Ontheffing: Juridische & Procedurele aspecten

Juridische aspecten Ontheffen of niet ontheffen? Europese Richtlijn Europese Richtlijn MER/VR-decreet (B.S. 13/02/2003) MER/VR-decreet (B.S. 13/02/2003) Uitvoeringsbesluit (B.S 17/02/2005) Uitvoeringsbesluit (B.S 17/02/2005)

Europese Richtlijn 1985/ 1997

Europese Richtlijn Milieueffectenbeoordeling: Milieueffectenbeoordeling: Verplichting overheid/ initiatiefnemers Verplichting overheid/ initiatiefnemers Om rekening te houden met: Om rekening te houden met: o Bescherming gezondheid o Beter milieu  kwaliteit van bestaan o Instandhouding diversiteit van soorten o Reproductievermogen ecosysteem ONTHEFFING

Ontheffing definitie en implicatie: “Vrijstelling krijgen van verplichting zich aan een in principe algemeen-geldend (ge)/(ver)bod te houden” “Vrijstelling krijgen van verplichting zich aan een in principe algemeen-geldend (ge)/(ver)bod te houden” M.e.r. = rapportage-”gebod” M.e.r. = rapportage-”gebod” Vrijstelling ≠ Ontheffing Vrijstelling ≠ Ontheffing politieke keuzetechnisch-inhoudelijke keuze v/d administratie

Europese Richtlijn Bijlage I Bijlage I Projecten van bepaalde categorieën: Projecten van bepaalde categorieën: qua aard en omvang: waarschijnlijk aanzienlijke effecten qua aard en omvang: waarschijnlijk aanzienlijke effecten Bijlage II Bijlage II Projecten van bepaalde categorieën: Projecten van bepaalde categorieën: qua aard en omvang: niet in alle gevallen aanzienlijke effecten qua aard en omvang: niet in alle gevallen aanzienlijke effecten

Europese Richtlijn Bijlage I Bijlage I Beoordeling verplicht in MER in MER Bijlage II Beoordeling geval per geval d.m.v. drempelwaarden en/of criteria al dan niet in MER

MER/VR-decreet B.S. 13/02/2003  Toepassingsgebied  Milieubeoordelingsplicht

Toepassingsgebied Projecten: vergunningsplichtige activiteit Projecten: vergunningsplichtige activiteit Stedenbouwkundige vergunning Stedenbouwkundige vergunning Milieu-vergunning Milieu-vergunning Hervergunning Hervergunning Verandering Verandering

Milieubeoordelingsplicht Al dan niet project-MER opstellen Al dan niet project-MER opstellenCriteria: Kenmerken v/h project Kenmerken v/h project Kwetsbaarheid milieu Kwetsbaarheid milieu Kenmerken potentiële effecten Kenmerken potentiële effecten Bijlage II

Milieubeoordelingsplicht Al dan niet plan-MER opstellen: Al dan niet plan-MER opstellen: als kader voor latere vergunningen Bijlage I-project plan-MER Bijlage I-project plan-MER Bijlage II-projectmilieubeoordeling Bijlage II-projectmilieubeoordeling aanzienlijke effecten janee plan-MERgeen plan-MER

Milieubeoordelingsplicht ONTHEFFING PLAN-mer: ONTHEFFING PLAN-mer: indien geen aanzienlijke effecten omwille van 1. Klein gebied op lokaal niveau of kleine wijziging aan plan 2. Uitwerking, herziening of voortzetting van plan: eerder plan-MER goedgekeurd 3. Geen nieuwe bijkomende gegevens over aanzienlijke effecten

Uitvoeringsbesluit B.S.: 17/02/2005 Van kracht: 27/02/2005 voor project-MER

Uitvoeringsbesluit MER- plicht  categorieën van projecten bijlage I & II MER- plicht  categorieën van projecten bijlage I & II Bijlage I: overname EU-richtlijn Bijlage I: overname EU-richtlijn Bijlage II: categorieën met invulling van drempels inzake grootte, omvang, lengte, capaciteit, inzake ligging in (t.o.v.) BBG Bijlage II: categorieën met invulling van drempels inzake grootte, omvang, lengte, capaciteit, inzake ligging in (t.o.v.) BBG

Bijlage II Selectiecriteria Selectiecriteria Aard en omvang van het project Aard en omvang van het project Drempelwaarde ~ aanzienlijkheid van mogelijke milieu-effecten Drempelwaarde ~ aanzienlijkheid van mogelijke milieu-effecten Ligging in / of t.o.v. bijzonder beschermde gebieden Ligging in / of t.o.v. bijzonder beschermde gebieden Alle selectiecriteria in overweging nemen, de relevante diepgaander behandelen Alle selectiecriteria in overweging nemen, de relevante diepgaander behandelen Ook als bijlage II-milieubeoordelingsplicht bij ontwerp-RUP als onderbouwing / verantwoording voor voostel nieuwe bestemming(en) in RUP Ook als bijlage II-milieubeoordelingsplicht bij ontwerp-RUP als onderbouwing / verantwoording voor voostel nieuwe bestemming(en) in RUP

Procedurele aspecten

Proces van een ontheffingsaanvraag Proces van een ontheffingsaanvraag Beoordeling van dossiers geval per geval Beoordeling van dossiers geval per geval ‘ Ontheffen of niet ontheffen ’

Proces van een ontheffingsaanvraag Kan enkel gaan over inhoud/samenstelling van het in te dienen dossier Kan nooit gaan over een formele uitspraak over al dan niet ingaan op het verzoek Informeel overleg met de cel Mer Formeel indienen van een gemotiveerd verzoek Beslissing over het al dan niet verlenen van de ontheffing

Administratie ontvangt een gemotiveerd verzoekschrift tot ontheffing Mogelijke grensoverschrijdende effecten ? Ja Neen Dag 0 Administratie legt de beslissing bij haar ter inzage en betekent haar beslissing aan de initiatiefnemer en de EU-Commissie In voorkomend geval ook aan Comité voor de Preventie en Bescherming op het werk en de Milieucoördinator. in voorkomend geval ook de ESPOO-verdragspartij Dag 60 Dag 70 Administratie bezorgt info aan verdragspartij (art § 5) Commentaar verdragspartij toezenden aan de administratie Max. 30 dagen Administratie neemt beslissing Wenst de administratie adviezen ? Administratie bezorgt info aan adiesverlener Commentaar adviesverlener toezenden aan de administratie Ja Neen

Ja Neen Beslissing: ontheffing ? Vergunningsproces Beslissing toevoegen bij aanvraag Opstellen MER Heroverweging ? Neen Ja Artikel Ja Heroverweging ? Neen Administratie legt de beslissing bij haar ter inzage en betekent haar beslissing aan de initiatiefnemer en de EU-Commissie In voorkomend geval ook aan Comité voor de Preventie en Bescherming op het werk en de Milieucoördinator. in voorkomend geval ook de ESPOO-verdragspartij Dag 0 Dag 20

Verzoek tot heroverweging (Artikel 4.6.4) Beslissing van de administratie over MER-plicht Administratie ontvangt van IN verzoek tot heroverweging Verzoek ontvankelijk volgens art §1 en §2? Neen ja Betekening initiatiefnemer van het onvolledig verzoek Leidend ambtenaar van de administratie wijst 3 of 5 leden aan voor de adviescommissie Dag -20 Dag 0 Dag 20 Adviescommissie wijst een voorzitter aan Adviescommissie betekent het advies aan de administratie Dag 40 Dag 50 Adviescommissie formuleert een advies

Verzoek tot heroverweging (Artikel 4.6.4) VERVOLG Adviescommissie betekent het advies aan de administratie Dag 50 Is advies unaniem ? ja neen Advies is bindend Advies is niet bindend Administratie neemt een beslissing rekening houdend met het advies Administratie betekent de beslissing aan de initiatiefnemer de aangewezen betrokkenen Dag 80 Dag 70 Administratie neemt een onverwijlde beslissing op basis van het advies

Ontheffen of niet ontheffen? Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Toetsing aan bijlage II-lijst Specificaties in de lijst: vergemakkelijken van MER-beoordelingsonderzoek Flexibiliteit: aandacht voor specifieke disciplines of beleidsdomeinen ontheffing met voorwaarden

Ontheffen of niet ontheffen? Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Artikel 2.1 v/d Europese Richtlijn blijft van toepassing !

Europese RL: Artikel 2.1 Europese RL: Artikel 2.1 “…. Voor projecten die aanzienlijke effecten kunnen hebben gezien hun aard, omvang of ligging ” “…. Voor projecten die aanzienlijke effecten kunnen hebben gezien hun aard, omvang of ligging ” “ alle maatregelen moeten getroffen worde om het door de richtlijn voorgeschreven resultaat te bereiken = dwingende verplichting van art. 189 v/h EG-verdrag ” “ alle maatregelen moeten getroffen worde om het door de richtlijn voorgeschreven resultaat te bereiken = dwingende verplichting van art. 189 v/h EG-verdrag ” Arresten Europees Hof van Justitie Arresten Europees Hof van Justitie

Ontheffen of niet ontheffen? Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Te beoordelen of : project zelfstandig gerealiseerd wordt project zelfstandig gerealiseerd wordt aan bestaande installaties toegevoegd wordt aan bestaande installaties toegevoegd wordt cumulatie met ander projecten  > drempel? cumulatie met ander projecten  > drempel?

Ontheffen of niet ontheffen? Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Plan-MER opgemaakt Plan-MER opgemaakt Kader voor latere projecten ? o Detailleringsgraad plan – project o Gewijzigde regelgeving o Gewijzigde projectkenmerken o Cumulatie van projecten

Ontheffen of niet ontheffen? Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Op basis van vroegere project-MER Herhaling – voortzetting – alternatief ? Vb.: leiding dieper leggen

Ontheffen of niet ontheffen?  Beoordeling van dossiers: “geval per geval” Onderzoek meerwaarde nieuwe MER : nieuwe of bijkomende aanzienlijke milieu- effecten  Beoordeling:  kenmerken van project,  kwetsbaarheid van projectomgeving,  kenmerken van potentiële effecten

Kenmerken van de projecten Omvang: Omvang: Juist onder drempel Juist onder drempel Saucisson Saucisson + samenhang met andere criteria zoals kwetsbaarheid milieu en potentiële effecten Cumulatie: Cumulatie: Gekende, geplande projecten Gekende, geplande projecten Zie juridische-beleidsmatige randvoorwaarden Zie juridische-beleidsmatige randvoorwaarden Kwaliteitsnormen lucht-geluid-water-bodem in samenhang met gezondheid mens Kwaliteitsnormen lucht-geluid-water-bodem in samenhang met gezondheid mens

Kenmerken van de projecten Gebruik van natuurlijke hulpbronnen Gebruik van natuurlijke hulpbronnen Grondwater (noodzakelijk?) voor productie Grondwater (noodzakelijk?) voor productie Afweging aard van winning oppervlaktewinning - aanvoer Afweging aard van winning oppervlaktewinning - aanvoer Zand, leem, klei vervangmaterialen Zand, leem, klei vervangmaterialen Energie: reductie/ hernieuwbaar Energie: reductie/ hernieuwbaar Productie van afvalstoffen: aard en hoeveelheid Productie van afvalstoffen: aard en hoeveelheid

Kenmerken van de projecten Verontreiniging en hinder Verontreiniging en hinder Luchtkwaliteitsnorm Luchtkwaliteitsnorm Stand still Stand still Immissiekwaliteit nu al overschreden Immissiekwaliteit nu al overschreden Fijn stof: lokaal/ dag Fijn stof: lokaal/ dag NO 2 : jaar/ Vlaanderen NO 2 : jaar/ Vlaanderen Geluid: Geluid: Eu-geluidskaarten Eu-geluidskaarten Link met slaapstoornis-gezondheid Link met slaapstoornis-gezondheid

Kenmerken van de projecten Depositie via lucht-water: Depositie via lucht-water: Verwaarloosbaar t.o.v. referentietoestand? Verwaarloosbaar t.o.v. referentietoestand? Nood aan evaluatie en monitoring Nood aan evaluatie en monitoring Hinder: Hinder: Slechts tijdelijk? Week – enkele jaren Slechts tijdelijk? Week – enkele jaren Welke ernst en grootte Welke ernst en grootte Risico op ongevallen: Risico op ongevallen: Onder SEVESO I en II-drempel Onder SEVESO I en II-drempel calamiteiten calamiteiten

Kwetsbaarheid van milieu rond project Bestaand grondgebruik Bestaand grondgebruik Landbouweffectrapportage Landbouweffectrapportage Relatie met referentiesituatie en tijdsschaal Relatie met referentiesituatie en tijdsschaal Regeneratievermogen – (on)omkeerbaarheid Regeneratievermogen – (on)omkeerbaarheid

Kwetsbaarheid van milieu rond project Draagkracht milieu: bijzonder beschermde gebieden Draagkracht milieu: bijzonder beschermde gebieden Ook bos- en valleigebied Ook bos- en valleigebied Agrarisch gebied met ecologisch belang Agrarisch gebied met ecologisch belang Te verifiëren in overleg met AROHM- hoofdbestuur: archeologische zone/ erfgoedlandschap Te verifiëren in overleg met AROHM- hoofdbestuur: archeologische zone/ erfgoedlandschap Gebieden met hoge bevolkingsdichtheid Gebieden met hoge bevolkingsdichtheid

Kenmerken van het potentiële effect Bereik effect Bereik effect Geluidsverstoring: Geluidsverstoring: Probleem van normering Probleem van normering Stiltezones Stiltezones Huidige slechte kwaliteit Huidige slechte kwaliteit Barrière-effect – versnippering Barrière-effect – versnippering Grondwaterstroming – afpompingskegel Grondwaterstroming – afpompingskegel Emissie-depositie: eutrofiëring Emissie-depositie: eutrofiëring

Kenmerken van het potentiële effect Grensoverschrijdend karakter Grensoverschrijdend karakter Inschatting: chauvinistisch? Inschatting: chauvinistisch? Open en bloot? Open en bloot? Orde van grootte en complexiteit van effect Orde van grootte en complexiteit van effect Schaalindeling ernst en grootte? Schaalindeling ernst en grootte? Verklaring? Verklaring? Expert jugdment Expert jugdment Vanaf welke ernst en grootte: Vanaf welke ernst en grootte: Aanbevelingen Aanbevelingen vergunningsvoorwaarde vergunningsvoorwaarde

Kenmerken van het potentiële effect Duur, frequentie en (on)omkeerbaarheid Duur, frequentie en (on)omkeerbaarheid Tijdelijk – permanent: Bemaling – lozing – verdunning Tijdelijk – permanent: Bemaling – lozing – verdunning Regelmatig – onvoorspelbaar Regelmatig – onvoorspelbaar Herstelbaarheid - regeneratievermogen Herstelbaarheid - regeneratievermogen

Verzoek tot ontheffing Verantwoording en relevante gegevens ter staving Verantwoording en relevante gegevens ter staving Lijst v/d relevante criteria Lijst v/d relevante criteria Milieubeoordeling van project Milieubeoordeling van project = leidmotief i/h kader van: o Milieuverantwoordelijkheid o Proactief beleid en voorzorgsbeginsel

Verzoek tot ontheffing = Opportuniteitsonderzoek Al dan niet MER Al dan niet MER Milieubeoordeling als verantwoording bij de vergunningsaanvraaag Milieubeoordeling als verantwoording bij de vergunningsaanvraaag

Invulling vergunningsaanvraag Vlarem I = Mini – milieueffectbeoordeling 1° … 11° ‘ de op basis van de best beschikbare technieken voorzien maatregelen en / of installaties om: a) zo weinig mogelijk afval te voorzaken; b) minder gevaarlijke stoffen te gebruiken; c) de in het proces uitgestoten en gebruikte stoffen alsook afval, waar mogelijk, terug te winnen en te recycleren; d) het verbruik van grondstoffen, met inbegrip van water, te beperken en de energie efficiëntie zo groot mogelijk te maken;

Invulling vergunningsaanvraag Vlarem I e) het algemene effect van de emissies en de risico’s op het milieu te voorkomen of tot een minimum te beperken en dit zowel voor geluid, trillingen, stralingen, of tot een minimum te beperken en dit zowel voor geluid, trillingen, stralingen, lucht-, bodem- en waterverontreiniging als voor het gevaar voor de mens buiten de inrichting en het leefmilieu; f) Ongevallen te voorkomen en de gevolgen daarvan voor het milieu te beperken; g) te voldoen aan de algemene en sectorale milieuvoorwaarden die van toepassing zijn op de inrichting; zijn op de inrichting; h) te voldoen aan art. 14 en art. 16 §4 van het decreet van 21/10/1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu;

Invulling vergunningsaanvraag Vlarem I = Mini – milieueffectbeoordeling Met in voorkomend geval toevoeging van: o hydro-geologische studie (grondwaterwinning, afvalstorten,…) o werkplan en inrichtingsplan nabestemming bij ontginningen o energieplan

‘Ontheffen of niet ontheffen’ That’s the question Laat milieu, mens en gezondheid er wel bij varen