensoverschrijdend gedrag op het werk: organisatorische risicofactoren (september 2006) Vademecum voor de diagnose van relationeel leed op het werk (september 2007) Van meningsverschil tot hyperconflict: Gids voor wie beroepsmatig tussenkomt en geconfronteerd wordt conflicten en grensoverschrijdend gedrag (september 2009) 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Gevolgen evaluatie : praktische toepassing bevorderen Werkinstrumenten methode en instrumenten voor een ergonomische en psychosociale analyse (februari 2005) Folder over preventie van stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk...in het kort (september 2007, 5-luik) DVD: “Relationeel leed op het werk: Sensibilisatiestool: voorbeelden van fictieve cases” (2007) Sobane strategie + déparis-methode toegepast op psychosociale risico’s Toolkit : overzicht diagnose- en actie-instrumenten 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Statistische gegevens 2010 5e Europese enquête naar de arbeidsomstandigheden (2010) Eurofound Dublin Staalkaart : 4.000 werknemers Relatief groter dan andere EU landen Fysiek geweld : 2,9 % (afgelopen jaar) Eurofound 2005 : niet bevraagd in 2005 Federaal onderzoek 2002 : 3,5 % Pesterijen : 8,6 % (afgelopen jaar) Eurofound 2005 : 8,5 % (op 1000 werknemers) Federaal onderzoek 2002 : 11,5 % 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Evaluatie van de wet 2010 Online-enquête : Gericht aan ongeveer 9.000 personen Antwoorden : 2.066 personen Valide antwoorden : 1.375 personen Vragen over de doeltreffendheid van de wetgeving en verschillende thema’s Focusgroepen Vertegenwoordigers van de doelgroepen die deelname aan de enquête 11 groepsgesprekken Beoordeling van de antwoorden gegeven op de online-enquête 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

3. Statistieken rechtspraak 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Aantal beslissingen tot 30 juni 2010 RECHTBANK AANTAL BESLISSINGEN VLAANDEREN 96 = 25,5 % WALLONIE 79 = 21 % BRUSSEL 202 = 53,5 % TOTAAL 377 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Aantal vorderingen en gevolg Aard eis aantal Aantal/ totaal (377) Positief gevolg Gevolg/totaal eis Schadevergoeding pesten 131 34,7 % 8 6,1 % Schadevergoeding andere 5 100 % ontslagbescherming 216 57,3 % 47 21,7 % staking 53 14 % 6 11,3% Maatregelen werkgever 44 11,7 % 9 20 % 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Aantal vorderingen en gevolg Aard eis aantal Aantal/totaal (377) Positief gevolg Gevolg/totaal eis Misbruik procedure 23 6 % 2 8,6 % Tergend en roekeloos geding 54 14,3 % 24 44 % akkoordvonnis 5 1,3 % 100 % 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Feiten,personen en sectoren Pesterijen 86 % Andere feiten 14 % werkgever 83 % Andere personen 17 % Privé-sector 63 % Openbare sector 37 % 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer 4.begrippen psychosociale belasting geweld pesterijen ongewenst seksueel gedrag op het werk 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Psychosociale belasting Belasting van psychosociale aard Oorsprong : Het werk zelf Naar aanleiding van het werk Gevolg : Schadelijke gevolgen voor de gezondheid Lichamelijk Psychisch Voorbeelden : Stress conflicten 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Begrip geweld Elke feitelijkheid waarbij een persoon fysiek of psychisch wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Toepassing Één bepaald feit op één bepaald moment Psychisch geweld : Schriftelijke beschuldiging van diefstal en valsheid in geschriften zonder dat er voldoende bewijskrachtige elementen zijn Een werknemer gedurende 3 uren opsluiten in een bureau om bekentenissen af te dwingen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Begrip ongewenst seksueel gedrag op het werk Elke vorm van Ongewenst gedrag : (niet) verbaal, lichamelijk seksuele connotatie Doel of gevolg : Aantasting waardigheid Bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Toepassing Voorstel om geld te geven in ruil voor seksuele gunsten Vragen stellen over gedragen lingerie Uitspraken met seksuele connotatie De werkneemster aansporen om sexy kledij te dragen om klanten aan te trekken Werkneemster uitnodigen om mee te kijken naar pornosites 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Begrip pesterij(1) Gedrag Meerdere gelijkaardige of uiteenlopende gedragingen : handelingen gebaren woorden bedreigingen eenzijdige geschriften onrechtmatig Plaats hebben gedurende een bepaalde tijd 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Begrip pesterij (2) Binnen of buiten de onderneming Doel of gevolg PERSOON aantasting persoonlijkheid, waardigheid, fysieke en psychische integriteit WERK (betrekking in gevaar) OMGEVING bedreigend, vijandig, beledigend, vernederend, kwetsend 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Begrip pesterij (3) Gedrag kan verband houden met DISCRIMINATIEGROND : Godsdienst of overtuiging Handicap Leeftijd Seksuele geaardheid of geslacht Ras of etnische afstamming 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Pesterijen : toepassing (1) Onrechtmatig gedrag = gedrag dat verschilt van gewone uitoefening van het gezag door de werkgever = is rechtmatig : Toezicht uitoefenen op het werk Evaluatie Overleg tussen leden hiërarchische lijn Aanwezigheid HR-manager Tuchtprocedure Toepassing preventiemaatregelen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Voorwaarden voor rechtmatig gedrag Iedereen gelijk behandelen Maatregel kan objectief gemotiveerd worden Maatregel is proportioneel 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Voorbeelden rechtmatig gedrag weigering een andere functie toe te kennen, geen verlof zonder wedde toekennen, geen toelating geven om cursus te volgen, ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid Controlebezoek in verband met gebruik GSM, verifiëren of halve dag verlof werd ingeschreven, geen goedkeuring van onkostenstaat zonder bewijsstukken Werknemer uitsluiten van vergadering omdat hij niet discreet is Bureau van werknemer verplaatsen als oplossing voor het conflict Laptop doen inleveren (klacht bij politie ?) 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Pesterijen : toepassing(2) Verschilt van beleving van het slachtoffer Andere stijl van leidinggeven Bepaalde duur Twee beledigingen op 5 jaar tijd Niet over enkele dagen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Pesterijen : toepassing (3) Onderscheid met andere problemen op het werk Verstoorde werksfeer waarbij er een machtsevenwicht is Conflict waarbij evenredige middelen worden gebruikt Communicatie versus informatie Stress bv. bij herstructurering Werkbelasting Organisatorische factoren, leiding, communicatie….. 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

5. Concrete aanpak bij pestgedrag 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

1.1. Interne informele procedure Wie ? Vertrouwenspersoon of PAPA Wat ? Luisteren ! Informeren over oplossingen Interventie bij lid hiërarchische lijn Akkoord klager Verzoeningsprocedure met aangeklaagde Akkoord beide partijen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

1.2 Interne informele procedure Wanneer te gebruiken ? Milde gevallen Wanneer het probleem in een vroeg stadium wordt aangebracht 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.1.1. Interne formele procedure Wat ? Met redenen omklede klacht indienen Die wordt onderzocht door de PAPA Die een verslag opstelt Op basis waarvan de werkgever maatregelen treft. 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.1.2 Interne formele procedure Wie ? Indienen van de klacht : bij VP of PAPA Onderzoek van de klacht en verslag : door PAPA Maatregelen : door de werkgever Geen maatregelen of niet adequaat PAPA doet met akkoord van klager beroep op TWW Door PAPA voorgestelde maatregel opleggen TWW 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.1.3. Interne formele procedure Wanneer te gebruiken ? informele procedure is onmogelijk of leidt niet tot (gewenst) resultaat Moeilijkere gevallen Aard betrokken personen : werkgever zelf, hiërarchische meerdere…. Aard van de feiten Oplossing vereist expertise en/of tussenkomst van derde die buiten het probleem staat (neutraliteit, objectiviteit, onafhankelijkheid) Werknemer moet ontslagbescherming hebben Werkgever treft effectief maatregelen om het gedrag te doen stoppen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.1. Elementen interne formele procedure MET REDENEN OMKLEDE KLACHT Beschrijving van feiten Verband met wettelijke definitie Ogenblik en plaats van de feiten Identiteit van de aangeklaagde Verzoek aan werkgever om passende maatregelen te treffen Ondertekening en datering door werknemer 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.2. Elementen interne formele procedure DOCUMENT MET REDENEN OMKLEDE KLACHT Kopie meedelen aan werknemer als ontvangstbewijs Ondertekend (en gedateerd) door PAPA of VP Vermelding van persoonlijk onderhoud De met redenen omklede klacht meedelen aan de preventieadviseur Indien vertrouwenspersoon De werkgever op de hoogte brengen van het bestaan van de bescherming Indien preventieadviseur 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.3. Elementen interne formele procedure ONDERZOEK DOOR PAPA Deelt aan de aangeklaagde zo snel mogelijk de feiten mee die hem ten laste worden gelegd Hoort partijen, getuigen en anderen Geeft kopie van verklaring aan partijen en getuigen deelt aan de werkgever mee dat getuige beschermd is tegen ontslag onderzoekt de klacht volledig onpartijdig Verstrekt advies aan de werkgever indien de werkgever geen passende maatregelen treft doet preventieadviseur beroep op inspectie na akkoord van het slachtoffer 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.4. Elementen interne formele procedure TERMIJN ONDERZOEK Drie maanden vanaf de indiening van de met redenen omklede klacht Verlengbaar met drie maanden : Rechtvaardiging door PAPA Schriftelijk redenen meedelen aan werkgever en klager In elk geval advies 12 maanden na de indiening van de met redenen omklede klacht 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.5. Elementen interne formele procedure VERSLAG PAPA Samenvatting van de feiten Alle feitelijke gegevens zoals ze blijken uit onderzoek Klager aangeklaagde Getuige PAPA…. gemotiveerd advies over aard van feiten Geweld, pesterijen, OSGW Andere vorm van psychosociale belasting 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.6. Elementen interne formele procedure VERSLAG PAPA Analyse van de oorzaken Primaire oorzaken Directe oorzaken : onrechtmatig gedrag, overwerk Secundaire oorzaken Organisatorische elementen : taakinhoud, slechte taakverdeling, personeelsgebrek, slechte communicatie Tertiaire oorzaken Wat van buiten komt : bv. derden 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.7. Elementen interne formele procedure VERSLAG PAPA Maatregelen Individueel : voorstel van maatregelen om einde te stellen aan de feiten Collectieve vs. Individuele Aparte indeling van het verslag per persoon die toegang kan hebben of apart verslag 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.8. Elementen interne formele procedure MAATREGELEN WERKGEVER Informatie aan klager en aangeklaagde over voorgenomen individuele maatregelen Treffen van de maatregelen om einde te stellen aan feiten Mogelijkheid van bijstand Vakbondsafgevaardigde Advocaat Andere werknemer Familielid 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

2.2.9. Elementen interne formele procedure MAATREGELEN WERKGEVER Indien maatregelen arbeidsvoorwaarden kunnen wijzigen Mededeling van advies PAPA met uitzondering van collectieve preventiemaatregelen Horen werknemer Werknemer kan zich laten bijstaan Indien werknemer rechtsvordering zal instellen : Mededeling van advies PAPA met uitzondering collectieve preventiemaatregelen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer 3. BEROEP OP INSPECTIE TWW Zie uiteenzetting vertegenwoordiger van de algemene directie toezicht welzijn op het werk 4. BEROEP OP DE RECHTER 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer 4.1. WIE ? Klager zelf representatieve werknemers-of werkgeversorganisatie VZW’s die de bescherming van slachtoffers tot doel hebben indien: drie jaar rechtspersoonlijkheid wanneer vordering wordt ingesteld statutair doel Indien discriminatie : Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen Akkoord klager steeds vereist 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

4.2.1 WAT ? Vordering tot staking Verweerder : dader Rechter : voorzitter van de arbeidsrechtbank Gerechtelijke procedure : zoals in kortgeding Wat ? Rechter stelt bestaan van feiten vast Bevel aan de dader Om een einde te stellen aan gedrag Binnen termijn bepaald door de rechter Indien niet : strafsanctie 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

vordering tot staking : toepassing Duidelijk voorwerp van de vordering Geen loutere herhaling van de wettelijke omschrijving Rechtbank kan één en ander verduidelijken Enkel voor actuele feiten of feiten die zich opnieuw kunnen voordoen Geen inmenging in de organisatie van de werkgever Schorsing van opzegging opleggen Vervanging van directeur opleggen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

4.2.2. WAT ? Voorlopige maatregelen Verweerder : werkgever Rechter : voorzitter van de arbeidsrechtbank Gerechtelijke procedure : Vordering zoals in kortgeding Wat ? Injunctie door de rechter aan de werkgever Met het oog op : Toepassing preventiemaatregelen Maatregelen om einde te stellen aan feiten 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

Voorlopige maatregelen : voorbeelden Externe dienst aanduiden Zorgen dat de PAPA zijn werk kan doen Maatregel die ten aanzien van werknemer werd genomen schorsen Functie zoeken conform de mogelijkheden van de werknemer Personen tijdelijk scheiden 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer 4.2.3. WAT ? schadevergoeding Verweerder : dader en werkgever Rechtbank : arbeidsrechtbank Gerechtelijke procedure : principes gerechtelijk wetboek (= art 79 welzijnswet) 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer 4.3. Wanneer ? Interne procedure bestaat niet Interne procedure kan niet adequaat toegepast worden Werkgever neemt geen maatregelen Bij ernstige feiten Mogelijke misdrijven Wanneer elke samenwerking onmogelijk is geworden 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

4.4. Nadere uitwerking burgerlijke procedures BEWIJSREGELING Belang aantonen Feiten aanvoeren die het bestaan van grensoverschrijdend gedrag doen VERMOEDEN Verweerder moet tegenbewijs leveren = GEDEELDE BEWIJSLAST 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

4.4. nadere uitwerking burgerlijke procedure BEWIJSREGELING TOEPASSING Feiten aanvoeren Geruchten, beweringen, indrukken volstaan niet Feiten zijn voldoende beschreven en controleerbaar M.b.t. identificeerbare personen Bewijsmiddelen Verslag preventieadviseur Getuigenverklaringen (soms subjectief) PV van verhoor bij politie Niet alleen relatie of steun vermelden maar feiten Getuigen die onderneming verlaten hebben indien nog pertinent Confrontatie van partijen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

4.4. nadere uitwerking burgerlijke procedure BEWIJSREGELING : wanneer ? Alleen burgerlijke procedures Gerechtelijke ontbinding arbeidsovereenkomst Schadevergoeding Niet voor strafprocedures en ontslag dringende reden Geldt enkel voor bewijs van de fout niet voor schade en oorzakelijk verband 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

4.4. Nadere uitwerking burgerlijke procedure SCHORSING BEHANDELING BURGERLIJKE VORDERING Klager richt zich rechtstreeks tot rechter Rechter stelt vast dat : Werkgever beschikt over procedure behandeling interne klacht Deze procedure kan wettig worden toegepast Rechter kan aan werknemer bevelen de interne procedure toe te passen De behandeling van de zaak wordt geschorst tot de interne procedure is beëindigd 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

4.5. Strafsancties : artikel 422bis SwB. Hij die een persoon belaagt Terwijl hij wist of had moeten weten Dat hij door zijn gedrag De rust van die persoon ernstig zou verstoren = klachtmisdrijf Gevangenisstraf : 15 dagen tot 2 jaar Geldboete : 26 tot 500 euro 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

4.5. Strafsancties : artikel 81,1° welzijnswet De werkgever, zijn lasthebber of aangestelde Die de bepalingen van de wet en uitvoeringsbesluiten heeft overtreden = zich niet onthouden van een daad van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk Gevangenisstraf : 8 dagen tot 1 jaar Geldboete : 50 tot 1.000 euro Opmerking : wijziging ingevolge sociaal strafwetboek Iedereen Gevangenis : 6 maanden tot 1 jaar 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer 4.5. Andere strafsancties Aanranding van de eerbaarheid (art 373 swb) Verkrachting (art 375 swb) Opzettelijke slagen en verwondingen (art 398 – 403 Swb) Foltering, onmenselijke behandeling en onterende behandeling (art. 417bis – 417quinquies Swb) 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

6. Enkele praktische gevallen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer CASUS 1 : arbrb Namen 28/3/06 FEITEN Landbouwkundig ingenieur Twee negatieve evaluaties in strijd met procedure Geen organisatie aanwervingsexamen Tijdens ziekteverlof aanwerving andere persoon met arbeidsovereenkomst onbepaalde duur Tafel onderaan de trap zonder materiaal, telefoon, dossiers Ontslag wegens reorganisatie 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer CASUS 1 : arbrb Namen 28/3/06 Gevolg Schadevergoeding wegens pesterijen = 8.400 € Misbruik van ontslagrecht = 2.500 € 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

CASUS 2 : arbrb Brussel 1/6/06 FEITEN Werknemer mag geen opleiding volgen Krijgt geen materiële ondersteuning PC – documentatie – printer Bureau wordt verhuisd tijdens afwezigheid en persoonlijke bezittingen op grond gegooid Moet modelbrieven gebruiken terwijl geen toegang Secretaresse mag niet voor werknemer werken 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

CASUS 2 : arbrb Brussel 1/6/06 Gevolg Ontslagvergoeding 31.417 € 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

CASUS 3: arbrb Tongeren 28/6/07 FEITEN : Personeelsafgevaardigde in comité PBW overplaatsing naar 6 verschillende filialen steeds verder van woonplaats Vervanging door uitzendkracht op oorspronkelijke werkplek Wijziging van taken : afwassen, bereiden gerechten in plaats van verkoper Winkel zonder koopwaar Uitsluiting wensen en paasgeschenk Wijzing arbeidsreglement 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

CASUS 3: arbrb Tongeren 28/6/07 GEVOLG : Ontbinding arbeidsovereenkomst = 7.333 € Schadevergoeding wegens pesten = 10.000 € in functie van Verplaatsingskosten en verloren tijd Geen cumul overlevingspensioen en werkloosheidsuitkering Moeilijke reïntegratie op de arbeidsmarkt Verlies beschermingsvergoeding lid comité 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

CASUS 4 : arbrb Brussel 4/12/07 FEITEN : Communicatiemanager dient met redenen omklede klacht in bij PAPA op 22/4 Ontslag op 17/5 Reden : uitbesteding communicatieafdeling Werkgever geeft blijk van problematisch gedrag Belediging, geen vertrouwen, eigen fouten bij anderen leggen, brullen en tieren, gooien met documenten… PAPA oordeelt geen pesterijen 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

CASUS 4: arbrb Brussel 4/12/07 GEVOLG: Rechtbank aanvaardt reden van ontslag niet Rechtbank beschouwt gedrag als pesterijen Ontslagvergoeding : 23.000 € 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

CASUS 5: arbrb Verviers 7/2/07 FEITEN Onderwijzeres 35 jaar anciënniteit Overgeplaatst naar andere gemeente Geen motivering Werknemer niet gehoord Geen antwoord op brief werknemer GEVOLG Geen veroordeling omdat werkgever aanbevelingen PAPA heeft gevolgd en alsnog de beslissing heeft gemotiveerd en werknemer gehoord 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer CASUS 6: arbrb Nijvel 4/3/05 FEITEN : spotternijen en misplaatste opmerkingen BEWIJS : Verslag personeelsdienst Verklaring werknemer Attest arts : depressie en angstsyndroom GEVOLG : Geen veroordeling Werkgever trof maatregelen ook al werd resultaat niet bereikt 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer Dank u voor uw aandacht 7. Vragen ? 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer

commissie sociale zaken kamer 18/01/2011 commissie sociale zaken kamer