Albert van Marwijk Kooy 25 september 2007 De activistische belanghebbende: Proces en procedure, trends en toekomst Albert van Marwijk Kooy 25 september 2007

Invalshoek Niet het wat (Veugelers juni 2006 tav gepensioneerden) Maar wel wie, hoe, wanneer en waar Het proces dus: meer dan de procedure Strookt met mijn achtergrond: Procesadvocaat (arbeidsrecht/pensioenrecht) Bestuurder (Van Doorne) Geschil/hoe voorkomen

“Activistisch” Geen PW begrip (!) Wikipedia: anarchisme, antiglobalisme, kraak- en milieubeweging In politiek: buitenparlementaire activiteiten/gericht op verandering Niets re pensioen (“slapers”) Hoe: betoging, bezetting, blokkade …. taarten gooien In zakenleven recent: aandeelhouders AAB en Stork Essentie dus: Niet de gewone (mede)zeggenschap Maar initiatief nemen Zekere mate van agressie

Activisme rond pensioen? Groeiend aantal : Geïnteresseerde deelnemers Tellende slapers Calculerende en geïnformeerde gepensioneerden FD 22-8-07: Swiss Life onderzoek > vraagtekens Helft werknemers: geen idee pensioensoort 2/3 werknemers: verdiept zich niet in pensioen (ondanks inspanningen overheid en branche) Vooral wetgever en toezichthouder? PW ca. (informatie)/nieuw uitvoeringsmodel FD 24-9-07: DNB boete MN Services

Vooraf: doelwit/juridische situatie Actief/initiatief: vergt helder beeld waar op gericht Inhoud pensioenregeling? Dan dat proces beïnvloeden PW: nadere bezinning regeling/reglement Dogmatisch Wijzigingsaspecten (OPF: 108 PW) Inhoud UO? Dan daarop richten BW: nadere bezinning derdenbeding-constructie/partij Wijzigingsaspecten (V’aar/OPF; AkzoNobel) Trend: ter voorkoming mogelijkheden activisme betere documentatie WG/PU (PW = aanleiding) Anderzijds = voordeel activist: bij stemming maken is exacte juistheid stellingname irrelevant (keren/richten)

Verdere inkadering Activisme = gebruik van niet-reguliere rechten en bevoegdheden. Dus bijv. niet: Instemmingsrecht werknemer Instemmingsrecht OR verzekerde regeling Adviesrecht DR Dan niet veel te bespreken: pensioenwereld redelijk braaf Hierna per belanghebbende/acteur “activisme” bezien Iets ruimere opvatting dus Gedachten daarover niet evident Advocaat is geen waarzegger Stof tot discussie

Deelnemer Activistisch/solist = onlogisch Individuele deelnemer desondanks potentieel oorzaak veel sores Kleine zaak met principieel karakter Bijvoorbeeld: ongelijke behandeling of kosten verzekeraar Grote nuisance value: dus beïnvloedingsmacht KIFID (v’aar)/Ombudsman (pf): vrees stigma? Terzijde: getrapt/abstract in bestuur Vakverenigingen/BPF Verkozen deelnemers/OPF Getrapt in DR en OR Verweer: In de hand houden (= kongsi vermijden) Polderen? Nee: normaal functioneren

Slaper Niet genegen tot activisme Gebied van potentiële uitzondering: Waardeoverdracht (tarieven/tempo/kosten) Shoppen (tarieven/tempo/kosten) Zie verder deelnemer

Gepensioneerde Meest activistisch van de drie Logisch Belang = direct Heeft relatief veel tijd (bedenk: aantal werkende P’s stijgt snel) Individueel: zie deelnemer Maar focus op reglement PO is uitgewerkt speciale rol: indexatie Geneigd tot bundeling belangen Emotionele (maar niet meer dagelijkse) binding aan onderneming Verweer: Ala deelnemer, maar versterkt Zeker in de hand houden (= kongsi vermijden) Psychologische aspecten

Belangenvereniging Optreden Bonden al voor werknemers uit eigen hoofde of als gemachtigde/procesvertegenwoordiger Bonden al voor werknemers Wet: 1994 (3:305a BW) Sterke lobbyist/sterke procespartij Nog sterker: collectief van collectieven (CSO, NVOG) Nu ook: hoorrecht verzekerde regeling Kan zeker activistisch zijn; rol bewijst dat Wetgevingsproces indexatieprocedures (voldoende proactief?) Verweer: geen toegelaten vordering (3:305a: geen schadevergoeding; maar nakoming wel!) Geen procesbevoegdheid (Rb Rdam Progress 2003) Vooral: tijdig serieus nemen

Ondernemingsraad (Wg) Instemmingsrecht wijziging verzekerde regeling (27 lid 1 WOR) Recht van initiatief 23 lid 2 WOR Evt: rol in arbeidsvoorwaardenoverleg Activisme? beperkt (samenstelling/relatie met baas) Uitzondering: zeer grote onderneming Verweer: Containment/serieus nemen “Beperk u tot uw rechten en rol”

Deelnemersraad PF In aanleg reactief Adviesrecht tav voorgenomen besluiten Gericht op uitvoering, niet op de regeling Theoretisch Evt uitzonderingen? Verschillen OPF/BPF Wet/praktijk Kemira (HR 2002) Advies eigen beweging (111 lid 1 a PW) Geen besluit toch OK procedure mogelijk (217 lid 1 PW) Kennelijk onredelijk Voorzieningen Betrof indirect de regeling Initiatiefrecht dus!! Beroepsrecht geleding DR niet bij initiatief Platform/Museumplein Juiste rol? Verweer: relationeel

Intern toezichthouder PF? Belanghebbende? Tandenloos volgens toepassing Principes (= niet wet; toepassing niet verplicht) Veilige aanname: in concrete toepassing fondsen eerder minder dan meer tanden Activisme niet aan orde, zeker niet in beginstadium Desondanks: kritische of afwachtende houding gaat zeker verschil maken Verweer: niet nodig

Verantwoordingsorgaan PF? Belanghebbende? recht van enquete OK (219 PW) Daarmee sterk machtsmiddel in handen Maar: naar zijn aard niet activistisch Parallel met hedgefonds/aandeelhouder ondenkbaar (Geen direct eigenbelang; verschil aandeelhouder en aandeelhoudersvergadering) Verweer: niet nodig

Werkgever?? Belang bij pensioen als arbeidsvoorwaarde (kosten/baten) Uitvoeringsvorm collectief (systeem WBPF/geen loonconcurrentie) Op collectief niveau soms activistisch, met name in tijden van onrust Ontslagrecht-discussie is zo’n aanleiding Relevantie pensioen daarin zeer bepekt

Pensioenuitvoerder?? Zelf ook belang?! Niet zozeer bij regeling (volgend), alswel bij Eigen bestaan/toekomst Vermogen tot nakoming Geschillen financiering Aandeelhoudersactivisme anno 2007 stemmen op aandelen/beïnvloeden procederen (VS: class action bij effectenfraude; fiduciaire verantwoordelijkheid) Actief (soms activist) in marktverkenning Domeinafbakening/eigenwijs optreden Verweer: zakelijk/contractueel

Dienstverlenende derde?? Contractuele relaties PW en uitbesteding: nauwelijks Activisme via marktpositie/dominantie In potentie gevaarlijke outsider Verweer: Holland Pensioenland

Schikken in collectieve zaken Optiek: werkgever/uitvoerder tegen (gebundelde) individuen Belangenvereniging 1 eiser tegen achtergrond velen Aanname: (dreigende) procedure Verliesrisico’s Olievlekwerking Transactiekosten Vraag dan: hoe definitief oplossen Wens immers: definitief einde 1 eiser schikt voor zichzelf

Schikken 2 Afspraken achteraf: WCAM (7:907 BW) Afspraken vooraf: 55+/Fokker-curatoren Vergelijkbare vorderingen Groeperen Lijstaanvoerder Stichting als client Afspraken tijdens: Wat met opt-outs Wat met niet-geinformeerden Wat met vergelijkbare groepen (slapers) Vrijwaring? Afspraken achteraf: WCAM (7:907 BW) verbindend verklaren collectieve schadeovereenkomst Aansprakelijke/ver of st Eenparig verzoek Bevoegdheid geen plicht rechter Issue pensioen: schade?

Trends en toekomst Verharding Meer geschillen/procedures (mediation) Meer activisme gepensioneerden Bonden actief aan onderhandelingstafel regeling (BPF, OPF en verzekerde regeling) voorzover in huis (organisatiegraad stijgt niet) Ook voor gepensioneerden (Akzo-probleem) Bundeling van krachten Ook overige partijen: (nog) zakelijker Juridisering (naast begrijpelijkheid) documentatie Nieuwe uitvoeringsmodel? …. taarten gooien?