Seminarie Historisch Didactisch Onderzoek Sien Jacob, Frone Wouters en Dieter Maho

Vooraf Observatie (2 uren) Conclusie: drukke klas dus groepsverdeling goed uitdokteren (in samenwerking met leraar van die klas) Les wordt best gegeven na lessen over de islam en de kruistochten

Inkleding lessen -Klaslokaal versierd met Marokkaanse vlaggen en sluiers -Iedere les begint met een streepje Marokkaanse muziek -Na de middag een Marokkaans koekje

3 ASO: Inhoud van de lessen Les 1: De verovering van Noord-Afrika door de Arabieren Klassieke les Les 2: De Berberdynastieën (700-1440) Groepswerk + presentatie

Les 1: De verovering van Noord-Afrika door de arabieren

Lesopener ‘De verovering van Noord-Afrika door de Arabieren’ Kaartjesoefening: herhaling gesch. van de Islam (bekend- benieuwd- bewaard strategie) Klas verdeeld in groepjes (via gekleurde naamkaartjes) Combineeroefening over de Vijf Zuilen Chronologische ordening (verloop opkomst Islam) Combineeroefening termen en verklaring Combineeroefening afbeelding en term Afbeelding achteraan als zelfcontrole

Vervolg lesopener

Vervolg lesopener Afbeeldingen uit strip Kiekeboe ‘De Fez van Fes’ (stereotypering)

Probleemstelling ‘De verovering van Noord-Afrika door de Arabieren’ Hoe zag de Marokkaanse samenleving eruit tijdens de Middeleeuwen? (Hoe verliep de verovering door de islam in Marokko? Waarom gebeurde de bekering tot de islam?)

Leerinhoud ‘De verovering van Noord-Afrika door de Arabieren’ Lessequens 1: De verovering De eerste inval (7de eeuw) De Kahina Lessequens 2: Islamisering en arabisering Bekering van de Berbers De Joden De Christenen Vergelijking Islamieten, Joden en Christenen Omgaan met andere godsdiensten: vergelijking (Lesbundeltje voor de leerlingen met invulruimte)

De berberdynastieën (700-1440)

Lesconcept ‘De Berberdynastieën (700-1440)’ Lescorpus: elk groepje bestudeert specifiek domein onder Berberdynastie (groepswerk) Politiek – territoriaal Economie Bouwkunst Elk groepje stelt zijn thema voor aan andere groepen via een ppt-presentatie (die vooraf door ons werd gemaakt)

Samenstelling groepen Politiek-territoriaal: 8 leerlingen 4 leerlingen Almoravieden 4 leerlingen Almohaden Economie: 5 leerlingen Bouwkunst: 9 leerlingen 4 leerlingen Bouwkunst 1 5 leerlingen Bouwkunst 2 Per groep minstens 1 Marokkaan Verdeling gebeurt via de kleur van de naamkaartjes Op de naamkaartjes staat een taaksymbool

Samenstelling groepen Spreker (2) Gespreksleider Timekeeper Opzoeker / lezer (2)

Groepswerk Bouwkunst Combineren: Ze krijgen prenten en namen van die gebouwen die op de prenten staan. Naast combinering nog extra vragen Opzoeken: -via internet (Nederlandse en Engelse wikipedia en Google-afbeeldingen) -via boek: HATTSTEIN, M. en DELIUS, P., Islam: Kunst en architectuur, Groningen, 2000. (245- 264) (Bladwijzer ingestopt) Spreekbeurt: 5 minuutjes voorstellen wat ze hebben gevonden zodat de andere groepjes ook de bouwkunst leren kennen. Torre del Oro

Groepswerk Economie Vergelijken: De leerlingen kunnen gelijkenissen en verschillen zien tussen handel ten tijde van de Romeinen en ten tijde van de Almohaden-dynastie Opzoeken: De leerlingen kunnen aan de hand van kaarten opzoeken wat belangrijke handelsroutes en -producten waren ten tijde van de Almohaden aan de hand van: Kaarten uit Atlas van de algemene en Belgische geschiedenis + extra kaarten   Spreekbeurt: 5 minuutjes voorstellen wat ze hebben gevonden zodat de andere groepjes ook de economie leren kennen.

Groepswerk Politiek-territoriaal Vergelijken: De leerlingen kunnen gelijkenissen en verschillen zien tussen de oorsprong en het verval van de Almoravieden en Almohaden. Opzoeken: De leerlingen kunnen aan de hand van historische kaarten en fragmenten uit de Geschiedenis van Marokko opzoeken hoe de Almoravieden en Almohaden ontstonden, zich verspreidden en hoe ze ten val kwamen: Via kopies van historische kaarten die ze samen met invulbundel krijgen Via fragmenten uit de Geschiedenis van Marokko die op invulbladen staan Via vergelijkingsformulier Spreekbeurt: 5 minuutjes voorstellen wat ze hebben gevonden zodat de andere groepjes ook het politiek-territoriale domein leren kennen.

Verloop groepswerken 20 minuten vragen oplossen Leraar roepen => antwoordsleutel + hand- outs ppt 5 minuten voorbereiden aan presentatie Per groep 5 minuten presentatie Op het einde krijgt iedereen een ingevulde bundel

Voorbeeld van zo’n presentatie

Almoravieden Almohaden

Evaluatie van het geheel Evaluatie van de les door de leerlingen Vonden jullie de lessen leuk of niet? Waarom wel/niet? Welke van beide lessen vonden jullie de leukste? De eerste/ De tweede Wat vonden jullie (te) makkelijk/ (te) moeilijk aan de tweede les? Zouden jullie volgend jaar opnieuw les willen krijgen over Marokko (Marokko in de Nieuwe Tijd)? Waarom wel/niet? Dit doen ze op een blaadje en steken het dan anoniem in de ideeënbus

Evaluatie van de les door de leerlingen

Evaluatie van de les door de leerlingen

Evaluatie van de les door de leerlingen Volgens de vragenlijst vond iedereen het leuk: In groepjes werken (9 x) Het is eens iets anders (5 x) Interessant (4 x) Veel bijgeleerd dat ik niet wist (2 x) We leren iets bij over de Islam (2 x)

Evaluatie van de les door de leerlingen Makkelijk: Presentatie Goeie groepen => vlotter Combinatieoefening Moeilijk: Moeilijke vragen (3x) Niet genoeg tijd (3x) Opzoeken (2x) Informatie vinden in boeken (tov internet)

Evaluatie van de les door de leerlingen Waarom wel: Dan weten we dat ook (6x) Heel tof, plezant, toffe sfeer (warme kleuren, warm land) (4x) Het is eens iets anders (2x) Interessant Waarom niet: Er zijn ook andere landen (3x)

Onze evaluatie van de les: STERKE PUNTEN Kaartjesoefening was leuk en geslaagd Leerlingen werkten goed mee, waren niet lastig in tegenstelling tot de verwachting Ze antwoorden vrijwillig Ze waren geïnteresseerd Ze wisten heel veel over de strip (meer dan wijzelf)

Onze evaluatie van de les: ZWAKKE PUNTEN Timing: les was 17 min later gestart (overmacht: klas was spoorloos) Deel Politiek was zwaarder in vergelijking met Bouwkunst en Economie Groep Bouwkunst: gebruikt het boek niet 15 min meer nodig om alles af te krijgen

Onze evaluatie van de les: WAT KAN BETER? Les 1 aanpassen: meer onderwijsleergesprek, minder bronnen Beter 3 uur want de les met het groepswerk zat onder tijdsdruk Politiek: kortere fragmentjes, misschien direct de vergelijking Bouwkunst: geen internet, dwingen om met het boek te werken Misschien geen ingevulde bundel? Zelf tot goeie antwoorden laten komen