BESTE WENSEN VOOR ... Z ELFZEKER O PENSTAAND R ATIONEEL G EZOND Z ELFSTUREND A LERT A ... M INZAAM

'' De wereld die we gecreëerd hebben is een product van ons denken '' De wereld die we gecreëerd hebben is een product van ons denken. Het kan niet veranderd worden zonder ons denken te veranderen'' A Einstein

nieuwsbrief TAAL & ONDERWIJS december 2010 GOED GEGOKT? Reflecties op twintig jaar gelijke onderwijskansenbeleid in Vlaanderen. Piet Van Avermaet, Kris Van den Branden & Ludo Heylen

Is het beleid effectief geweest? ondanks alles vooruitgang maar de sociale kloof in het onderwijs nog steeds niet verdwenen. de ongekwalificeerde uitstroom in het secundair onderwijs is niet gedaald Kinderen van laaggeschoolde ouders en kinderen van anderstalige ouders doen het een pak minder goed. Kan ons huidige onderwijs het probleem wel oplossen? te zeer afgestemd op middenklasse-kinderen te weinig ingespeeld op verschillen en individuele leerbehoeften van leerlingen biedt het leerlingen te weinig kansen om echt tot diepgaand leren van sleutelcompetenties te komen. Onderwijs moet radicaal veranderen, en tegelijkertijd buiten de school naar meer mogelijkheden zoeken om jongeren tot ontwikkeling en leren te brengen.

Werken met een handelingsplan. Van wenselijk naar haalbaar Beatrijs Van De Casteele & Luc Lemarcq 2010 -2011

DOELEN Een handelingsplan een plaats geven binnen een HGW-aanpak. Weerstanden rond HP wegwerken door het te duiden binnen het proces van HGW Focussen op sticordimaatregelen binnen een HP Heel praktijkgericht aan de slag met eigen casussen en HP.

PLANNING: 8.45 Terugkoppeling 9.00 Theorie rond HP Sticordimaatregelen (groepswerk) 10.30 Pauze 10.45 Opstellen van een HP voor schooleigen casus

Spanningsveld bij handelingsplannen te uitgebreid HP te ‘plichtsbewuste’ opvolging te weinig specifiek HP te veel plannen voor 1 klasleerkracht Gevolg : => (on)evenwicht tussen onderwijs op maat van het kind en klasmanagement => blijft “dode “ letter

Levende , werkbare handelingsplannen bevat de onderwijsbehoeften van de leerling (via hulpzinnen) is opgesteld vanuit afstemming tussen kind, school en gezin bevat de ondersteuningsbehoeften van de leerkracht ( ev. ook ouders ) verwerkt de krachten en stimulerende factoren van kind, lkr, klas, school, ouders is opgesteld in nauwe samenwerking met de verschillende actoren en ingebed in groepsplan is doelgericht ( kort en lange termijn doelen) is systematisch en transparant voor alle betrokkenen vermelden het startmoment, de looptijd en het evaluatiemoment is vertaald in concreet handelen

Concreet : de kern van HP Doelen Inhoud en organisatie Termijn Betrokkenen Evaluatie Nieuwe doelen

Kern van HP: 1. doelen zijn altijd gerelateerd aan beginsituatie “wat zwak is versterken, wat sterk is uitbouwen en benutten” doelen op korte en lange termijn ( tussen- en einddoel) bij veel doelen een prioritaire volgorde bepalen Doelen zijn opgesteld volgens de SMART indicatoren: S: specifiek : concreet en duidelijk M: meetbaar: voldoende objectief vast te stellen A: aanvaardbaar voor de betrokkenen R: realistisch: haalbaar , niet te hoog gegrepen T: tijdsgebonden: vanaf wanneer, voor hoelang

Kern van HP: 2. inhoud en organisatie Onderwijsbehoeften van de leerling Ondersteuningsbehoeften en rol van de leerkracht Organisatie: concreet maken wie, wat, wanneer, hoe werkt rond welke doelen, op welke manier? ( klasintern of niet ) hoe vaak, hoe lang, welke materialen, welke didactiek,….? Is dit HP ingebed in het groepshandelingsplan , is dit te linken met het klasmanagement, de groepsgenoten, … ? Manier van werken in de school afstemmen op elkaar

Kern van HP: 3. termijn Op welke termijn checken we of tussen-doelen bereikt zijn. Op welke termijn plannen we dat een doel bereikt is? Indien individuele aanpak nodig is: dit zo vroeg mogelijk in begeleiding plannen en kortdurende individuele intensieve aanpak, zo vlug mogelijk aansluiting bij de (sub)groep Lln met leerstoornis, ADHD, lagere intelligentie, aan autisme verwante of andere beperking hebben structureel een langdurend HP nodig

Kern van HP: 4. betrokkenen Betrokkenen stellen het plan samen op, voeren het uit, evalueren het. Ze maken afspraken rond aanpak, overleg, rol, verantwoordelijkheid, evaluatiemomenten… Betrokkenen : -Leerkracht, zorgteam, leerling, ouders, Hoe en wanneer wordt leerling er bij betrokken? Hoe en wanneer worden ouders er bij betrokken? - soms: collega’s, team, klasgroep,… - CLB - Interne en/of externe begeleiders Leerkracht blijft centrale rol behouden : zij/hij is de onderwijsprofessional en blijft verantwoordelijk voor het onderwijs aan de leerling

Kern van HP: 5. evalueren Wanneer, met wie, wat en hoe we evalueren wordt bij opstellen HP bepaald Doel bepaalt wat we evalueren : informatie verzamelen en relateren aan gestelde doel. Zijn de doelen bereikt? Ja ! Kan de lln aansluiten bij de (sub)groep? Welke aanpassingen in groepsplan zijn nodig? Neen! Is een volgend of bijgestuurd HP noodzakelijk? Wat zijn andere stappen?

zorg op school Fase 0 : PREVENTIEVE BASISZORG Goede preventieve basiszorg is de verantwoordelijkheid van het ganse schoolteam Ontwikkeling van een gedragen zorgvisie door de school. Organisatie van een preventief zorgbeleid voor alle leerlingen. Rekening houdend met de leerling-instroom – systematische gegevensverzameling ( LVS,….) Fase 1 : VERHOOGDE ZORG Verhoogde zorg wordt aangeboden door de klasleerkracht (eventueel met ondersteuning zorgteam) Verhoogde zorg is een onderdeel van de reguliere planning : differentiatie in het onderwijsaanbod volgens de onderwijsbehoeften van de leerling- clustering van leerlingen met gelijkaardige (onderwijs) behoeften – verlengde instructie voor leerlingen in subgroepen Fase 2 : UITBREIDING v/d ZORG aangestuurd door handelingsplan. a : interventies klasintern door lkr en zorgteam b : interventies klasextern door lkr en zorgteam c : interventies door externe deskundigen Fase 3: EEN SCHOOL OP MAAT - Andere basisschool met voldoende specifieke zorgkracht - Andere school voor buitengewoon onderwijs 16

Handelinsplan op fase 0 : PREVENTIEVE BASISZORG Het ganse schoolteam is verantwoordelijk voor goede preventieve basiszorg Voorwaarden: Ontwikkeling van een gedragen zorgvisie door de school. Organisatie van een preventief zorgbeleid voor alle leerlingen : systematische gegevensverzameling, rekening houden met de leerlingpopulatie, gelijkvormig denken en handelen van team,… Concreet : werken op niveau van de klas met aandacht voor oa effeciente instructie aan alle leerlingen Rol zorgteam: coachen en ondersteunen van lkr in het ontwikkelen van efficient onderwijsgedrag

Handelinsplan op fase 1 : VERHOOGDE ZORG De klasleerkracht biedt verhoogde zorg aan (eventueel met ondersteuning zorgteam) Verhoogde zorg is een onderdeel van de reguliere planning differentiatie in het onderwijsaanbod volgens de onderwijsbehoeften van de leerling - clustering van leerlingen met gelijkaardige (onderwijs) behoeften Concreet : kinderen met zelfde onderwijsbehoefte krijgen extra instructie Er is geen handelingsplan nodig, wel planmatig werken ! Rol zorgteam: leerkrachten ondersteunen bij opzetten van trajecten met subgroepen

Handelinsplan op fase 2 : UITBREIDING v/d ZORG Wordt aangestuurd door handelingsplan. a : interventies klasintern door lkr en zorgteam b : interventies klasextern door lkr en zorgteam c : interventies door externe deskundigen => voor deze leerling best gans HGW traject doorlopen Concreet: individuele werking met het kind adhv individueel handelingsplan Rol zorgteam: ondersteuning van lln en lkr ( soms klasgroep), organisatie,…

Handelinsplan op fase 3 EEN SCHOOL OP MAAT Na kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning kan de keuze voor doorverwijzing overwogen worden. Andere basisschool met voldoende specifieke zorgdraagkracht Andere school voor buitengewoon onderwijs

Documenten die beschikbaar zijn op DISKO Theorie rond HP Klein en kortdurend handelingsplan Voorbeeldformulier voor een IHP Groei-document Acco Checklist besluitvorming handhaving of doorverwijzing Nieuwsbrief Goed Gegokt december 2010

Omgaan met verschillen vergt maatregelen! STELLINGENSPEL Het is belangrijk om kinderen van dezelfde leeftijd bij elkaar te plaatsen. Zwakke leerlingen zijn niet gebaat bij plaatsing in vaste homogene groepen. Werken met individuele leerlijnen is vrijwel voor alle leerlingen negatief. Leervorderingen verlopen in deze situatie trager, in vergelijking met stimulerende leeromgevingen. Heterogene groepen hebben over ’t algemeen minder nadelige effecten voor zwakke lln dan homogene niveaugroepen. In heterogenen groepen zijn relaties tussen zwakke en goede leerlingen beter. In heterogene groepen gelden zowel voor zwakke als sterke lln gezamenlijke leerdoelen. Er wordt gewerkt met gezamenlijke instructie en verwachtingen. Hierdoor creëer je stimulerende leeromgeving. Aandacht voor aansluiting van zwakke lln met de heterogene leefgroep als geheel. Praktijk leert dat leerachterstanden met enige omvang moeilijk met remediëren weg te werken zijn. Wanneer het kind op de leeftijd van ongeveer 9 jaar nog niet vlot technisch kan lezen, is het vrijwel uitgesloten dat dit nog lukt. Hiervoor gelden twee redenen. A) de psychologische oorzaak. B) de fysiologische oorzaak. Kinderen blijken gevoelige periodes te hebben om zaken aangeleerd te krijgen. Voor lezen blijkt deze zich te situeren tussen de 4 en de 9 jaar. Eenmaal deze periode voorbij…. Kiezen voor preventie i.p.v remediëren. De opgelopen achterstand zo snel mogelijk inhalen om te trachten minimumdoelstellingen te realiseren. Hierdoor verandert de aanpak. In de plaats van langer te doen om vaardigheden te beheersen, naar een aanpak van extra instructie en leertijd binnen dezelfde periode als de andere lln. Goed pedagogisch handelen betekent: “NIET” afwachten tot een kind aan iets toe is, maar vroegtijdig ingrijpen en doelgericht handelen. De groepsleerkracht is de spilfiguur, hij moet er voor zorgen dat de extra instructie gegeven wordt. Dit mag niet doorgeschoven worden naar de remedial teacher. De groepsleerkracht is de belangrijkste factor als het gaat om slagen of falen van de risicoleerling. De remedial teacher hanteert best geen andere inhoud en instructie dan die in de klas. Voordeel is het werken met 1 didactische aanpak. Toetsgegevens zijn niet langer beoordelingsinstrumenten maar vormen een leidraad voor het handelen van de leerkracht.

Sticordimaatregelen Complementair groepswerk per functie Uitwisseling per kerteam Plenaire terugkoppeling van essentie.

Pauze

In kernteam aan de slag met eigen casussen Stel een HP op aan de hand van eigen casussen.