Verwelkoming door: Patrick Hoste Wnd. Burgemeester van Aalter

Opening van de Conferentie land- en tuinbouw en sierteelt door: Odette Van Hamme voorzitter RESOC Meetjesland, Leiestreek en Schelde

Samen sterk voor een groene leefbare land- en tuinbouw en een aantrekkelijk platteland

Joris Relaes Kabinetschef Landbouw, Kabinet Vlaams Minister President Kris Peeters “De toekomst van het landbouwbeleid in Europa en Vlaanderen: opportuniteiten en uitdagingen”

De toekomst van het landbouwbeleid in Europa en Vlaanderen: opportuniteiten en uitdagingen Joris Relaes Kabinetschef Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid Kabinet Minister-president Kris Peeters Aalter, 25 maart 2014

Landbouw en voedsel verrassend actueel

Landbouw- en voedsel verrassend actueel: de prijsschok van 2007

Landbouw- en voedsel verrassend actueel : de prijsschok van 2007 30 jaar dalende prijzen (in reële termen) van de meeste land- en tuinbouwproducten vorige periode van hoge prijzen: olieschok begin jaren ‘70 Tss ‘74 en ‘05 daling reële voedselprijzen -75% Tss ‘05 en ‘08 stijging reële voedselprijzen + 75% Prijs van tarwe, boter en melk verdriedubbelt Prijs van vlees, palmolie, rijst stijgen sterk Marges onder druk in sectoren die veel voeders gebruiken Sterke toename van de volatiliteit

Landbouw en voedsel verrassend actueel: olie en voedsel gelijkaardige evolutie

Landbouw en voedsel verrassend actueel: slinkende graanvoorraden

Landbouw en voedsel verrassend actueel: prijsindex van zuivelproducten

Landbouw en voedsel verrassend actueel Toenemende vraag naar voedsel op wereldniveau Groeiende wereldbevolking Veranderend dieet (Meatification) Helft van de wereld is nog vegetariër Verstedelijking (plattelandswereld wordt stadswereld)

Landbouw en voedsel verrassend actueel Productiemogelijkheden onder druk: stagnatie landbouwareaal waterbeschikbaarheid klimaatuitdaging biobranstoffen

Landbouw en voedsel verrassend actueel De grote uitdagingen op wereldniveau: Voedselproductie op een duurzame manier laten toenemen Voedselverliezen tegengaan

Pessimistische kijk : Thomas Malthus

Optimistische kijk : Esther Boserup

Het Europees landbouwbeleid

Het Europees landbouwbeleid Europa trekt zich terug uit het marktgebeuren (oprichting WTO, 1995). Er blijven zeer belangrijke budgettaire middelen naar landbouw gaan (37,8% budget) 373 miljard euro (2014-2020) Accent ligt meer op duurzaamheid, competitiviteit en innovatie.

EU-landbouwbeleid 2014-2020 18 november 2010 Mededeling EU-Commissie 12 oktober 2011 Wetsvoorstellen Sindsdien doelstelling Vlaams beleid: haalbare Europese landbouwhervorming realiseren 26 juni 2013 Politiek akkoord tussen EU-parlement, de Raad, de EU-Commissie

EU-landbouwbeleid 2014-2020 Haalbare Europese landbouwhervorming realiseren: Haalbare vergroening Regionale toepassing Budgettair verlies inperken Geleidelijkheid bij interne convergentie Specifiek budget voor jongeren Versterken van onderhandelingsmacht producenten

EU-landbouwbeleid 2014-2020 Enkele vaststellingen: Pijler I: beleidsmatig een aflopend verhaal Steeds minder afgestemd op de noden van de sector Akkerbouw <-> varkenssector Melkveesector 2012 <-> melkveesector 2013 Maar blijft voor sommige sectoren en bedrijven een belangrijk onderdeel uitmaken van het inkomen. Vergroening : niet echt motiverende aanpak

Vlaamse keuzes EU-landbouwbeleid 2014-2020 Directe steun, Pijler I: Geleidelijke evolutie richting flat rate 2013 referentie om grondjacht tegen te gaan Maximaal gebruik maken van jongeren- toeslag Koppeling zoogkoeien, kalveren Aftopping boven 150.000 euro Haalbare vergroening

Vlaamse keuzes EU-landbouwbeleid 2014-2020 Plattelandsontwikkeling, Pijler II 10% overdracht van Pijler I Europese middelen voor PDPO III stijgen met 60% t.o.v. PDPO II Sterk landbouwgerichte focus ook van de plattelandsmaatregelen (geen touwtrekclubs of theatergezelschappen meer) Sterke focus op plattelandsgebieden MAAR: versterking van het platteland via het reguliere plattelandsbeleid: Plattelandsfonds, plattelands-PLUS projecten (i.s.m. provincies)

Vlaamse keuzes EU-landbouwbeleid 2014-2020 Plattelandsontwikkeling, Pijler II Verstevigen marktmacht producentenorganisaties Innovatie: EIP / innovatieve investeringen Doelgericht investeringsbeleid: VLIF blijft motor van innovatie en verduurzaming van de Vlaamse land- en tuinbouw Natuurmaatregelen bekeken vanuit landbouw Gebiedsgerichte inzet van beheersovereenkomsten Bedrijfadviessystemen (aandacht voor arbeidsveiligheid)

Tot slot Wereldmarkt zal steeds meer spelen zowel langs kant van grondstoffen als afzet Vlaanderen heeft troeven: ideale productieomstandigheden, bekwame bedrijfsleiders / kenniscentrum / sterke agro-voedingssector Europese teerlingen zijn geworpen Laten we de koe bij de hoorns vatten.

Dank u

Alexander Vercamer Eerste Gedeputeerde bevoegd voor landbouw en platteland, Provincie Oost-Vlaanderen “Voor een leefbare landbouw en aantrekkelijk platteland: het Oost-Vlaamse landbouw- en plattelandsbeleid in een notendop”

Voor een leefbare landbouw en aantrekkelijk platteland Het Oost-Vlaamse landbouwbeleid in een notendop Gedeputeerde Alexander Vercamer Provincie Oost-Vlaanderen

Provincie Oost-Vlaanderen Europa Federale overheid Vlaamse overheid Steden en Gemeenten Middenveld

Oost-Vlaamse land- en tuinbouw in cijfers 150 000 ha cultuurgrond = ½ opp. Oost-Vlaanderen 26 % van de Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven zijn gevestigd in Oost-Vlaanderen 23 % van de Vlaamse tewerkstelling in land- en tuinbouw in Oost-Vlaanderen 1 op 10 arbeidsplaatsen in Oost-Vlaanderen direct of indirect gelinkt aan de land- en tuinbouw (agrocomplex) Oost-Vlaanderen 1980 1985 2012 Totaal aantal land- en tuinbouwbedrijven 20 031 17 586 6 641 Aantal sierteeltbedrijven 2 765 2 445 973 Aantal arbeidskrachten land- en tuinbouw 31 775 28 028 9 457 Bron: FOD economie en EROV

Provinciaal beleid landbouw & platteland . Provinciaal beleid landbouw & platteland 2014-2019 . Duurzame land- en tuinbouw versterken Bijdragen aan een competitief agrocomplex Betrokkenheid bij landbouw en platteland verhogen De negatieve effecten van plantaardige en dierlijke overlastbezorgers verminderen Leefbaar en beleefbaar platteland verder uitbouwen Budget 2014: 2 957 875 euro Personeel : 25

In een notendop Landbouw is en blijft belangrijk, ook in verstedelijkt Vlaanderen Vlaanderen en dus ook Oost-Vlaanderen hebben grote troeven Goed klimaat & bodem Kwaliteitsvol, traceerbaar en gezond voedsel Voor eigen markt & export Uitgebreid netwerk landbouwonderwijs Unieke samenwerkingsverbanden, bv Technopool Sierteelt Oost-Vlaanderen = Sierteeltprovincie Leef- en beleefbaar platteland

Nuttige adressen en telefoonnummers Dienst Landbouw en Platteland beleidsverantwoordelijke Alexander Vercamer, gedeputeerde Landbouw en Platteland postadres: Gouvernementstraat 1, 9000 Gent bezoekadres: Seminariestraat 2, 9000 Gent tel. 09 267 86 79 e-mail: landbouw@oost-vlaanderen.be Provinciale Landbouwkamer voor Oost-Vlaanderen voorzitter Alexander Vercamer postadres: Gouvernementstraat 1, 9000 Gent bezoekadres: Seminariestraat 2, 9000 Gent tel. 09 267 86 80 e-mail: landbouwkamer@oost-vlaanderen.be Rattenbestrijding Oost-Vlaanderen (RATO) vzw voorzitter Nicole Van Duyse postadres: Gouvernementstraat 1, 9000 Gent bezoekadres: Seminariestraat 2, 9000 Gent tel. 09 267 87 43 e-mail: rato@oost-vlaanderen.be

Kenniscentra Proefcentrum voor de Sierteelt vzw Fundamenteel en toegepast wetenschappelijk onderzoek en verspreiden van waarschuwingen en advies. Schaessestraat 18, 9070 Destelbergen tel. 09 353 94 94, fax 09 353 94 95 e-mail: info@pcsierteelt.be website: www.pcsierteelt.be Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt vzw Verzameling en –verspreiding van kennis voor de groenteteelt in open lucht en de beschutte en biologische groenteteelt. Karreweg 6, 9770 Kruishoutem tel. 09 381 86 86, fax 09 381 86 99 e-mail: info@proefcentrum-kruishoutem.be website: www.proefcentrum-kruishoutem.be Proefcentrum voor de Aardappelteelt vzw Praktijkgericht onderzoek en verspreiden van marktinformatie en teelttechnische informatie (waarschuwingen en advies). Karreweg 6, 9770 Kruishoutem tel. 09 381 86 86, fax 09 381 86 99 e-mail: pca@proefcentrum-kruishoutem.be website: www.pcainfo.be

Chris Botterman Hoofd Sociale Zaken Boerenbond ondervoorzitter EDUplus vzw “Hoe het sociaal overleg op Europees, Belgisch en Vlaams niveau de tewerkstelling in de sector kan ondersteunen”

Het sociaal overleg op Europees, Belgisch en Vlaams niveau Chris Botterman Aalter, 25 maart 2014

Europees niveau Geopa – Effat 50 jaar sociaal overleg Studie 2013: impact GLB op de tewerkstelling in land- en tuinbouw Studie 2014: loonvergelijking (+ loonlasten) in EU; vergelijking flexibiliteit Agripass on line

Europees niveau Akkoord over preventie van ongevallen, TMS Betrokkenheid bij overleg over constructie tractoren (DG Agri) Competenties in de toekomst Detacheringsrichtlijn EU Directive i.v.m. seizoenwerknemers van buiten EU

Belgisch niveau Nationale arbeidsraad, G10 Paritair comité landbouw, tuinbouw

Nationale arbeidsraad G10

Belgisch niveau Loonkosten onder controle houden Structurele RSZ-vermindering: € 400  € 462,5 Lage looncomponent: ± € 150 Plus +1, +2, +3, +4, +5 plan Andere doelgroepen: -30j, +50j  Vlaanderen Studentenarbeid 5,42% RSZ 50 dagen Seizoenarbeid €7/dag Tuinbouw: 65 dagen Landbouw: 30 dagen

Belgisch niveau Kostprijsberekening arbeiders Vaste arbeid voltijds Vaste 1e WN voltijds Vaste arbeid student Seizoensarbeid PC 144 Seizoensarbeid PC 145 Uurloon € 10,08 € 8,7 € 8,51 Andere verminderingen € 6.000 Gemiddelde loonkost per uur € 15,04 € 11,75 € 10,58 € 9,71 € 9,65

Sociaal overleg paritair comité

Belgisch niveau Loonkosten onder controle houden 2007-2008: tweede pensioenpijler 2009-2010: ecocheques Seizoenwerknemers Gratis vorming voor regulier werknemers: EDU+ Collectief outplacement: ook voor land- en tuinbouw

Belgisch niveau Administratieve lasten van bedrijven wegnemen Brugpensioen Bestelling ecocheques Verzekering gezondheidszorgen Paritair leercomité: jongeren aantrekken vanaf 15j Sociale wetgeving afstemmen op de praktijk Flexibiliteit Seizoenregeling: dagcontracten Eigen KB inzake schijnzelfstandigheid

Vlaams niveau Vorming en opleiding: via EDU+ Paritair leercomité Contacten met VDAB Onderwijs (deeltijds – voltijds) Preventie van ongevallen PreventAgri Vlaanderen

Katleen Coudijzer Manager Food Pilot, ILVO “Van akker tot tafel: begeleiding in productontwikkeling”

Conferentie voor Land- en Tuinbouw en Sierteelt Van akker tot tafel: begeleiding in productontwikkeling Katleen Coudijzer Dinsdag 25 maart 2014 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Technologie & Voeding www.ilvo.vlaanderen.be

Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Wat? Wetenschappelijke instelling (Vlaamse overheid) Onderzoeksactiviteiten gestructureerd in 4 eenheden: Dier Plant Landbouw en maatschappij Technologie en voeding

Beleidsondersteunendwetenschappelijk onderzoek Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Beleidsondersteunendwetenschappelijk onderzoek Doel Economische, ecologische en sociale voordelen voor landbouw en visserij, inbegrip van agro-food 4 ILVO Eenheden Agro-industrie Landbouw en visserij Federaties, … Services e.g. in agro-food Gewassen Plantengenetica en fysiologie Plantenveredeling en bodem gewasbescherming veehouderij Aquatisch milieu en kwaliteit Visserij en aquatische productie voedsel wetenschap Agrotechniek Natuur en Milieu plattelandsontwikkeling Landbouw- en bedrijfsontwikkeling Expertise

Technologie en voeding Voedselveiligheid Productkwaliteit en -innovatie Agrotechniek

Food Pilot Opgericht in 2011 door ILVO en Flanders’ FOOD Wat? Testcentrum voor piloottesten, laboanalyses en advies in productontwikkeling Voor wie? Alle agro-food bedrijven Onderzoekscentra Hoe werken we? Confidentieel Vrijblijvend overleg Offerte Uitvoeren van de testen Rapport en procesparameters Factuur Mogelijkheid tot subsidies (KMO portefeuille -75%)

Dienstverlening Steeds op maat van de vraag Piloottesten > 50 toestellen Verpakkingstesten Houdbaarheidstesten Smaaktesten Aromaprofilering + advies productsamenstelling /processing (samenw. vzw SensNet) Chemische, fysische en microbiële analyse van het product Advies in reiniging en desinfectie op de productiesite Steeds op maat van de vraag

Hoe gaan we te werk  Steeds op maat van de vraag Bilateraal: Op vraag van de klant Intake gesprek: test en proefopzet bespreken Projecten IWT-studies met bedrijven (O&O, KMO, Sprint) Flanders’ FOOD : collectief onderzoek EU-projecten Valorisatie van eigen onderzoek Doctoraatsonderzoek (groenten, fruit, vlees, …)  Steeds op maat van de vraag

Hoe gaan we te werk: Steeds op maat van de vraag Trouble shooting: Technologisch advies Analysen: bacteriologisch/fysisch-chemisch Productie van teststalen Marktstudie/klinische testen Smaakonderzoek Haalbaarheidsstudie Voor investering in nieuwe apparatuur Voor commercialisatie van nieuw productie Productonwikkeling Lab-ontwikkeling bedrijf  industriële schaal Samen met Food Pilot: Op basis van onderzoek van bedrijf Op basis van ILVO-onderzoek Steeds op maat van de vraag

Product is bedorven voor einde houdbaarheidsdatum? Shelf life testen Piloottest: aanmaak van samples correcte verpakkingsmanier Houdbaarheid: MAP-verpakking Bewaarruimten: temperatuur en relatieve vochtigheid

Product is bedorven voor einde houdbaarheidsdatum? Shelf life testen Product is slecht voor einde houdbaarheidsdatum: Shelf life testen: In functie van tijd: Microbiologie Fysisch-chemische analysen: Kleur Textuur Smaaktesten

? Ontwikkelen UHT-drank Probleem: hittestabiliteit tijdens verhitting Additionele tests: Wetenschappelijke ondersteuning bij opstellen receptuur en proces ?

Testen nieuwe aroma’s in salami Aanpassen van aroma van salami Toestellen: Vacuüm kookcutter Vulbus Klimaatkast Additionele tests: pH aw Microbiologische analyse Aroma analyse

Vergelijken van verschillende productieprocessen voor saus Product: dressing Toestellen: Coloïd molen M4E Stephan

Upscalen recept chocoladevulling voor praline Onderzoek: Aanpassen van samenstelling Invloed van samenstelling op Kristallisatiegedrag Schimmel ontwikkeling Bereiding op semi-industriële schaal Toestellen: Homogeniseertoestel (Stephan) Additionele tests: Shelf life testen aw Smaaktest

Verkennen innovatieve perstechnologie voor groenten en fruit Grondstof: Appelen, peren, rode vruchten, tomaten, wortelen en andere Product: sap, puree of droge pulp Toestellen: Spiraalfilterpers = scheiden + ontluchten + filtreren UHT toestel voor pasteurisatie

Verkennen innovatieve perstechnologie voor groenten en fruit Grondstof: rebut peren Product: stabiel licht gekleurd sap Toestellen: Spiraalfilterpers UHT toestel voor pasteurisatie

Ongebruikte groene deel van prei: Belangrijke buiten groente in Vlaanderen- 4800 ha - 170 000 tonnes Tijdens oogst en verwerking, creatie van grote hoeveelheden bijproducten/afval 10-20 ton/FW/ha! - 45.000-90.000 t – gans het jaar beschikbaar Organosulfur componenten fructanen polyphenolen vitaminen

Ongebruikte groene deel van prei: Uit ILVO-onderzoek (PhD) blijkt dat het groene deel van prei belangrijke nutriotionele componenten bevat, en meer dan in witte gedeelte Hoe stabiliseren?  drogen! Bernaert et al. 2012 Food Chemistry 134, 669-677. Green part White part

Op punt stellen droogproces Onderzoek: Drogen van groen van prei Verschillende manieren: Klimaatkast Multifunctionele kast Lyofilisator Refractive Window droger Controle op kwaliteit en samenstelling Onderzoek van toepassingsmogelijkheden van prei-poeder om in diverse voedingsproducten (kaas, brood, pasta, aroma, …)

Valorisatie van groene deel van prei: Interesse preiteler: Maakt gebruik van overmaat aan gecreeerde warmte op zijn bedrijf om preigroen te drogen http://www.odgroen.be

Valorisatie van groene deel van prei: Interesse preiteler: Maakt gebruik van prei poeder als ingrediënt in volgende voedingsproducten (‘Ons Dagelijks Groen’, Meldert). http://www.odgroen.be

Voor een bezoek, overleg of vraag, Aarzel niet om ons te contacteren ! Dank voor uw aandacht www.foodpilot.be Voor een bezoek, overleg of vraag, Aarzel niet om ons te contacteren ! Katleen.Coudijzer@ilvo.vlaanderen.be FOODINOFRA, partner van het Nieuw Industrieel Beleid

Aarzel niet ons te contacteren Vragen ? Aarzel niet ons te contacteren Technologie & Voeding Agrotechniek Productkwaliteit en -innovatie Burg. Van Gansberghelaan 115 bus 1 9820 Merelbeke T +32 9 272 28 00 Voedselveiligheid Brusselsesteenweg 370 9090 Melle T +32 9 272 30 00 www.ilvo.vlaanderen.be

Panelgesprek met vragen uit het publiek olv moderator: Jan de Keyser

Slotwoord door: Odette Van Hamme voorzitter RESOC Meetjeland, Leiestreek en Schelde

Met dank aan alle sprekers en sponsors

Netwerkreceptie met streekproducten