‘De Donkere Kamer van het Rijksmuseum’ Docentenhandleiding ‘De Donkere Kamer van het Rijksmuseum’

Voor wie is dit lespakket bedoeld? ‘De Donkere Kamer van het Rijksmuseum’ is een digitaal lespakket voor de bovenbouw van het VMBO voor het vak Geschiedenis, ter verwerking van het examenonderdeel ‘Sociaal Culturele veranderingen na 1945’. Eventueel is het ook te gebruiken in combinatie met CKV, als kennismaking met de kunstvorm fotografie.

Wat is het eindresultaat? Met behulp van historische foto’s uit de collectie van het Rijksmuseum maken de leerlingen korte interviews. De interviews publiceren ze in de vorm van een reportage of een e-card filmpje.

Wat voor bronmateriaal wordt er gebruikt? De foto’s zijn allemaal gemaakt door bekende fotografen in de jaren tachtig en negentig van de 20e eeuw. Hiermee is de tijdsspanne die in deze verwerkingslessen wordt behandeld iets nauwer dan die in de examenstof. De foto’s zijn gerangschikt in vier thema’s: Jongerencultuur, Massacultuur, Vrouwenbeweging en Multiculturele Samenleving. Dit laatste thema wordt niet expliciet behandeld in de examenstof, maar is extra toegevoegd door het museum.

NB Aan het digitale lespakket is geen museumbezoek verbonden, het kan zelfstandig op school worden uitgevoerd. Wel is het noodzakelijk om de lesstof van het examenonderdeel ‘Sociaal Culturele veranderingen na 1945’ te hebben behandeld. De leerlingen zijn dan inhoudelijk bekend met het thema en in staat om zich in te leven in de situatie op de foto’s. Het is verder aan te raden de leerlingen duidelijk te maken dat het géén computergame is, maar een digitale verwerking van de lesinhoud. Dit om verkeerde verwachtingen te voorkomen.

Tijdsduur 2 lesuren. Mochten er leerlingen zijn die meer tijd nodig hebben, dan kunnen zij dit ook per tweetal zelfstandig afmaken en hun eindproduct later ter beoordeling bij de docent inleveren.

Voorbereidingstijd docent Tenminste ca. 15 minuten: doorlezen van deze instructie en doorklikken van de leerlingenschermen van het lespakket. Reserveer, indien nodig, tijdig het computerlokaal. De applicatie maakt gebruik van de zogenaamde Flash-plugin. Op de meeste computers is dit standaard geïnstalleerd. Maar controleer dit toch even bij de systeembeheerder. Om het eindresultaat te kunnen zien en beoordelen heeft u een printer nodig.

Werkvorm De leerlingen werken in tweetallen zelfstandig aan een computer. Na een korte klassikale introductie verandert de rol van de docent in die van procesbegeleider.

Introductie project Klassikaal, mondeling. De inleiding kunt u het best vóór het aanzetten van de computers geven, om afleiding te voorkomen. U vertelt de leerlingen dat zij in tweetallen een digitale opdracht gaan doen als verwerking van de examenstof. Zij gaan een foto-reportage maken die ze publiceren op papier of als e-card filmpje. Hiervoor gaan ze drie historische foto's een verhaal laten vertellen door middel van eigen teksten. De vorm waarin zij dat doen is een interview met één van de personen die op de foto’s staat.

Introductie project Geef aan dat de leerlingen zelf de foto’s en het thema mogen uitkiezen. Samen bedenken ze interview-vragen EN de antwoorden van de personen op de foto. Suggestie: door 1 leerling de rol van interviewer te geven en 1 van de persoon op de foto, wordt het eenvoudiger om tot een goed interview te komen. De antwoorden kunnen ze geven door zich in te leven in de tijd waarin de foto’s zijn gemaakt. Noem vervolgens de vier thema’s en de periode waarover het nu gaat: de jaren tachtig en negentig van de 20e eeuw.

Introductie project Naar keuze kunt u nu meteen beginnen met het digitale gedeelte of de volgende tussenstap: Deel (i.p.v. in les 2) nu alvast de papieren versie van de thematekst ‘Terug naar de jaren '80 en '90, een tijdsbeeld’ uit. Wijs de leerlingen erop dat er over elk van de vier thema’s informatie te vinden is. Laat de tekst over het gekozen thema alvast doorlezen, zodat ze goed inhoudelijk zijn voorbereid.

Introductie project Opstarten computers: Zet de computers aan en ga naar het internet. Het lespakket is te vinden onder: www.geheugenvannederland.nl Onder onderwijs en vervolgens digitale lessen. Inloggen: De leerlingen kiezen per tweetal een naam en wachtwoord en onthouden deze. Het doel hiervan is dat hun reportage apart wordt bewaard zodat ze er in een volgende les verder aan kunnen werken.

Les 1 De eerste digitale les bestaat uit de volgende stappen / schermen: 1. Uitleg van de les en demo van het maken van een e-card. De leerlingen weten nu wat ze gaan maken. 2. Voorbeeld van het belang van tekst bij een foto. De tekst geeft betekenis aan de foto en kan de manier waarop je naar een foto kijkt veranderen. 3. Keuze van vijf foto’s (eerste selectie). De foto’s zijn te vergroten door erop te klikken. De foto’s zijn geordend in vier thema’s: ‘Jongerencultuur’, ‘Massacultuur’, ‘Vrouwenbeweging’ en ‘Multiculturele samenleving’. De leerlingen kunnen naar keuze vijf foto’s selecteren uit één thema of uit verschillende thema’s. (In les 2 gaan de leerlingen uit die vijf foto’s weer drie selecteren voor het interview.) 4. De leerlingen gaan de gekozen foto’s in de donkere kamer afdrukken. De fotograaf geeft hen nog wat extra informatie over de foto’s. Ze bedenken vervolgens een goede titel voor iedere foto. Door deze opdracht kijken zij alvast een beetje nader naar de afbeeldingen.   5. Het eerste onderdeel is nu af. De gekozen foto’s worden bewaard voor de tweede les.

Les 2 Log opnieuw in met de eerder gekozen naam en het wachtwoord. De tweede les bestaat uit de volgende stappen / schermen: 1. Uitleg over het verloop van deze les. De leerlingen maken een interview met één van de personen op drie van de door hen ontwikkelde foto’s. Ze maken dus drie korte interviews.   2. Om hun achtergrondkennis over hun thema en het tijdperk op te frissen, kunnen de leerlingen gebruik maken van de thematekst ‘Terug naar de jaren '80 en '90, een tijdsbeeld’. Deze tekst is aan te klikken op het scherm. Tip: Het is handig deze informatie ook op papier uit te delen, dan kunnen de leerlingen dit erbij houden. 3. Selectie van drie foto’s voor de interviews. De foto’s zijn te vergroten door erop te klikken. Als hulp staan op de site voorbeeldvragen en aanwijzingen voor het maken van het interview. Bij iedere foto vinden de leerlingen ook kort informatie over wat er is afgebeeld. Moedig hen aan deze tekst ook te gebruiken voor het schrijven van de vragen en antwoorden! Natuurlijk moeten ze ook goed kijken naar de foto zelf. 4. De leerlingen kiezen een personage op elk van de drie foto’s en bedenken welke vragen zij zouden willen stellen. Vervolgens schrijven ze ook de antwoorden en voltooien de drie interviews. 5. Publiceren van de foto’s en de interviews. De leerlingen kiezen of zij dit willen doen in de vorm van een boekje en/of als e-card filmpje. Tip: Wanneer ze kiezen voor een e-card, kunnen ze hun product ook gebruiken als presentatie.