Hedendaagse literatuur Vijfde college 2013

programma  Bezoek aan De dag van de Literatuur  Aanwezigheid?  Presentaties over de historische roman  nabespreking van de presentatie  Theorie op een rijtje  Voor de volgende keer:  Joe Speedboot lezen  Neem een recensie mee (drie printjes)

De Dag van de literatuur  blokkenschema 14 maart blokkenschema 14 maart

Historische roman  Aandacht voor het verleden. Navolging van Walter Scott (1819) met Ivanhoe  Doel: een spannend verhaal en een kleurrijk en levendig beeld van het verleden geven.  De heilbrengende kracht van het christendom te verbeelden  Nationale gevoelens centraal te zetten (Tachtigjarige oorlog)  nationale trots voeden.  Het verleden weergeven als spiegel voor het heden: een voorbeeld.

Eerst over de middeleeuwen, later latere tijd  Uitgangspunt: het is mogelijk het verledenobjectief te reconstrueren   taak voor schrijvers: verbeelding inzetten was vereiste en mogelijk voor de schrijver   De verbeelding als extra middel om de werkelijkheid te beschrijven(dialogen en gedachtes). De verbeelding krijgt later meer aandacht dan in begin  Couleur locale om het verleden op te roepen: zeden en gewoonten, kleding, sociale verhoudingen, de instellingen, het taalgebruik etc.   uitgebreide beschrijvingen vormen een wezenlijk onderdeel.

Begin 19 e eeuw  De schrijver/verteller staat steeds buiten en boven de handeling.  Het decor wordt uitgebreid beschreven; de hoofdpersonen praten vaak plechtig en lang met elkaar. De schrijver verzon soms zelf ‘oude ‘ woorden.  De personages worden voor ze een rol gaan spelen uitgebreid neergezet, getypeerd: dappere held, gemene schurk  goed voorbeeld voor de lezer bij het maken van morele keuzes.  Het plot was vaak erg ingewikkeld: moeilijk kort weer te geven.  Verhaalopbouw vaak als die van een avonturenroman: intrigerend geheim, verijdelde samenzwering etc.  De verteller houdt informatie achter of zorgt ervoor dat de lezer meer weet dan de personages zelf

Neoromantiek (eind 19 e / begin 20 e eeuw):  De historische achtergrond (middeleeuwen)is vaag gehouden  dient ter ondersteuning van de sfeer.  Thema’s:  poging om een schoon en hoog verlangen te realiseren kan alleen maar noodlottige gevolgen hebben.  Conflict tussen vrije manier van leven in het heidendom en de strenge regels van het onderdrukkende christendom.

Vernieuwing van de historische roman in 1985 tot ongeveer 2005:  Ook nu gebruik van couleur locale, maar wel ingezet om bepaald eigentijds doel na te streven.  Andere uitwerking:  Doel niet meer om een authentiek verleden op te roepen  juist doorbreken van de illusie:  Objectieve of volledige kennis ervan onmogelijk.  Middelen van de schrijver om een verhaal te schrijven:  Interpretatie  verbeelding  verteltechnieken: meerdere vertellers aan het woord laten.  commentaar op de geschiedenis of op de historische roman geven.  Opzet fragmentarisch of niet-chronologisch  gevolg: scheiding tussen fictie en werkelijkheid minder duidelijk.

Hella Haasse:  introduceert historische documenten en beperkt haar eigen rol tot het arrangeren en verbinden van brieven en andere documenten  het verleden komt dichterbij door authentieke brieven.  Gevolg: we beleven de ontrouw, de scheiding etc. van de personages heel direct  je realiseert je dat de geschiedenis gemaakt wordt door de personages en hun keuzes.  Bij Heren van de thee stelt Haasse (1992) dat het ‘een roman is, maar geen fictie.’

In deze tijd:  De literatuur geldt als belangrijkste  eerst:  het verhaal,  de stijl,  de intrige  de vorm  daarna pas de historische doelstelling.  (bron: Literatuur van de moderne tijd)

voor de zesde bijeenkomst  Joe Speedboot lezen  één goede recensie in drievoud meenemen  criteria vaststellen, die je wil gebruiken bij de beoordeling van dit boek