De IAO-normen en de controle hierop Internationale studiedag Ter Nood, 29 oktober Andrée DEBRULLE – studiedienst

De term normen  De IAO werd in 1919 opgericht als orgaan dat internationale normen opstelt over alle arbeidsvraagstukken.  Deze normen zijn ofwel conventies ofwel aanbevelingen. Ze worden opgesteld door de vertegenwoordigers van de regeringen van de IAO-lidstaten ( 183 sinds 05.09), de werkgevers (IOE) en de werknemers (IVV+WVV).  Dankzij de unieke tripartiete structuur van de IAO worden de normen gesteund door zowel de regeringen als de werkgevers en de werknemers.  De internationale arbeidsnormen zijn minimale basisnormen op sociaal vlak die werden afgesproken door alle spelers in de wereldeconomie. Andrée DEBRULLE – studiedienst2

De normen blijven relevant!  Het hoofdidee van de oprichters van de IAO in 1919 was dat de wereldeconomie nood heeft aan duidelijke regels opdat economische vooruitgang synoniem zou zijn met sociale rechtvaardigheid, voorspoed en vrede voor iedereen.  90 jaar later, in juni 2009, staat in het Global Jobs Pact (tripartiet) : « De internationale arbeidsnormen vormen de basis en verlenen steun aan de rechten inzake arbeid en dragen bij tot het ontstaan van een cultuur van sociale dialoog die bijzonder nuttig is in crisistijden. Om een neerwaartse nivellering van de arbeidsvoorwaarden te verhinderen en het herstel te bevorderen, is het belangrijk dat in het bijzonder erkend wordt dat[…] naleving van de principes en fundamentele rechten op werk primordiaal is voor de menselijke waardigheid. Het is ook primordiaal voor herstel en ontwikkeling. ».  Op de top van Pittsburgh stelt Somavia als antwoord op de crisis en met het oog op herstel en duurzame groei voor om mensen te beschermen en werkgelegenheid te promoten. Hij verwijst naar het Global Jobs Pact, dus naar naar de internationale arbeidsnormen. Andrée DEBRULLE - studiedienst3

De normen blijven relevant!  In 2009 leidden de werkzaamheden van de Commissie voor de toepassing van de normen tot een consensus op vier vlakken :  duurzaam economisch herstel is niet mogelijk zonder duurzame en geactualiseerde arbeidsnormen;  de internationale arbeidsnormen zijn essentiële instrumenten en waardevolle richtsnoeren bij de uitwerking van een doeltreffend beleid gericht op duurzame economische groei en herstel;  de arbeidsnormen, productiviteit en werkgelegenheidsgroei zijn essentieel met het oog op duurzame economieën en bescherming van de meest kwetsbaren;  de fundamentele rechten op werk, de normen over de bescherming van de lonen, het stimuleren van de werkgelegenheid en de socialezekerheidsvangnetten zijn de hoekstenen van de bescherming van alle werknemers.  Deze benadering verzoent groei, werkgelegenheid en sociale bescherming zonder suprematie van de economische dimensie. Andrée DEBRULLE - studiedienst4

Soorten normen  Conventies (C.) zijn juridisch bindende internationale verdragen die kunnen worden geratificeerd door de lidstaten,  Aanbevelingen ( A.) dienen als richtsnoer en zijn niet bindend.  Vaak vermeldt een conventie de fundamentele principes die de lidstaten die de conventie ratificeerden moeten toepassen. De overeenstemmende aanbeveling daarentegen vult de conventie aan door preciezere richtsnoeren voor te stellen over de manier waarop de conventie kan worden toegepast.  Er bestaan ook autonome aanbevelingen die aan geen enkele conventie gekoppeld zijn.  Een aanbeveling is een norm en geen tweederangsinstrument ! Andrée DEBRULLE - studiedienst5

Conventies en thema’s Vakbondsvrijheid, collectieve onderhandelingen, dwangarbeid, kinderarbeid, gelijke kansen en gelijke behandeling, arbeidsinspectie, werkgelegenheidsbeleid, werkgelegenheidsbevordering, werkzekerheid, lonen, werktijd, veiligheid en gezondheid op het werk, sociale zekerheid, bescherming van het moederschap, migrerende werknemers, zeelui, vissers, dokwerkers, inheemse en tribale volkeren, … Tot nu toe zijn er 188 conventies en 199 aanbevelingen. Andrée DEBRULLE - studiedienst6

Opstelling van een norm Andrée DEBRULLE - studiedienst7

Andrée DEBRULLE - service d'études.8

Toepassing van de normen: controlemechanismen Andrée DEBRULLE -studiedienst9

Nationale omzetting en toepassing Andrée DEBRULLE - studiedienst10 • Zodra de normen zijn goedgekeurd, moeten de IAO-lidstaten conform de IAO-Grondwet ze voorleggen aan de bevoegde nationale autoriteit (het federale parlement bij ons !). • De conventies worden dan onderzocht met het oog op ratificatie. • De aanbevelingen kunnen niet worden geratificeerd, maar zijn bedoeld om richting te geven aan het beleid, de wetgeving en de praktische maatregelen. • Belang van het tripartisme bij de omzetting en de opvolging: deelname van de sociale partners moet worden geëist en gerespecteerd. Rol van de NAR

Ratificaties  Op de volgende website staan de ratificaties per land en per conventie. Je ziet er dat: ◦ België 75 IAO-conventies heeft geratificeerd. ◦ Niet bv. C 158 over ontslag. Deze conventie bepaalt dat een werknemer niet ontslagen mag worden zonder geldige reden voor het ontslag die te maken heeft met de geschiktheid of het gedrag van de werknemer of gegrond is op de behoeften op het vlak van de werking van de onderneming, de vestiging of de dienst. ◦ C 98 werd geratificeerd door 160 landen, maar minder dan 50 % van de de listaten past ze correct toe. Nochtans vormt ze samen met C 87 de basis van de sociale dialoog die een van de belangrijkste waarden op de Waardig Werk-agenda vormt. Andrée DEBRULLE – studiedienst11

Controlemechanismen  Regulier controlesysteem: ◦ Dit bestaat uit onderzoek van de periodieke rapporten die de lidstaten voorleggen over de maatregelen die werden getroffen om de bepalingen uit de geratificeerde conventies in praktijk om te zetten.  Bijzondere procedures: ◦ Ze omvatten een bezwaarprocedure en een klachtenprocedure die algemeen geldend is en een speciale procedure op het vlak van vakbondsvrijheid. Andrée DEBRULLE - studiedienst12

Het reguliere systeem  Het reguliere controlemechanisme is gebaseerd op onderzoek van de rapporten die de lidstaten bezorgden over de toepassing in rechte en in de praktijk en op de commentaar die de werknemers- en werkgeversorganisaties hierover toestuurden. (zie artikel 22 voor de geratificeerde normen) en 19 (5e) ( voor de niet-geratificeerde conventies) en (6d) ( voor de aanbevelingen) en 23 ( rapport van de DG aan de IAC) van de Grondwet).  De controle wordt uitgeoefend door twee IAO-organen : ◦ 1) De Commissie van deskundigen voor de toepassing van de conventies en de aanbevelingen ◦ 2) De tripartiete Commissie voor de toepassing van de conventies en de aanbevelingen van de Internationale Arbeidsconferentie Andrée DEBRULLE - studiedienst13

Bijzondere procedures  Bij wijze van uitzondering op het reguliere controlesysteem zijn de bijzondere procedures gebaseerd op het indienen van een bezwaar of een klacht. ◦ 1) Bezwaarprocedure met betrekking tot de toepassing van de geratificeerde conventies voor de nationale of internationale werkgevers- en werknemersorganisaties ◦ 2) Klachtenprocedure met betrekking tot de toepassing van de geratificeerde conventies. Tegen een lidstaat die een conventie die het heeft geratificeerd niet toepast kunnen een andere staat die deze conventie eveneens ratificeerde, een afgevaardigde op de Conferentie of de Raad van Bestuur ambtshalve een klacht indienen. Als de Raad van Bestuur een klacht ontvangt, kan hij een onderzoekscommissie benoemen. Een onderzoekscommissie is het hoogste onderzoeksniveau. Ze wordt over het algemeen opgericht wanneer een lidstaat wordt beschuldigd van zware en herhaaldelijke schendingen en wanneer hij meermaals weigerde hiervoor een oplossing te zoeken. ◦ 3) Speciale klachtenprocedure op het vlak van vakbondsvrijheid : Comité voor vakbondsvrijheid. Andrée DEBRULLE - studiedienst14

Voorbeeld : Birma  In 2000 werd voor het eerst in de geschiedenis van de IAO gebruik gemaakt van artikel 33, wanneer de Raad van Bestuur de Internationale Arbeidsconferentie vroeg maartregelen te treffen om Myanmar ertoe te bewegen een einde te maken aan dwangarbeid.  In 1996 werd op grond van artikel 26 van de Grondwet een klacht ingediend tegen dit land wegens schending van de conventie (nr. 29) over dwangarbeid, De onderzoekscommissie die werd benoemd stelde « algemeen en systematisch gebruik " van dwangarbeid in het land vast.  Sinds een aantal jaar is er een speciale zitting van de Commissie voor de toepassing van de normen gewijd aan Myanmar- Birma. Andrée DEBRULLE - studiedienst15

Birma, vervolg maar geen einde … Rapport van de Commissie voor de toepassing van de normen van juni 2009 : « De commissie is bijzonder verontrust over het feit dat dwangarbeid in Myanmar, met inbegrip van het rekruteren van kinderen voor de strijdkrachten, zo wijd verbreid blijft, zoals blijkt uit de commentaar van de commissie van deskundigen. Er werd nog geen enkele aanbeveling van de onderzoekscommissie in praktijk gebracht. De uitwassen van dwangarbeid blijven wijd verbreid, onder andere bij het leger. De instructies die werden gegeven om komaf te maken met de toevlucht tot dwangarbeid worden blijkbaar regelmatig en straffeloos genegeerd. De commissie is uitermate verontrust over het feit dat heel wat mensen opgesloten blijven omdat ze hun rechten op vrijheid van meningsuiting en op vakbondsvrijheid hebben uitgeoefend. » De commissie drong er bij de regering ten stelligste op aan alle nodige maatregelen te treffen om alle aanbevelingen van de onderzoekscommissie onverwijld in praktijk te brengen. Andrée DEBRULLE - studiedienst16

Onderzoek van het reguliere systeem Andrée DEBRULLE - studiedienst17

De Commissie van deskundigen  De Commissie van deskundigen werd opgericht in 1926 om het stijgende aantal regeringsrapporten over de geratificeerde conventies te onderzoeken.  Momenteel is de commissie samengesteld uit 20 vooraanstaande juristen die worden benoemd door de Raad van Bestuur voor een verlengbare periode van drie jaar.  De deskundigen komen uit verschillende geografische gebieden, verschillende rechtssystemen en verschillende culturen.  De Commissie van deskundigen moet een onpartijdige en technische evaluatie maken van de toepassing van de internationale arbeidsnormen. Andrée DEBRULLE - studiedienst18

Commissie voor de toepassing van de normen  Het jaarrapport van de Commissie van deskundigen wordt goedgekeurd in december en wordt voorgelegd op de volgende zitting van de IAC in juni. Daar wordt het onderzocht door de Commissie voor de toepassing van de normen van de Conferentie.  Dit is een permanente commissie van de Conferentie samengesteld uit afgevaardigden van de regeringen, de werkgevers en de werknemers.  Ze onderzoekt het rapport tijdens tripartiete vergaderingen in juni en stelt een lijst op met 25 gevallen van landen waarover een debat zal plaatsvinden.  De regeringen worden uitgenodigd om te antwoorden voor de Commissie voor de toepassing van de normen en om informatie te verstrekken.  De Commissie van de Conferentie formuleert conclusies: precieze maatregelen treffen om het probleem op te lossen, missies of technische hulp van het IAB aanvaarden of een tripartiete missie van hoog niveau ontvangen.  De debatten en de conclusies met betrekking tot de onderzochte gevallen worden gepubliceerd in het rapport. De bijzonder verontrustende gevallen worden in de verf gezet in speciale paragrafen. Andrée DEBRULLE - studiedienst19

Andrée DEBRULLE - studiedienst20

LIJST VAN DE INDIVIDUELE GEVALLEN VAN 2009  Conventie nr. 29: Myanmar  Conventie nr. 35: Chili  Conventie nr. 81: Nigeria  Conventie nr. 87: Wit-Rusland, Colombia, Ethiopië, Guatemala, Myanmar, Pakistan, Panama, Filippijnen, Swaziland, Turkije, Venezuela  Conventie nr. 97: Israël  Conventie nr. 98: Costa Rica  Conventie nr. 100: Mauretanië  Conventie nr. 111: Koreaanse Republiek, Iran, Koeweit  Conventie nr. 122: China.  Conventie nr. 138: Maleisië  Conventie nr. 143: Italië:  Conventie nr. 169: Peru :  Conventie nr. 182:  Democratische Republiek Congo, Russische Federatie. Andrée DEBRULLE - studiedienst.21

Uittreksel uit het rapport van 2009 Derde punt op de agenda : Informatie en rapporten over de toepassing van de conventies en aanbevelingen Rapport van de Commissie voor de toepassing van de normen EERSTE DEEL ALGEMEEN RAPPORT A. Inleiding 1. Conform artikel 7 van het Reglement richtte de Conferentie een commissie op om het derde punt op de agenda te onderzoeken : «Informatie en rapporten over de toepassing van de conventies en de aanbevelingen» en hierover een rapport voor te leggen. De commissie was samengesteld uit 246 leden (130 regeringsvertegenwoordigers, 23 werkgeversvertegenwoordigers en 93 werknemersvertegenwoordigers). Ze omvatte ook 9 plaatsvervangende regergingsvertegenwoordigers, 73 plaatsvervangende werkgeversvertegenwoordigers en 136 plaatsvervangende werknemersvertegenwoordigers. Bovendien waren 24 internationale niet- gouvernementele organisaties vertegenwoordigd door waarnemers. 2. De commissie verkoos zijn bestuur als volgt: voorzitter: M. Sergio Paixão Pardo (regeringsvertegenwoordiger, Brazilië). vice-voorzitters : Edward E. Potter (werkgeversvertegenwoordiger, Verenigde Staten); en Luc Cortebeeck (werknemersvertegenwoordiger, België). Verslaggever: Christiaan Horn (regeringsvertegenwoordiger, Nambië). 3. De commissie hield 20 zittingen. Andrée DEBRULLE - studiedienst.22

Bedankt voor uw aandacht. Andrée DEBRULLE - studiedienst23