Arbeidsveiligheid Onderluitenant, module brandbestrijding en hulpverlening, PBO, 2008 Lt. J. Adriaensens

Inleiding Enkele voorbeelden Gevaar - risico Waarom veiligheid Wettelijk kader Preventieprincipes Betrokken diensten Veiligheidsfilosofie Taken hiërarchische lijn Onderzoek arbeidsongevallen en incidenten

Wat is arbeidsveiligheid?

Inleiding Brandweer moet een aantal taken uitvoeren, veiligheid daarbij is belangrijk Arbeidsveiligheid = geheel van te nemen maatregelen die ervoor zorgen dat het Welzijn van de mensen die arbeid verrichten gegarandeerd wordt 0 riscio bestaat niet, zeker niet tijdens interventies Doel: iedereen weer veilig naar huis Risco‘s-analyseren via bepaalde technieken Praktisch blijven Oefeningen-interventie Gevaar-risico

Doel: iedereen weer veilig naar huis

Is dit een risico?

Veilig gebruik van ladders?

Valbeveiliging?

Risico‘s?

Risico’s bij de brandweer?

Risico‘s bij de brandweer?

Carfire

Smoke inhalation

Gevaar - risico Gevaar = de intrinsieke eigenschap van een voorwerp, product, methode, gewoonte, ... om tot nadelige gevolgen te leiden (de mogelijkheid) Risico = de kans op een ongewenste gebeurtenis Een getal (waarde) kleven op het risico is moeilijk, daarom worden ze vaak relatief bepaald Risico-bepaling met technieken Risico = product van de kans dat zich iets voordoet X ernst van de gevolgen Risicogrootte = product van kans X gevolg Groot risico: als kans groot is en gevolg groot Bij grote risico‘s maatregelen nemen om ze te verkleinen Brandweer = praktisch blijven

Waarom veiligheid? Menselijke motieven: eigen leed Sociale motieven: gedeelde leed van familie, vrienden, collega‘s, ... Wettelijke motieven: naleven van bestaande wetgeving (Codex, Arab, Vlarem, AREI,...) Economische motieven: materiële schade, productieverlies, vervangingskosten, imagoschade,... Juridische motieven: Strafrechterlijke aansprakelijkheid, men kan gestraft worden Burgerlijke aansprakelijkheid: aangebrachte schade moet men vergoeden

Veiligheidsmentaliteit Eigen veiligheid = zeer belangrijk Risico‘s willen zien, gevaar inzien Officier = lid van de hiërarchische lijn en dus verantwoordelijk en voorbeeldfunctie

Wettelijk kader Vroeger ARAB (algemeen reglement op de arbeidsbescherming) Wordt nu vervangen door „Codex over het Welzijn op het werk“ Codex verzamelt alle nieuwe uitvoeringsbelsuiten Kaderwet „Welzijn op het werk“ dd 4.08.1996 (BS 18.09.1996) Uitvoeringsbesluiten oa 27.03.1998

Welzijnswet Toepassingsgebied Art 2§1 toepasselijk op werknemers en werkgevers Ook gelijkgesteld: personen die anders dan via arbeidsovereenkomst arbeid verrichten (bv vrijwillige brandweerlui, stage ) Altijd geldig: dus tijdens oefeningen en interventies!

Domeinen Welzijnswet Arbeidsveiligheid Bescherming van de gezondheid van de werknemer Psychosociale belasting veroorzaakt door het werk Ergonomie Arbeidshygiëne Verfraaiing van de werkplaatsen Maatregelen inzake leefmilieu met invloed op de eerder genoemde punten

Welzijnswet Vroeger diensthoofd VGV (veiligheidschef) Nu preventie-adviseur Meer nadruk op preventie en adviserend karakter Werkgever samen met HL is verantwoordelijk Meer dan enkele de technische arbeidsveiligheid Koning kan speciale maatregelen treffen voor de burgerbescherming (brandweer, Rode Kruis, civiele bescherming,..) Dwz principe van wet is van toepassing, maar kan op andere wijze gebeuren Wel: principe van gelijkwaardig beschermingsniveau

Welzijnswet: preventieprincipes Riscio‘s voorkomen of vermijden Evaluatie van de risico‘s die niet voorkomen kunnen worden Bestrijding risico‘s bij de bron Vervangen van gevaarlijk door minder gevaarlijk Voorrang collectieve bescherming op individuele bescherming Aanpassen van het werk aan de mens Materiële maatregelen voorop ipv van andere (bv organisatorische) Planning van de preventie in een geheel benaderen, dus ook toetsen aan stand van techniek, organisatie, sociale betrekkingen, omgevingsfactoren,... Werknemers voorlichten over de aard van de werkzaamheden, de riscico‘s en de getroffen maatregelen Bij indienststreding Wanneer nodig Verschaffen van de passende instructies/opleiding en garanderen dat ze begrepen zijn en gevolgd worden (dus bij voorkeur schriftelijk en eventueel testen)

Welzijnswet: verantwoordelijkheid werknemer Art 6: werkenmer moet naar eigen vermogen volgens de instructies: Zorg dragen voor eigen veiligheid en die van anderen Op juiste manier gebruik maken van de machines, gereedschappen, vervoersmiddelen,... Op de juiste manier gebruik maken van gevaarlijke stoffen Op de juiste wijze gebruik maken van de PBM‘s Specifieke veiligheidsvoorzieningen op machines, toestellen, gereedschappen,.. niet uitschakelen, veranderen of verplaatsen Instructies volgen Bij gevaar WG of IDPB verwittigen

Risico’s?

Veilig gebruik van ladders?

Firewalk

Belangrijke Uitvoeringsbesluiten KB dd 27.03.1998 betreffende het beleid inzake welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk KB dd 27.03.1998 betreffende de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk KB dd 27.03.1998 betreffende de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk

KB dd 27.03.1998 betreffende het beleid inzake welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk Principes van het welzijnsbeleid gevoerd door werkgever Dynamisch risico-beheersysteem (plan-do-check-act) Basis = de risico-analyse Opstellen globaal preventieplan en jaarlijksactieplan Onderzoek van arbeidsongevallen

Organisatie en taken van de dienst KB dd 27.03.1998 betreffende de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk Organisatie en taken van de dienst Aanstelling van preventie-adviseur, vorming en hun taken

Voorwaarden externe dienst Oa dienst met medisch toezicht KB dd 27.03.1998 betreffende de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk Voorwaarden externe dienst Oa dienst met medisch toezicht Aanduiding preventie adviseur-geneesheer Externe diensten voor technische controle

Gevaarsinschatting?

Risico’s?

Andere betrokken diensten IDPB EDPB/IDPB belast met medisch toezicht EDTC Arbeidsinspectie

IDPB Interne dienst voor preventie en bescherming op het werk Vroeger dienst VGV, nu IDPB Interne dienst moet aantal taken doen afhankelijk van grootte van bedrijf en kennis van preventie-adviseurs, desnoods laten bijstaan door externe dienst Taken: oa regelmatige controles en rondgangen in het bedrijf, risico‘s en arbeidsongevallen onderzoeken advies geven bij aankoop van machines, arbeidsmiddelen en PBM‘s, administratieve taken oa: maand- en jaarverslag opstellen, ongevallensteekkaart opstellen, actieplannen, secretariaat van het CPBW, bijhouden van documentatie,... Preventie-advisieur: heeft geen directe lijnverantwoordelijkheid

EDPB/IDPB afdeling geneeskundig toezicht Vroeger: arbeidsgeneeskundige dienst Nu door afdeling van IDPB/EPBW belast met medisch toezicht en geneesheer Taken: Medisch toezicht Toezicht op organisatie Eerste Hulp Onderzoeken van wisselwerking tussen arbeid en mens

EDTC Vroeger: erkend organisme Nu: Externe Dienst voor Technische Controle Taken: technisch controle van bepaalde toestellen/machines/installaties met bepaalde frequentie Leveren een verslag af dat moet bijgehouden worden Aanpakken van de gesignaleerde tekortkomingen / problemen Komen enkel op vraag van klant/werkgever HS jaarlijks LS 5 jaarlijks Hefwerktuigen: 3 maandelijks Valbeveiliging: jaarlijks of na val Overzicht periodieke keuringen

Arbeidsinspectie FOD Werkgelegenheid, Arbeid en sociaal overleg Externe Directies toezicht op het Welzijn op het werk Taken: controle uitvoering van welzijnsbeleid, bevorderen van veiligheid, contact met bedrijven, adviseren bij problemen, onderzoek van arbeidsongevallen,... = partner in veiligheid en geen boeman Bij ongevallen op de hoogte te brengen Bij ernstige ongevallen: onmiddellijk

Veiligheidsfilosofie Riscio‘s : identificeren, inventariseren, analyseren Reglementering toepassen: Arab, Codex,... Alle risico‘s uitsluiten: vraag stellen of iets wel nodig is bv dekzeilen leggen bij zware storm? Risico verminderen: zoeken naar veilig manier om werk uit te voeren Restrisico signaleren: dwz weten wat de nog resterende rico‘s zijn en er voor opgeleid zijn en ook enkel dit doen (niets meer) Instructies geven: procedures, goede verkenning, extra maatregelen vragen,... Collectief beschermen: krijgt voorrang bv leuning ipv valharnas, gebruik van hoogtewerker Persoonlijk beschermen: vb interventiekledij, antivalharnas Remediëring: maatregelen die men neemt als het toch verkeerd gaat

Taken Hierarchische Lijn HL HL: iedere graad vanaf korporaal (alle leidinggevenden) Taken Meewerken aan dynamisch risicobeheersingssysteem Ongevallen/incidenten onderzoeken, maatregelen voorstellen Controle op arbeidsmiddelen, de collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen, de gebruikte stoffen en preparaten Advies vragen aan IDPB Controleren of iedere taak door de juiste man uitgevoerd wordt (met de juiste competenties, instructies en opleiding) Waken over naleveing van de gegeven instructies Zich ervan gewissen dat de gegeven instructies begrepen zijn en in praktijk worden gebracht

Risico‘s?

Werken op hoogte?

Onderzoek van (bijna-)ongevallen Regel van Heinrich (ijsbergtheorie) Per 300 gebeurde incidenten/bijna ongeval is er één ernstig ongeval

Ongevalspyramide 8-10 zware ongevallen per jaar 300 ernstige ongevallen per jaar 1000 lichte ongevallen per jaar 4000 incidenten per jaar

Onderzoek van (bijna-)ongevallen Uit gebeurde incidenten, (bijna)-ongevallen is veel te leren Daarom moeten ze geod onderzocht worden Bijna-ongeval: incident zonder lichamelijke schade Hiervoor bestaan verschillende methodes oa: Foutenboom Gebeurtenissenboom

Foutenboom Zoekt naar oorzaken van een gebeurde fout/ongeval Gaat in het verleden terug voor het (bijna) ongeval

Foutenboom: voorbeeld

Gebeurtenissenboom Er wordt nagegaan welke situaties er kunnen ontstaan als er iets fout gaat Vertrekt van een probleem en kijkt wat er dan allemaal kan volgen Kijkt dus in toekomst

Gebeurtenissenboom: voorbeeld

Bedankt voor jullie aandacht! Vragen?

Mogelijke vragen Belangrijkste wet inzake welzijn en veiligheid Toepassingsgebied en belangrijkste domeinen Verplichting van de werknemers Taken van de HL Betrokken partners Preventieprincipes Methodes voor arbeidsongevallen onderzoek

Gebruikte bronnen Cursus onderluitenant, PBO, module brandbestrijding en hulpverlening, hoofdstuk 10. Cursus basisvorming preventie-adviseur niveau 3, Syntra Midden Vlaanderen, versie 9.11.2006. Website FOD Werkgelegenheid, Arbeid en sociaal overleg