Eisenkader Functie Intensieve zorgen Algemene jaarvergadering BBIZ 27 februari 2014 Dr. Piet Lormans

Inleiding -achtergrond Vernieuwd toezichts- en inspectiemodel in de Vlaamse ziekenhuizen. Project binnen de Vlaamse overheid Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid zorginspectie S :Project van de Vlaamse overheid, een opdracht in 2011 van Minister Vandeurzen om een vernieuwd inspectiemodel uit te werken voor de Vlaamse ziekenhuizen . Met daaraan gekoppeld een vernieuwd referentiekader voor kwaliteit van zorg. De nadruk bij het toezicht zal op die elementen liggen die kunnen beschouwd worden als cruciaal voor de kwaliteit van zorg.

Vernieuwd inspectiemodel Vernieuwd inspectiemethodiek zorginspectie Vernieuwd referentiekader Vlaams agentschap zorg en gezondheid S: Er zijn twee aparte projecten, waar twee andere agentschappen voor verantwoordelijk zijn. We werden gevraagd mee te werken aan het opstellen van een vernieuwd referentiekader voor intensieve zorgen. Dit eisenkader is nodig om toezicht te houden op de ziekenhuizen

systeemtoezicht Kan het ziekenhuis kwaliteit waarborgen naar de toekomst? Focus op management van zorg en kwaliteitssystemen Vrijstelling indien ziekenhuizen in accreditatietraject zit: 57/65 Aangekondigd, vijf jaarlijks nalevingstoezicht Het toetsen van de dagdagelijkse geleverde kwaliteit van zorg Inspectie op de werkvloer Voor alle ziekenhuizen Onaangekondigd kort inspectiebezoek S: Systeemtoezicht: 5 jaarlijks, zelfeveluatie een aangekondigde audit. Nalevingstoezicht: Het toetsen van de dagdagelijkse geleverde kwaliteit van zorg gebeurd aan de hand van het eisenkader. inspectie gebeurt door interviews, observaties, dossiers checks en patiënten bevraging. Nalevingstoezicht kan herhaald worden indien er tekortkomingen waren en dan zal focus op de tekorten liggen van de geïnspecteerde eisen. Als er nog tekortkomingen zijn volgt een derde check. Er is geen administratieve voorbereiding nodig, maar voor een aantal aspecten wel een goede interne organisatie (bv. voldoende personeelsbezetting)

Nalevingstoezicht Toetsen van de dagdagelijks geleverde kwaliteit van zorg Onaangekondigd - geen voorafgaande zelfevaluatie Op 3 niveaus: Structuren (bv. personeel – infrastructuur) Processen (bv. procedures) Resultaten (bv. reële uitvoering) D.m.v. interviews, observatie, dossierchecks en patiëntenbevraging

zorgtrajecten 5 basistrajecten Per zorgtraject een apart eisenkader Chirurgisch zorgtraject Internistisch zorgtraject en kritische diensten moeder-kind zorgtraject Geriatrie- revalidatie zorgtraject Psychiatrisch zorgtraject 3 gespecialiseerde trajecten Per zorgtraject een apart eisenkader S:Het nieuwe inspectiemodel richt zich naar zorgtrajecten. 3 gespecialiseerde trajecten: hart, oncologie en nierfunctie vervangende therapie

Internistisch zorgtraject: 5 onderdelen 1. D-dienst en niet-chirurgisch dagziekenhuis 2. Intensieve zorgen 3. Spoedgevallen en MUG 4. Ziekenhuisapotheek 5. Sterilisatie flexibele scopen

Participanten: Vlaams agentschap zorg & gezondheid Zorginspectie ICURO Zorgnet Vlaanderen Belgische beroepsvereniging van geneesheren- specialisten in intensieve zorgen Vlaamse beroepsvereniging voor verpleegkundig kaderpersoneel Intensieve zorgen Verpleegkundige beroepsvereniging : VVIZV , NVKVV “werkgroep ziekenhuishygiëne” NVKVV patiëntenplatform Het is verrijkend om met zoveel verschillende mensen samen te werken. Ieder van uit zijn eigeninvalshoek met eigen normen, maar uiteindelijk staan we allemaal voor het zelfde: nl dat de patiënt een kwalitatieve intensieve zorgt ontvangt!

Werkwijze Normatieve eisen Bijkomende eisen: Vertrekpunt: wettelijke normen Selectie van juridisch geldende erkenningsnormen Soms verduidelijking/nuancering/concretisering van de norm Eventueel geïnterpreteerd of genuanceerd! Bijkomende eisen: Standaarden sector-breed aanvaard als hanteerbaar Guidelines wetenschappelijk gevalideerd Helpen opstellen van een eisenkader voor de functie intensieve zorgen, dit samen met ander beroepsverenigingen en ander overheidsinstanties. Het vertrekpunt waren de bestaande normen. De ziekenhuis wetgeving blijft wat ze is! De bijkomende eisen zijn te beschouwen als cruciaal om een kwalitatief goed werkende intensieve zorgen functie te onderscheiden. Wetgeving is soms gedateerd en volgt onvoldoende de evolutie in de organisatie van zorg. Vernieuwingen waarvoor evidentie bestaat en in belang van kwaliteit van zorg werden opgenomen als bijkomende eis.

Werkwijze Voorwaarden voor eisen Meetbaar/controleerbaar Relevant naar kwaliteit Relevant naar eigenheid van de functie Beperkte financiële impact

Timing Finalisatie kort na zomer 2013 was voorzien….

Uitdaging en belangrijkste taak BBIZ als participant Bewaken van relevantie-haalbaarheid-meerwaarde van eisen Grote diversiteit IZ diensten Verschillend profiel: Chirurgische intensieve zorgen Medische intensieve zorgen Hartbewaking erkend als IZ Gemengde intensieve zorgen Grootte van de diensten (aantal bedden) Universitair vs niet universitair S:Deze diversiteit zorgt er voor dat we vanuit verschillende invalshoeken en voor het belang van ‘alle’ intensieve zorgen afdelingen konden optreden! Deelname aan het eisenkader is een opportuniteit.

Werkwijze Multidisciplinair karakter Niet “Medisch personeel” normen “Medische kader” Discipline overstijgede normen Samenwerking met artsen verliep vlot. De normen die enkel medisch waren werden door de artsen onder handen genomen. Zo dan gelijklopend wat betreft de verpleegkundige items. De discipline overstijgende issues (wat de grote meerderheid was) stemden we ons op elkaar af en ontstond er een dialoog.

Hoe ziet het eisenkader eruit? 11 thema’s Niet medisch personeel Medisch kader Infrastructuur Kwaliteitsbewaking Patiëntendossier Pijnbeleid Ziekenhuishygiëne Patientenidentificatie Omgang met kinderen Zorgoverdracht DNR beleid S

11 thema’s Percentage van totaal aantal eisen S :Er zijn in totaal, voorlopig, want dit is nog geen definitieve lijst, 84 eisen. Zoals je kan zien op cirkeldiagram zijn er 34% van de eisen op vlak van infrastructuur. Logisch aangezien onze hoogtechnologische omgeving. Daarom zijn er inderdaad een aantal normen nodig omtrent veiligheid. Ook de vele apparatuur die we nodig hebben komen hier aanbod. Heel uitgesproken voor intensieve zorgen. Straks nog wat voorbeelden. 31% van de normen gaan over de bestaffing: verpleegkundigen+ artsen+ paramedici. De overige veertig procent worden verdeeld onder de ander thema’s.

Hoe ziet het eisenkader eruit?

Even inzoomen Totaal meer dan 100 eisen….voor IZ Een aantal voorbeelden per thema, met relevantie naar medische praktijkvoering Opgelet! Onder voorbehoud, Niet definitief . S

Thema “niet Medisch personeel” Eisnummer:1.6.1.2 Naleving 1 Normatieve eis Het aantal verpleegkundigen aanwezig in de functie IZ is aangepast aan de activiteiten van de functie. De verhouding aanwezige IZ patiënten / verpleegkundigen mag maximaal 3/1 te bedragen. (Er wordt wiskundig afgerond. Dit betekent dat voor 7 patiënten 2 verpleegkundigen volstaan. Voor 8 patiënten dienen 3 verpleegkundigen te worden ingezet enz...). Supplementair kan men aanvullen met zorgkundigen, administratieve of logistieke hulpen. Noot: de hoofdverpleegkundige is NIET opgenomen voor managementstaken?

Thema “niet Medisch personeel” Eisnummer:1.6.1.5 Naleving 1 Normatieve eis Het verpleegkundig team van de functie IZ staat enkel in voor patiënten van de functie IZ. Dit team moet aangepast worden naar gelang van de activiteiten binnen de functie. Noot: vb telemetrie patiënten op andere afdelingen mag niet Eisnummer:1.6.1.6 Naleving ? Bijkomende eis Wanneer de interne MUG vanuit de functie IZ vertrekt mag dit geen inbreuk betekenen op de verpleegkundige permanentie van IZ. Er moet een interne procedure zijn die het cascadesysteem dekt. Noot: 3/1 verhouding moet gerespecteerd blijven

Thema “niet Medisch personeel” Eisnummer:1.6.3.1 Naleving 1 Bijkomende eis Een kinesist is overdag oproepbaar (7 dagen/7) en een wachtlijst is binnen de functie beschikbaar en consulteerbaar. Eisnummer:1.6.3.3 Naleving ? Er is een psycholoog of maatschappelijk werker bereikbaar voor noodgevallen 7d/7d.

Thema “niet Medisch personeel” Eisnummer:1.6.3.4 Naleving 1 Normatieve eis De functie beschikt over een programma voor permanente bij/inscholing eigen aan de functie intensieve zorgen. De geneesheer diensthoofd, het verpleegkundig middenkader en de hoofdverpleegkundige staan in voor de permanente bijscholing van het personeel van IZ. Voorstel tot uitbreiding vanwege Icuro :Heel het team van verpleegkundigen en artsen dat betrokken is bij reanimatie doorloopt een doorgedreven opleiding in reanimatie. Noot: zinvol?? Diensten autonoom laten naar opleidingsprioriteiten

Thema “niet Medisch personeel” Eisnummer:1.6.3.6 Naleving 1 Bijkomende eis Er wordt voor elke patiënt die minimaal een week heeft verbleven op IZ een multidisciplinair overleg gehouden. Minstens wekelijks heeft een multidisciplinair overleg plaats. Hierop zijn minimaal aanwezig: intensivist en een verpleegkundige vervolgens de disciplines die betrokken zijn bij de zorg voor de patiënt.

Thema “Medisch kader” Eisnummer:2.5.2.3 Naleving 1 Bijkomende eis Indien de medische permanentie verzekerd wordt door een arts- specialist niet-intensivist dan is steeds een arts-intensivist van de functie intensieve zorg consulteerbaar (niet oproepbaar!!). De wachtlijst is beschikbaar en consulteerbaar. Noot: Voor GSO blijft oproepbaarheid uiteraard een feit

Thema “Medisch kader” Eisnummer:2.5.2.7 Naleving 1 Bijkomende eis Voor elke patiënt dient aangeduid welke arts intensivist verantwoordelijk is voor de coördinatie van het medische toezicht. Het is duidelijk welke arts welke behandeling instelt. Eisnummer:2.5.2.8 Tijdens de werkdagen van maandag tot en met vrijdag dient overdag steeds een erkend arts-intensivist intra muros (op de campus) aanwezig en onmiddellijk beschikbaar te zijn voor de IZ functie.

Thema “Medisch kader” Eisnummer:2.5.2.9 Naleving 1 Bijkomende eis De medische permanentie op de dienst intensieve zorgen wordt niet gecumuleerd met een andere, georganiseerde activiteit in het ziekenhuis (operaties, consultaties, e.d.) Er wordt voorzien in een afzonderlijke oproepbare geneesheer - specialist in de anesthesie - reanimatie ten behoeve van het operatiekwartier, ook indien de medische permanentie op de dienst intensieve zorgen wordt waargenomen door een anesthesist. Indien een dringende operatie moet opgestart worden, kan dit gebeuren door een anesthesist die de permanentie op IZ waarneemt, in afwachting dat de opgeroepen anesthesist de narcose kan overnemen.

Thema “Infrastructuur” Eisnummer:3.7.4.19 Naleving ? Bijkomende eis Binnen een eenheid zijn geen andere diensten zoals medium care of CCU geïntegreerd. Er is een duidelijke afbakening tussen beide. Wanneer IZ en medium care eenzelfde toegang hebben, dan dienen de patiëntenkamers voor IZ apart opgesteld te staan en aantoonbaar. Eisnummer:3.7.4.22 Bij elke invasief beademde patiënt is capnografie aanwezig.

Thema “Infrastructuur” Eisnummer:3.7.4.24 Naleving 1 Bijkomende eis Beademingstoestellen worden minstens om de zes maanden, monitoren, defibrillatoren, pompen en EKG toestel worden minstens jaarlijks nagekeken op correcte (kalibratie) en veilige werking (onderhoudsattest). Het toestel voor het bepalen van bloedgaswaarden wordt dagelijks gekalibreerd en minstens jaarlijks onderhouden. De richtlijnen van de producent worden hierbij gevolgd. De data zijn op functieniveau aanwezig.

Thema “Kwaliteitsbewaking” Eisnummer:5.3.11.1 Naleving ? Bijkomende eis De functie beschikt over een reglement van interne orde (RIO) waarin volgende afspraken en procedures staan beschreven: opname en ontslagcriteria - in -en exclusiecriteria - beleid rond speciale patiëntengroepen (vb beleid mbt pediatrische patienten) - procedure indien de functie IZ geen patiënten meer kan opnemen).

Thema “Kwaliteitsbewaking” Eisnummer:5.3.11.2 t/m 4 Naleving ? Normatieve eis Er is een systematische registratie van *kwaliteitsparameters (decreet) * ziekenhuisinfecties * doorligwonden * fouten en ongevallen * verpleegduur, MVG De cijfers van de systematische registratie worden * centraal opgevolgd * teruggekoppeld naar de hoofdverpleegkundige en medisch diensthoofd * opgevolgd op functieniveau De cijfers worden gebruikt om het beleid van de afdeling bij te sturen (analyse, bespreking, verbeteracties) en aangewend in de beleidscyclus

Thema “Kwaliteitsbewaking” Eisnummer:5.3.11.5 Naleving ? Bijkomende eis Jaarverslagen en beleidsplannen zijn multidisciplinair opgemaakt Eisnummer:5.3.11.7 Er zijn zorgbundels voor specifieke doelgroepen in gebruik.

Thema “Dossier” Eisnummer:6.3.5.3 Naleving 1 Bijkomende eis Het is steeds duidelijk welke verpleegkundige de coördinatie opneemt voor de verpleegkundige zorg van de patiënt. Het is steeds duidelijk welke verpleegkundige/zorgkundige verantwoordelijk is voor welke akten uitgevoerd bij de patiënt. Dit laatste is terug te vinden op basis van registratie in het verpleegkundig dossier. Eisnummer:6.3.5.6 Het resultaat van een consult of multidisciplinair overleg dient beschikbaar te zijn in het patiëntendossier, met vermelding van de betrokken zorgverstrekkers.

Thema “Dossier” Eisnummer:6.3.5.4 Naleving ? Bijkomende eis Elke patiënt heeft een DNR code in het dossier. Er wordt ook een code gebruikt in geval van 'geen therapierestrictie'. Eisnummer:6.3.5.5 De DNR code is getekend/ gevalideerd door de arts: * er is een melding "besproken in team" * er is een melding " besproken met patiënt-familie" * er is een bondige weergave van de inhoud van het gesprek Uitzondering: De code gebruikt in geval van 'geen therapierestrictie' moet niet besproken worden. (minstens eventuele verschillen in mening tussen de gesprekspartners en resultaat van gesprek (=code)).

Thema “Pijnbeleid” Eisnummer:9.3.6.1 Naleving 1 Bijkomende eis Het pijn- en sedatieprotocol is opgesteld, gekend en wordt toegepast door de medewerkers. Eisnummer:9.3.6.2 Naleving ? De meetmethode is aangepast aan de mogelijkheden van de patiënt (kinderen, ouderen, niet communicatieve patiënten). (minstens eventuele verschillen in mening tussen de gesprekspartners en resultaat van gesprek (=code)).

Thema “Ziekenhuishygiene en handhygiene” Eisnummer:10.3.8.8 Naleving ? Normatieve eis Patiënten met een infectierisico kunnen correct behandeld worden binnen de dienst zonder risico voor andere aanwezige patiënten. Hiervoor zijn procedures uitgeschreven. Eisnummer:10.3.8.10 Bijkomende eis Voor alle apparatuur in contact met de patiënt is, in overleg met de dienst ziekenhuishygiëne, een programma van reiniging en zo nodig desinfectie opgesteld. (minstens eventuele verschillen in mening tussen de gesprekspartners en resultaat van gesprek (=code)).

Thema “Patiëntenidentificatie” Eisnummer:11.3.7.5 Naleving ? Bijkomende eis Voor patiënten die hun identiteit niet kunnen bevestigen bestaat een sluitende identificatieprocedure. (minstens eventuele verschillen in mening tussen de gesprekspartners en resultaat van gesprek (=code)).

Thema “Omgang met kinderen” Eisnummer:15.2.12.1 Naleving 1 Bijkomende eis Bij elk kind mag er steeds een ouder / vertrouwenspersoon voor het kind aanwezig zijn (ook bij onderzoeken en reanimatie). Hiervan mag enkel afgeweken worden op basis van medische tegenindicatie en deze moet genoteerd zijn in het dossier. Eisnummer:15.2.12.3 Naleving ? Er zijn richtlijnen uitgeschreven voor de opvang van pediatrische patiënten op IZ Eisnummer:15.2.12.4 Er moet een pediater betrokken zijn bij de behandeling van een kind op IZ. Deze betrokkenheid moet gedocumenteerd staan in het patiënten dossier (minstens eventuele verschillen in mening tussen de gesprekspartners en resultaat van gesprek (=code)).

Thema “Zorgoverdracht” Eisnummer:17.1.9.31 Naleving 1 Bijkomende eis Er wordt een medische en verpleegkundige nota (evt. elektronisch) opgesteld bij transfer van een patiënt van of naar de intensieve zorgen. Volgende elementen dienen minimum in de handover genoteerd te staan: ID pat, diagnose en behandeling, verpleegkundige zorgen. Eisnummer:17.1.9.5 Naleving ? De functie beschikt over een informatiebrochure voor familie/patiënten. Hierin dienen minimaal volgende elementen te worden opgenomen: Bezoekuren en -voorwaarden, zorgverstrekkers, contactgegevens, werking van de dienst. (minstens eventuele verschillen in mening tussen de gesprekspartners en resultaat van gesprek (=code)).

Thema “DNR” Eisnummer:18.1.10.1 Naleving 1 Bijkomende eis De toekenning en vermelding van de DNR code dient te voldoen aan een protocol opgemaakt binnen het ziekenhuis en bevat ministens de elementen van eis 6.3.5.5 Eisnummer:18.1.10.2 Naleving ? Een geschreven DNR protocol dient aanwezig te zijn binnen de functie en door iedere zorgverlener consulteerbaar te zijn. (minstens eventuele verschillen in mening tussen de gesprekspartners en resultaat van gesprek (=code)).

Conclusie Intentie creëren kader naar kwaliteit en efficiëntie Betrokkenheid van beroepsverenigingen Accent op zorgkwaliteit Pogen haalbare en realistische eisen te weerhouden Bewaken van de specificiteit en relevantie voor de intensieve zorgen Input andere partijen… In dialoog andere beroepsverenigingen (VPK) In dialoog met zorginspectie Andere betrokkenen... (ziekenhuiskoepels, …) Overlap met accreditatie projecten

Conclusie Kritische noot Het eisenkader is nog niet definitief. Eisen met financiële repercussies voor ZH Wetgeving is niet altijd meer up to date en aangepast Kwaliteit is niet altijd meetbaar Beperkingen van het eisenkader lijst in 1 dag kunnen checken Aantal kwaliteitsaspecten worden niet geëvalueerd Eisenkader impact op reële zorgkwaliteit? Volgende bijeenkomst is 12 december Kwaliteit is niet altijd meetbaar, denk maar aan attitudes van de zorgverstrekkers: vriendelijkheid, empathie, … toch blijven deze heel belangrijk!