Programma 15.30 Welkom 15.40 Videoboodschap Bert Pauli 15.45 Interview met Ruud van Heugten, Dirk Jan van Swaay en Manu Lageirse 16.00 Presentatie Elektrisch OV en TCO 16.30 Koffie 16.45 Ronde Tafelgesprekken 17.45 Plenaire afsluiting 18.00 Netwerkborrel

Directeur Economie en Mobiliteit Provincie Noord-Brabant Erik van Merrienboer Directeur Economie en Mobiliteit Provincie Noord-Brabant

Gedeputeerde Economie Noord-Brabant Bert Pauli Gedeputeerde Economie Noord-Brabant

Ruud van Heugten Gedeputeerde Mobiliteit PNB Dirk Jan van Swaay Penningmeester stichting ZEB Manu Lageirse CEO Veolia Transport Nederland

Programmamanager Elektrisch Openbaar Vervoer PNB Maarten Post Programmamanager Elektrisch Openbaar Vervoer PNB

Emissieloos Openbaar Vervoer Praktijkproeven elektrische bussen Noord-Brabant Hier ook nog het logo van ZEB aan toevoegen

Ideeën praktijkproeven Oriënteren Initiëren Onderzoeken Kansen identificeren Mogelijkheden aftasten Nu moment om te delen, daarna samen aan de slag tijdens presentatie aangeven dat we delen wat we opgehaald hebben uit de marktconsultatie

Stakeholder-identificatie PNB/SRE Gemeenten (B5) Centrale overheid Vervoerders Toeleveranciers Aannemers Energie leveranciers Instellingen Kennis- ZEB Laadinfra Toeleveranciers Toeleveranciers Bussenbouwers Niveaus Opdrachtgever Directe invloeden Concessiehouder Producenten en diensten Toeleveranciers Netbeheerders Onderhoudsdiensten Toeleveranciers 8

Aandachtspunten Producten en diensten Nieuwe samenwerkingsvorm Andere financieringsvorm Houdbare businesscase Investeringsbereidheid Gedifferentieerde laadtechnologie Onderhoud/service bussen & laadinfrastructuur Schaalbaarheid

Aandachtspunten Concessiehouders Betrouwbaarheid Matchen huidige concessie Veiligheid Inzet personeel Kosten vervanging

Aandachtspunten Directe invloeden Total Cost of Ownership (TCO): transparantie Kennisdeling heavy duty electric powertrain Economische waarde Impact op geluid, trillingen en luchtkwaliteit Proeflocaties B5

Aandachtspunten Opdrachtgevers Roadmap Zorg dragen innovatie Behoud materieel Social return Niveau voorzieningen gelijk Economische kansen MKB Startdatum 2013

Provincie NB beoogt… …lokale toegevoegde waarde te vergroten …acceptatie en sociale innovatie te stimuleren … de marktpartijen bij elkaar te brengen … te investeren door revolverende kredieten … zich terughoudend op te stellen richting consortia

Uitgangspunten Praktijkproeven 100% Elektrisch 15 bussen (75-100 passagiers) Op bestaande buslijnen Conform huidige concessie Aparte afspraken vervoerders De gemeente ondersteunt TCO randvoorwaardelijk (kostenreductie 7-8%) Let op, heb volgorde aangepast

Penningmeester stichting ZEB Dirk Jan van Swaay Penningmeester stichting ZEB

Total Cost of Ownership Hier ook nog het logo van ZEB aan toevoegen

TCO simulator en nieuwe Business Modellen Randvoorwaarde transitie: moet passen binnen het huidige publieke financieringsbudget Om dit aan te kunnen tonen is een vergelijkingsmodel nodig, op basis van Total Cost of Ownership Daarnaast kijken we naar nieuwe business modellen, die passen bij Zero Emissie Busvervoer op gebied van techniek en financiering

TCO - simulator TCO simulator bestaat uit vier onderdelen: Maatschappelijke kosten en baten ivm zero emissie 2. Concessiestructuur en voorwaarden (uitvraag) 3. Energielevering en –dragers + emissie gerelateerd 4. Voertuig gerelateerd Kern van financierbaarheid van transitie is: TCOnieuw is kleiner of gelijk aan TCOoud

TCO - simulator Definitie TCO: Integrale kostprijs, vanaf besluit investering. in dit geval: zero emissie (techniek neutraal) Aanschaf – gebruik – onderhoud – restwaarde – infrastructuur – accijns – etc Keuze benchmark objectief, realistisch t.o.v. huidige financiering OV Acceptatie alle actoren is voorwaarde

TCO - simulator

Businessmodellen Huidig businessmodel: Vervoerder levert: Materieel Energie Service Personeel Is dit nog steeds zo in geval van Zero Emissie Busvervoer?

Nieuwe modellen mogelijk PTA Concessieverlener 30 jaar (?) 8 (+2) jaar Nieuw! PTO Vervoerder Elektriciteitslevering Splitsing? Service Provider

Nieuw businessmodel Introductie van ‘Service Provider’: Langdurige financiering van (ondergrondse) energie infrastructuur mogelijk, over concessie grenzen heen. Publiek, privaat en publiek-privaat vormgeving mogelijk. Is een regionaal vormgegeven structuur, de invulling hiervoor dient dus ook regionaal te gebeuren. Brengt nieuwe rollen, taken en verantwoordelijkheden voor zowel PTA als PTO met zich mee. Volgende sheet geeft bandbreedte aan opties weer

Businessmodellen Vervoerder Energie-levering Optie A: Vervoerder betaalt voor energie tot aan het wiel Vervoerder exploiteert de dienstregeling en de bussen (onderhoud, etc.) Derde partij levert energie tot aan het wiel (netinfrastructuur, oplaadpunten, accu’s) en ontvangt bedrag per kWh van vervoerder Bank financiert mogelijk de bussen voor vervoerder in separate constructie Vervoerder Energie-levering Optie B: Service Provider levert energie tot aan het wiel Vervoerder exploiteert de dienstregeling en de bussen (onderhoud, etc.) Derde partij levert energie tot aan het wiel (netinfrastructuur, oplaadpunten, accu’s) en ontvangt geld vanuit de concessie (deel BDU) en (mogelijk) uit de kaartopbrengsten Bank financiert mogelijk bussen voor vervoerder in separate constructie Vervoerder Service Provider Optie C: Service Provider least bussen incl. energie, excl. onderhoud Vervoerder exploiteert de dienstregeling en de bussen, en doet onderhoud aan bussen Service Provider levert niet alleen energie, maar ook de bussen aan de vervoerder en ontvangt geld vanuit de concessie (deel BDU) en (mogelijk) de kaartopbrengsten Bank financiert bussen voor Service Provider door lease Optie D: Service Provider levert elektrisch vervoer Vervoerder exploiteert de dienstregeling Service Provider levert niet alleen energie, maar ook het dagelijks gebruik van de bussen aan de vervoerder. Service Provider levert ‘up-time’ van materieel, met full operational lease inclusief onderhoud Bank financiert bussen voor Service Provider Service Provider Vervoerder

Samen op pad Consortiavorming Lijnkeuze Keuze & ontwik. instrument 2012 2013 2014 J A S O N D I II Consortiavorming   Lijnkeuze Keuze & ontwik. instrument Afspraken met vervoerders Indienen voorstel Beoord. & keuze voorstel Start proeven (bouwen) Start exploitatie proeven Opbouw TCO-model Evaluatie

Ronde tafel: 7 hoofdthema’s Innovatietransitie ‘Proven technology’ en opschaling Nieuwe verdienmodellen Energie service provider Total cost of ownership Het ideale consortium Roadmap

Verder in gesprek? Elektrisch Rijden

Netwerkborrel