Sociaal emotioneel leren PBS 28-03-2012 Drs. Cor Hulsbus Seminarium voor Orthopedagogiek Sociaal emotioneel leren PBS 28-03-2012

Aandacht krijg je door het te geven

Overzicht middag Inleiding Omgaan met gedrag PBS

Prioriteiten OC en W “Terug naar de kern”: taal en rekenen Opbrengstgericht werken Aantal zeer zwakke scholen minimaliseren Passend onderwijs/ onderwijszorgprofiel

Onderwijsinspectie Opbrengstgericht werken Indirect: socialiseringsfunctie scholen Overige: sociale cohesie en burgerschap

Stress onderzoek leraren (Van Beukering & Van der Wolf, 2006) TOP 3 MOEILIJKSTE GEDRAG 1. Dwars 2. Druk 3. Agressief (circa 60% van al het benoemde gedrag)

Probleemgedrag in school 10-20% (Van der Ploeg) 4-23% (Van der Wolf) Gedragsproblemen op jonge leeftijd is een grote risicofactor. Wat versta je onder probleemgedrag, in welk land, welke instrumenten, wie oordeelt, welke leeftijd, stad, platteland, mediaaandacht, meer diagnostische kennis, aantrekkelijk om een rugzak te krijgen, overrapportage, afname tolerantie, opvoeden verleerd?, verruiming begrippen > dsm V > autisme.

… Leraren klagen over intense, toenemende problematiek De aandacht in media en politiek gaat vooral uit naar curatie en repressie (korte termijn) In de wetenschap hamert men op preventie (lange termijn)

Advies Onderwijsraad 2010

Wereldwijde beweging: meer aandacht voor preventie en SEL

Gelaagde onderwijs zorgstructuur Tertiaire preventie (P3): specifieke aanpak (3-5%) Secundaire preventie (P2): selectieve preventie kwetsbare leerlingen (7-10%) Primaire preventie (P1): algemene aanpak voor alle kinderen

Positive Behavior Support 80-20 Tertiaire preventie: 5% Secundaire preventie: 10-15% Primaire preventie: 80% Dit drietraps model is gebaseerd op uitgebreid onderzoek naar verschillende kind types en behoeftes. Elke groep heeft een aparte interventie nodig; 1 strategie voor alle kinderen werkt niet. Scholen zullen in iedergeval drie verschillende type interventies moeten gebruiken. Alle kinderen onderwijzen om te voorkomen dat ze risico lopen en model staan voor positief gedarg voor leeftijdgenoten. Het effectieve ligt in een algemene schoolbrede invoering Risicogroep (15%) Ondersteuning ib-er, mentor voor het kind aanstellen, extra ondersteunen, veranderingen bijhouden, zelfmanagement, meer belonen. Dit zal leiden tot meer schoolsucces en het afnemen van probleemgedrag. Ouders groepstraining vanuit positief opvoeden 5% Intensieve socia;e vaardigheidstraining, individuele gedargsondersteuning, ouder trainingen

Hoe vergroot je de testresultaten op rekenen, taal en lezen? Ga werken met een programma voor Sociaal Emotioneel Leren!

Overzicht uitkomsten grote SEL-review (Payton et al., 2008) 23% toename van SEL-vaardigheden 9% verbetering attitudes t.a.v. zichzelf, anderen en school 9% verbetering in prosociaal gedrag 9% vermindering van gedragsproblemen 10% reductie van emotionele angsten 11% hogere score op gestandaardiseerde testen: rekenen en lezen The most compelling findings come from a 2008 Meta-analysis (study of studies) conducted by CASEL and Loyola University. This review was the largest, most scientifically rigorous review of research ever done on interventions that promote the social and emotional development of students between the ages of 5 and 18. The results from the school-based study are based on 207 studies of programs involving 288,000 students from rural, suburban and urban areas. In this study, researchers used statistical techniques to summarize the findings across all the studies and found a broad range of benefits for students. Again we see that there is improvement in outcomes related to student attitudes, behaviors, and performance, as well as improvement in skills and emotional distress. 23% improvement in social and emotional skills, e.g., self-awareness, self-management, etc. 9% improvement in attitudes about self, others, and school, including higher academic motivation, stronger bonding with school and teachers, and more positive attitudes about school 9% improvement in prosocial school and classroom behavior, e.g., following classroom rules 9% decrease in conduct problems (behavior), such as classroom misbehavior and aggression 10% decrease in emotional distress, such as anxiety and depression 11 % improvement in academic performance, e.g. standardized achievement test scores There were also findings related to implementation. Students only achieved significant gains across all of the six outcome areas when: The program was implemented with fidelity to the program design. Teachers were the primary program deliverers. Programs were characterized as S.A.F.E. S- Sequenced set of activities that teach skills in a systematic way A- Active forms of learning, e.g. role play F- Focused attention on SEL, e.g. at least one component of the program was focused on SEL E- Explicit learning objectives related to specific social and emotional skills were included It is important to note that while SEL programs take time out of the school day, they do not detract from student academic performance. As these findings show, as academics were improving, so were feelings about self, other and school; classroom behavior; and emotional problems. 14

Effectieve SEL programma’s Zie de databank Effectieve Jeugdinterventies www.nji.nl Theoretisch goed onderbouwd (TGO) TGO + resultaat uit onderzoek > PAD-leerplan

Redenen voor moeilijk gedrag Vermijden van de taak / situatie Aandacht Zelfcontrole

Vermijding Taak is te makkelijk / te moeilijk Les is saai Onduidelijke regels en gedragsverwachtingen

Vermijding: strategieën GOED ONDERWIJS o.a. 7 minuten regel Zorg voor flow of instruction Minimaliseer aandacht voor niet-taakgericht gedrag Minder dan 20% van aanwijzingen door de leraar bevatten aanwijzingen die leidden tot een juiste uitvoering van de taak.

Aandacht (1) Preventie!!! Kalm en zeker Scannen op agitatie Leerlingen “lezen”

Aandacht (2) Positieve bekrachtiging Ongevraagd en onverwacht 4:1 Koppel de naam (goed voor het brein)

Aandacht op het schoolplein (PBS) Actief toezicht houden Scannen op lichaamshouding 2-minutenregel

Zelfcontrole (1) PREFRONTRALE CORTEX Amygdala

Zelfcontrole (2) Taal als blusdeken van emotie Verbale zelfspraak - stop! - laat maar gaan - ik reageer niet - 1, 2, 3, 4 …. Self-monitoring

Kosten voor de samenleving 1 Dag “zitten” : € 293,= Vernieling : € 700,= Bedreiging : € 2700,= Mishandeling : € 5500,= Moord : € 3.000.000,= (SEO Economisch onderzoek, 2007)

Curatie of preventie … 1 Dag “zitten” : € 293,= Vernieling : € 700,= Bedreiging : € 2700,= Mishandeling : € 5500,= Moord : € 3.000.000,= (SEO Economisch onderzoek, 2007) Leerplan sociaal emotioneel leren invoeren : ca. € 7,50 (per leerling; middelgrote school; incl training en materialen)

Netwerkbijeenkomst 10-02-2012

PBS Schoolbrede, preventieve aanpak van gedrag, gericht op alle leerlingen Gericht op het aanleren en bekrachtigen van positief gedrag Kapstok waar andere interventies met dezelfde uitgangspunten onder passen

interventies voor kinderen met hoog-risico gedrag CONTINUUM VAN SCHOOL-BREDE POSITIEVE GEDRAGS ONDERSTEUNING Tertiaire preventie: gespecialiseerde individuele interventies voor kinderen met hoog-risico gedrag ~5% ~15% Secundaire preventie: speciale (groeps) interventies voor kinderen met risico gedrag Primaire preventie: School-/klas- interventies voor alle kinderen (en volwassenen ) Dit drietraps model is gebaseerd op uitgebreid onderzoek naar verschillende kind types en behoeftes. Elke groep heeft een aparte interventie nodig; 1 strategie voor alle kinderen werkt niet. Scholen zullen in iedergeval drie verschillende type interventies moeten gebruiken. Alle kinderen onderwijzen om te voorkomen dat ze risico lopen en model staan voor positief gedarg voor leeftijdgenoten. Het effectieve ligt in een algemene schoolbrede invoering Risicogroep (15%) Ondersteuning ib-er, mentor voor het kind aanstellen, extra ondersteunen, veranderingen bijhouden, zelfmanagement, meer belonen. Dit zal leiden tot meer schoolsucces en het afnemen van probleemgedrag. Ouders groepstraining vanuit positief opvoeden 5% Intensieve socia;e vaardigheidstraining, individuele gedargsondersteuning, ouder trainingen ~80% van kinderen

Schoolwide PBS richt zich op Verbeteren van het gedrag op school, in de klas en thuis; Het bereiken van betere leerprestaties; Betere samenwerking van het schoolteam met ouders en (jeugd)zorg

Wie zit er in het gedragsteam? Directie IB Leerkrachten (coördinatoren) vanuit onder-, midden, en bovenbouw evt. concierge, BSO, peuterspeelzaal, SMW, ouders e.d

PREVENTIENIVEAU 1

Regels Waarden Gedragsverwachtingen

Waarden bepalen van de school Bedenk je eigen school Bepaal de waarden Opdracht Waarden bepalen van de school Bedenk je eigen school Bepaal de waarden

Verantwoordelijkheid Respect Veiligheid PBS gaat uit van: Verantwoordelijkheid Respect Veiligheid

Gedragsverwachtingen Anne Frank School Gorinchem

Bekrachtig verwachtingen systematisch Beloningssystemen schoolbreed In de klas

Data-gestuurd werken Incidentenregistraties geven informatie over: Kinderen Lokaties Type incident Periode Degene die registreert Basis voor het overleg van het gedragsteam

PREVENTIENIVEAU 2

PREVENTIENIVEAU 3

® PI Research/ Kenniscentrum SWPBS

PBS bij u op school? cor.hulsbus@hu.nl 06-149 88 149