ECTS en flexibilisering {modularisering} opleidingsprogramma Lucien Bollaert | Diensthoofd Onderwijs & Onderzoek ECTS-dag 2 december 2003

inhoudstafel 1. context : internationale onderwijsmarkt & Bologna 2. internationalisering, ECTS en structuurdecreet 3. internationalisering, ECTS en voorontwerp flexibilisering 4. modulair opleidingsprogramma 5. competentiegericht opleidingsprogramma 6. besluit

 internationalisering/globalisering van de economie/werkveld  internationalisering van de onderwijs- markt als economische activiteit (GATT)  internationalisering van het onderwijs als dienst  internationale dimensie in de opleiding: - inhoudelijk (IP, CD, …) - mobiliteit (SM, DM, ECTS) - structureel (probleem) ECTS & flexibilisering 1. context : internationalisering onderwijs

 European Higher Education Area (EHEA) + European Research Area (ERA, Eramus Mundus)  transparent 2 cycle-structure, + Ph.D.  promotion of mobility (Recognition, ECTS, accumulation – Zürich, X.2002) + Quality Assurance, Accreditation + social dimensions + LLL ECTS & flexibilisering 1. context : Bolognaproces

 “Decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen” ( )  Vlaamse BaMa-structuur : - professioneel of academisch gericht (art.12) - Ma 60 studiepunten (art.19)  accreditatie : competenties (Dublin descriptors) (art.58) NVAO (Verdrag )  opleiding: begin- en eindcompetenties (OER) (art.77)  Conventie van Lissabon ( ) gelijkwaardigheid van buitenlandse diploma’s en getuigschriften door Vlaamse regering en gedeeltelijk door instellingen (art. 87, 88 en 89)  gezamenlijk diploma enkel onder Vlaamse uniefs of hogescholen (art. 86), uitz. 3 nieuwe masters (art.66§6) ECTS & flexibilisering 2. structuurdecreet

 Taalregeling (art.90 & 91) : - vreemde taal als onderwerp - andertalige gasthoogleraren of gastprofessoren - anderstalige instelling - anders opleidingsonderdeel niet volledig in andere taal - Ba : max. 10% - professioneel onderwijs : nooit examen - wel volledig ten behoeve van buitenlandse studenten op voorwaarde dat in dezelfde instelling een equivalente opleiding in het Nederlands is of binnen eenzelfde provincie - anderstalige Ma in het kader van International Course Programme ontwikkelingssamenwerking - anderstalige BanaBa en ManaMa ECTS & flexibilisering 2. structuurdecreet

 Samenwerkingsakkoorden (art.94) : - voorwaarden in OER onderdelen à andere instelling - samen diplomering enkel met Waalse en/of buitenlandse, mits - overeenkomst over voldoende overeenstemming - precisering onderwijsregeling - ten minste 1/3 studiepunten elders - ingeschreven (enkel voor examens), niet voor Europese programma’s - geen dubbele subsidiëring - bidiplomering enkel met buitenlandse instellingen - dubbel of gezamenlijke dr mits gezamenlijke jury en 6 maanden onderzoek ECTS & flexibilisering 2. structuurdecreet

 “Voorontwerp van decreet betreffende de flexibilisering van het hoger onderwijs in Vlaanderen” (18.07/ )  studiejaarsysteem valt weg ten voordele van beperkt aantal opleidingsonderdelen (max. 12 per 60) als bouwstenen  verschillende studietrajecten (model en geïndividualiseerd) en studiecontracten (diploma-, attest- en examencontract)  opleidingsonderdeel, creditattest, evaluatie (examen), vrijstelling, EVC gebaseerd op verwerven van (deel)competenties ECTS & flexibilisering 3. voorontwerp van flexibilisering

 creditsysteem met creditattesten  accumulatie van credits & creditattesten naar diploma  (ECTS)studiepunt : “de eenheid waarmee op grond van de studietijd de studieomvang van elk opleidingsonder- deel, elk studietraject of elke opleiding wordt uitgedrukt volgens een uniforme, internationaal voorgeschreven systematiek” “aanbouw”decreet zowel structureel als inhoudelijk in leerproces BaMa is meer dan een structurele wijziging maar ook een inhoudelijke revolutie ECTS & flexibilisering 3. voorontwerp van flexibilisering

 Uit korte “handleiding” ECTS  “De eindtermen zijn het geheel aan competenties, waarin uitdrukking wordt gebracht wat de student moet weten, begrijpen en kunnen na afronding van een leerproces dat kort of lang kan zijn.”  “In het geval van ECTS kunnen studiepunten alleen worden verkregen nadat het benodige werk is voltooid en de leerresultaten naar behoren zijn beoordeeld.”  “De totale werkbelasting die nodig is om een diploma van de eerste cyclus te halen, die officieel drie of vier jaar duurt, staat gelijk met 180 of 240 studiepunten.” ECTS & flexibilisering voorontwerp van flexibilisering

ECTS & flexibilisering 3. voorontwerp van flexibilisering creditattest (art.III.17) w instelling w opleiding w profiel opleiding w benaming opleidingsonderdeel w doelstellingen w verworven studie-punten en evt. graad van verdienste w niveau (inleidend, uitdiepend, gespecialiseerd) maak creditattest ECTS w naam en adres instelling w toegekende kwalificatie w diagram cursusstructuur en studiebelasting w titel van de cursus w in studiecontract w aantal toegekende studiebelastingspunten w niveau van de cursus - code, studiejaar, sem/trimester congruent met ECTS-label !

ECTS & flexibilisering 3. voorontwerp van flexibilisering ECTS w instelling w lijst programma’s w toelatings-/registratie-procedures w belangrijkste regels w programma w kwalificatie w toelatingsvoorwaarden w doelstellingen w diagram w examen- & beoordelingsregels MAAK OER en studie- flexibilisering w instelling w (studiegids) w OER w OER & studiecontract w diploma- & individueel contract w diplomacontract w OER & specifiek bindende w doelstellingen w volgtijdelijkheid & samenhang w OER & specifieke contract contract congruent met ECTS

 structuurhervorming van de opleidingsprogramma’s (en instelling!)  opleidingsprogramma is opgebouwd uit modulaire bouwstenen (opleidingsonderdelen) i.p.v. studiejaren  consecutieve, niet-consecutieve en parallelle modules  verplichte kernmodules per opleiding of afstudeerrichting, beperkte (inhoudelijk, verwante opleiding, studiegebied, …) en niet-beperkte keuzemodules  elke module = aantal studiepunten  slaagt in/per module = studiepunten verworven  diploma = geslaagd/gedelibereerd zijn in alle verplichte modules en minimum totaal studiepunten  individualisering van studie/leertraject door grotere keuze in opbouw en tijd ECTS & flexibilisering 4. modulair opleidingsprogramma

bestaande opleiding 60 modulaire opleiding ECTS & flexibilisering 4. modulair opleidingsprogramma

“The modular system has obvious advantages, because in some countries it might prevent too much fragmentation and therefore avoids too many examinations. It also makes the transfer of credits easier. A modular system is not a precondition for overall curriculum designing, although in practice it facilitates the process. The negative aspect of a modular system is that it decreases the teaching freedom, (…), but the positive aspect is that it increases the flexibility insofar as it becomes possible to build different curricula having points of contact between them.” (Tuning, 2002) ECTS & flexibilisering 4. modulair opleidingsprogramma

 Uit korte “handleiding” ECTS  “De eindtermen zijn het geheel aan competenties, waarin uitdrukking wordt gebracht wat de student moet weten, begrijpen en kunnen na afronding van een leerproces dat kort of lang kan zijn.” ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding

 dé basis van :  ECTS  slagen, deliberatie, vrijstelling, accreditatie  zowel academisch als professioneel  internationaal gericht (Dublin descriptors, Tuning, Impact) ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding

 competentie : w de reële en individuele capaciteit w om kennis (theoretische en praktische), w vaardigheden en w attitudes w in het handelen aan te wenden, w in functie van de concrete, dagdagelijkse en veranderende werksituatie w en in functie van persoonlijke en maatschappelijke activiteiten. ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding

 competentie : w een competentie is een observeerbare eigenschap w onder de vorm van kennis, kunde en een gedragsvaardigheid w die bijdraagt tot succesvol functioneren w in een specifieke rol w in een contextuele situatie. ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding

 Competentiegericht onderwijs: w is onderwijs dat niet enkel gericht is op het verwerven van grote hoeveelheden kennis, w maar vooral op het competent omgaan met opgebouwde kennis, vaardigheden en attitudes w bij het aanpakken van (probleem)situaties in de realiteit van een context. w Het gaat dus om kennis, vaardigheden en houding w die geïntegreerd worden aangewend w om probleemoplossend in situaties te functioneren w en die dus ook geïntegreerd moeten worden aangeleerd. ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding

A 1 algemeen wetensch beroeps- compe- tentie specifiek wetensch beroeps- compe- tentie generieke competenties opleidingdeelcompetentie

ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding A 1 algemeen wetensch beroeps- compe- tentie specifiek wetensch beroeps- compe- tentie generieke competenties opleidingdeelcompetenties A 2

ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding A 1 algemeen wetensch beroeps- compe- tentie specifiek wetensch beroeps- compe- tentie generieke competenties opleidingdeelcompetenties A 2 B 1

voorbeeld : BanaBa psychodiagnostiek ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding denk- & redeneer- vaardigheid competentie- domein algemeen beroeps- specifiek eindcompetentie opleiding deel- competentie (a) leervorm (b) toetsvorm beroeps- specifiek kunnen redeneren in psycho- diagnostische probleem- stellingen afgestudeerde in staat om zelfstandig & in overeenstemming met actuele beroepsspecifieke inzichten & eigen praktijkervaring een kwaliteitsvolle redenering op te bouwen inzake psychodiagnostiek diagnostische cyclus kunnen doorlopen met het ontwikkelen van het daaraan gekoppelde actieplan interactieve werkvormen (casus, probleemtaken, psychologisch onderzoek & rapportage) permanente evaluatie

w “The need to recognize and value learning could also be seen as having an impact on qualifications and on building of educational programmes leading to degree qualifications. In this context, the consideration of competences side by side with the consideration of knowledge offers a number of advantages which are in harmony with the demands emerging from the new paradigm.” (Tuning, 2002) ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding

w “In the reflection on academic and professional profiles, competences emerge as an important element which can guide the selection of knowledge which is appropriate to particular ends. It presents an integrative capacity to choose what is appropriate from a wealth of possibilities.” (Tuning, 2002) ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding

 internationaler werkveld = internationalere competentie(domeinen), basis voor EHEA (ERA)  internationalere basis voor studiebelasting en dus ECTS  internationalere vergelijking en inpassing mogelijk competenties worden basis van learning agreement en internationale netwerken  resultaatsgericht (“learning outcome”) slagen op basis van omschreven competenties “verwerven” ECTS  internationale transparantie van graden en kwalificaties  internationalere accreditatie mogelijk  vertaalslag van algemene, generieke en internationale competenties via algemene, internationale domein/beroepsspecifieke competenties naar nationale (deel)competenties meer transparantie  basis van EHEA, en dus ook van LLL ECTS & flexibilisering 5. competentiegerichte opleiding

ECTS & flexibilisering 6. besluit BaMa is meer dan structuurverandering! ook inhoudelijk (leerproces) en institutioneel ECTS volledig in lijn met BaMa-revolutie ECTS is structureel element van BaMa