Nederland participatieland? Dr. Ir. M. (Marja) Jager-Vreugdenhil Mini-conferentie Bloemendaal 16 oktober 2013

Nederland participatieland? Wmo als operatie om zorgstelsel te behouden Vier routes: Meer eigen verantwoordelijkheid bij zorgvragers Geen recht op zorg, maar beleidsvrijheid gemeenten Efficientieslag door aanpak op lokaal niveau Meer ‘civil society’

Route ‘civil society’ Zorgvragers moeten eerst een beroep doen op hun omgeving Prestatieveld 1: ‘Bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, buurten en wijken’ Prestatieveld 4: ‘Ondersteuning vrijwilligers en mantelzorgers’

Visie Wmo op samenleving Visie landelijke kaderwet: Maakbaarheid? Marktvertrouwen? Optimisme over zorgzaamheid samenleving? Ondoordachte aannames? Vrijheid gemeenten voor eigen beleid  verschillende lokale visies

Sociale samenhang in buurten Aanname ? Sociale samenhang in buurten Informele zorg Problematiseren: Ook meer arbeidsparticipatie gevraagd Misschien wel vrijwilliger, maar niet zorgvrijwilliger Verdringing van burgerschap als overheid teveel wil opleggen En dit is toch alleen maar een bezuiniging? Kansen Liever in kansen, omdat zorgen voor elkaar juist ook heel mooi is om als samenleving vorm te geven, niet alleen in geld (verkiezingen), maar ook in daden Zorg hoeft niet allemaal via overheid - daar kun je over van mening verschillen, maar dat is wel wat de Wmo vastlegt als de uitkomst van het democratische proces… Of je moet er in Deventer eigen oplossingen voor bedenken, meer lokale belastingen? En omdat er zeker kansen zijn, want mensen zijn zeker nog wel gemotiveerd voor vrijwilligerswerk, maar dan moet je wel bij die motivatie weten aan te sluiten

Meer sociale samenhang  meer zorg? Problematiseren: Ook meer arbeidsparticipatie gevraagd Misschien wel vrijwilliger, maar niet zorgvrijwilliger Verdringing van burgerschap als overheid teveel wil opleggen En dit is toch alleen maar een bezuiniging? Kansen Liever in kansen, omdat zorgen voor elkaar juist ook heel mooi is om als samenleving vorm te geven, niet alleen in geld (verkiezingen), maar ook in daden Zorg hoeft niet allemaal via overheid - daar kun je over van mening verschillen, maar dat is wel wat de Wmo vastlegt als de uitkomst van het democratische proces… Of je moet er in Deventer eigen oplossingen voor bedenken, meer lokale belastingen? En omdat er zeker kansen zijn, want mensen zijn zeker nog wel gemotiveerd voor vrijwilligerswerk, maar dan moet je wel bij die motivatie weten aan te sluiten

Meer sociale samenhang  meer zorg? Mensen participeren niet in ‘de samenleving’, maar in specifieke sociale verbanden (geen c.v., maar diverse warmtebronnen) Elk sociale verband heeft eigen doelen en regels Participeren gebeurt met een specifieke motivatie Participeren is het invullen van een specifieke rol in een specifieke context Niet alle sociale verbanden gericht op zorg

Elk sociaal verband eigen doel en regels Problematiseren: Ook meer arbeidsparticipatie gevraagd Misschien wel vrijwilliger, maar niet zorgvrijwilliger Verdringing van burgerschap als overheid teveel wil opleggen En dit is toch alleen maar een bezuiniging? Kansen Liever in kansen, omdat zorgen voor elkaar juist ook heel mooi is om als samenleving vorm te geven, niet alleen in geld (verkiezingen), maar ook in daden Zorg hoeft niet allemaal via overheid - daar kun je over van mening verschillen, maar dat is wel wat de Wmo vastlegt als de uitkomst van het democratische proces… Of je moet er in Deventer eigen oplossingen voor bedenken, meer lokale belastingen? En omdat er zeker kansen zijn, want mensen zijn zeker nog wel gemotiveerd voor vrijwilligerswerk, maar dan moet je wel bij die motivatie weten aan te sluiten

Sociale samenhang  zorg? Sommige sociale verbanden Informele zorg Problematiseren: Ook meer arbeidsparticipatie gevraagd Misschien wel vrijwilliger, maar niet zorgvrijwilliger Verdringing van burgerschap als overheid teveel wil opleggen En dit is toch alleen maar een bezuiniging? Kansen Liever in kansen, omdat zorgen voor elkaar juist ook heel mooi is om als samenleving vorm te geven, niet alleen in geld (verkiezingen), maar ook in daden Zorg hoeft niet allemaal via overheid - daar kun je over van mening verschillen, maar dat is wel wat de Wmo vastlegt als de uitkomst van het democratische proces… Of je moet er in Deventer eigen oplossingen voor bedenken, meer lokale belastingen? En omdat er zeker kansen zijn, want mensen zijn zeker nog wel gemotiveerd voor vrijwilligerswerk, maar dan moet je wel bij die motivatie weten aan te sluiten

Casus 1: buurt Buurt: geen ‘sociaal verband’, maar plek waar evt. wel sociale verbanden gevonden kunnen worden Niet vanzelfsprekend gericht op zorg Regels in buurten beperken zorg juist

Regels in buurt beperken zorg Buren gericht op prettig wonen, elkaar geen overlast bezorgen Buren willen wel iets doen voor elkaar: Het liefst praktische, woongerelateerde dingen Liever niet structureel Zolang er nog geen professionele hulp is Op basis van wederkerigheid

Regels in buurt beperken zorg Buren: zelfredzaam zijn = zelf oplossingen zoeken incl. een beroep doen op voorzieningen, als dat niet lukt beroep op familie, vrienden, buren Wmo: zelfredzaam zijn = zelf oplossingen zoeken, beroep doen op familie, vrienden, buren, als dat niet lukt beroep op voorzieningen doen

Sociale samenhang in buurten Aanname ? Sociale samenhang in buurten Informele zorg Problematiseren: Ook meer arbeidsparticipatie gevraagd Misschien wel vrijwilliger, maar niet zorgvrijwilliger Verdringing van burgerschap als overheid teveel wil opleggen En dit is toch alleen maar een bezuiniging? Kansen Liever in kansen, omdat zorgen voor elkaar juist ook heel mooi is om als samenleving vorm te geven, niet alleen in geld (verkiezingen), maar ook in daden Zorg hoeft niet allemaal via overheid - daar kun je over van mening verschillen, maar dat is wel wat de Wmo vastlegt als de uitkomst van het democratische proces… Of je moet er in Deventer eigen oplossingen voor bedenken, meer lokale belastingen? En omdat er zeker kansen zijn, want mensen zijn zeker nog wel gemotiveerd voor vrijwilligerswerk, maar dan moet je wel bij die motivatie weten aan te sluiten

Sociale samenhang in buurten Aanname Verkeers-veiligheid Groen-voorzieningen X Sociale samenhang in buurten Informele zorg Problematiseren: Ook meer arbeidsparticipatie gevraagd Misschien wel vrijwilliger, maar niet zorgvrijwilliger Verdringing van burgerschap als overheid teveel wil opleggen En dit is toch alleen maar een bezuiniging? Kansen Liever in kansen, omdat zorgen voor elkaar juist ook heel mooi is om als samenleving vorm te geven, niet alleen in geld (verkiezingen), maar ook in daden Zorg hoeft niet allemaal via overheid - daar kun je over van mening verschillen, maar dat is wel wat de Wmo vastlegt als de uitkomst van het democratische proces… Of je moet er in Deventer eigen oplossingen voor bedenken, meer lokale belastingen? En omdat er zeker kansen zijn, want mensen zijn zeker nog wel gemotiveerd voor vrijwilligerswerk, maar dan moet je wel bij die motivatie weten aan te sluiten Behoud dorpsschool

Niet de buurt, maar sociale verbanden Mensen kiezen zelf hun verbanden Met een bepaald doel Dat doel kan zorg zijn (maar is dat niet altijd) Niet zomaar te beïnvloeden van buitenaf Daarom: sluit aan bij wat mensen willen en waarop bestaande verbanden gericht zijn Twee goede voorbeelden: ‘Jij + Ik = Wij’ en ‘Present’

Voorbeeld 1: Jij + Ik = Wij Samenwerking welzijn + zorg (Travers Welzijn + RIBW IJsseloevers) in Zwolle Zuid O.b.v. vraaggerichtheid, ‘wijk’gerichtheid, eigen kracht, wederkerigheid Resultaat: div. initiatieven waar ‘weerbaar’ en ‘kwetsbaar’ elkaar ontmoeten: Pluktuin, Keuken van Zuid, kledingwinkeltje ‘Op-nieuw!’

Voorbeeld 1: Jij + Ik = Wij

Voorbeeld 2: Stichting Present Brug tussen groepen (bedrijven, gezinnen, kerken) en mensen die hulp kunnen gebruiken O.b.v. ‘aanbod’ = talenten, interesses van de vrijwilligers Resultaat: positieve ervaringen met vrijwillige inzet, inzicht in eigen mogelijkheden voor vrijwillige inzet, ervaring van wederkerigheid

Voorbeeld 2: Stichting Present

Stimuleren participatie: do’s en don’ts NIET: niet bij voorbaat inzetten op buurtniveau voor bevorderen sociale samenhang WEL: uitgaan van bestaande verbanden, intrinsieke motivatie = de eigen kracht van de samenleving NIET: bewoners vragen te participeren in overheidsdoelen WEL: aansluiten bij eigen doelen en initiatieven bewoners