ALGEMENE INLEIDING TOERISME EN RECREATIE

1. Definities

DEFINITIES TOERISME-RECREATIE Vrije tijd: de tijd waarbinnen het individu vrijwillig bepaalde bezigheden onderneemt, hetzij om zich te vermaken, hetzij om zich te ontspannen of om zich verder te ontwikkelen, nadat hij voldaan heeft aan zijn beroepsverplichtingen en aan zijn gezins- en sociale verplichtingen

DEFINITIES TOERISME-RECREATIE Tijd: bestaat uit Arbeidstijd Bruto vrije tijd Bruto vrije tijd: bestaat uit Niet vrije tijd Netto vrije tijd Netto vrije tijd: bestaat uit Rust Ontspanning (recreatie) Ontwikkeling

DEFINITIES TOERISME-RECREATIE het geheel van gedragingen die men in zijn vrije tijd vrijwillig onderneemt of ondergaat, waarvan verondersteld wordt dat ze primair gericht zijn op het bevredigen van de eigen verlangens naar ontspanning als belevingsactiviteit

DEFINITIES TOERISME-RECREATIE het geheel van interrelaties en verschijnselen die verband houden met de verplaatsing naar en het tijdelijk verblijf van mensen in een andere dan de alledaagse leefomgeving, hetzij bij wijze van vrijetijdsbesteding, hetzij in de context van de persoonlijke ontwikkeling, hetzij in het kader van de beroepsontwikkeling

DEFINITIES TOERISME-RECREATIE (schema) Wonen Wonen-recreatie Recreatie Recreatie-toerisme Toerisme Toerisme-werken Werken

DEFINITIES TOERISME-RECREATIE Niet toeristische recreatie Binnenhuisrecreatie Omgevingsrecreatie Recreatief toerisme (leisure) Dagtoerisme Verblijfstoerisme Niet Recreatief toerisme Zakentoerisme, MICE Studietoerisme, gezondheidstoerisme

TOERISME ALS COMPLEX MODEL Toerist Omgevingselementen Motivering Links tussen toerist en toeristisch product Transport Marketing Reisbemiddeling Toeristisch product Toeristisch-recreatieve aantrekkingselementen Toeristische infrastructuur

DEFINITIES TOERISME-RECREATIE Types van toeristen : Georganiseerde massatoerist Individuele massatoerist De verkenner De zwerver

VORMEN VAN TOERISME Indeling op basis van reismotief Actief toerisme, sporttoerisme Avonturentoerisme Kuurtoerisme Ecotoerisme Cultuurtoerisme, evenemententoerisme Religieus toerisme Culinair of gastronomisch toerisme Shopping toerisme Zakentoerisme, MICE

Vormen van toerisme Indeling op basis van de aard van de bestemming Stedelijk toerisme “berg”toerisme, wintersport Kusttoerisme Plattelandstoerisme

VORMEN VAN TOERISME Indeling op basis van tijdsduur Dagtoerisme Kort verblijfstoerisme : 1-3 nachten Lang verblijfstoerisme : 4 nachten en meer

Vormen van toerisme Indeling op basis van het reisgezelschap Individueel toerisme Groepstoerisme Familie Vrienden Vereniging : socio-cultureel School Bedrijf

2. TRENDS IN TOERISME EN RECREATIE

Kwalitatieve trends Grotere behoefte aan korte vakanties 1 hoofdvakantie (korter dan vroeger) 1 of meerdere nevenvakanties Verblijfsduur neemt af Thematische vakanties Fietsvakanties Cultuurvakanties Kunstvakanties Culinaire trips

KWALITATIEVE TRENDS Cultuurtoerisme Het Beleven staat centraal Citytrips evenementen Ook cultuurbeleving op het platteland Het Beleven staat centraal Edutainment: IFFM, Folkexperience

Kwalitatieve trends Omgevingsrecreatie Fietsen Wandelen ATF, wandelruiterij Sport en niet-alledaagse belevenissen Rafting Kano en kayak touwenparcours

Kwalitatieve trends Gezonde levensstijl Wellness en fitness Milieu-aspecten zijn belangrijker dan ooit Ontstressen, gezonde voeding Wellness en fitness Kuuroorden hebben een face-lift gekregen Zwembadcomplexen Saunafaciliteiten Kruiden, aromatherapie

KWALITATIEVE TRENDS Kritisch en goed geïnformeerde consumenten Internet Klanten staan op hun rechten Groeiend individualisme Service op maat Belang van single rooms

Kwalitatieve trends Grotere belangstelling voor hoeve- en plattelandstoerisme Rust, onthaasting Terugkeer naar de natuur Platteland als consumptieruimte voor de stad Zoeken naar authenticiteit, kwaliteit Couleur locale Streekproducten

DEMOGRAFISCHE ASPECTEN Vergrijzing : WOOFS YEEPIES Specifieke producten Eenpersoonsgezinnen DINKS en DINS Familie-reünies

RESERVERINGSGEDRAG EN INFORMATIEWERVING Nood aan duidelijke boodschappen Belang van merknamen en kwaliteitslabels Nood aan betrouwbare informatiebronnen Over-communicatie Rol van de media ICT-gebeuren : Internet E-mail

3.HISTORIEK VAN HET TOERISME

Mens als reizend wezen Migraties uit overlevingsdrang Voedsel Klimatologische of demografische aspecten Reizen omwille van beroepsdoeleinden, religieuze of militaire motieven Handel ; militaire veroveringen Studie en religie ; kuren (gezondheid) Toerisme stricto sensu : eind 18e eeuw

Toerisme in de Oudheid Afspanningen langs handelswegen : Oost-Europa, Azië Egypte in de tijd van de farao’s : papyrusvlotten op de Nijl Feniciërs als handelsreizigers

Toerisme in de Oudheid Grieken : Reisverhalen van Herodotos Xenofoon : Anabasis : tocht der 10.000 Religieuze motieven : orakel van Delfi Ontstaan van de eerste herbergen 776 voor Chr. : eerste Olympische Spelen Handelsreizen naar de kolonies in de Hellenistische wereld

Toerisme in de Oudheid Romeinen Eerste wegenkaarten Heirbanen : Cassel als knooppunt in onze regio Herbergen Kuuroorden : Aix-les-Bains, Sorrento, Capri Reizen als studie-object : Griekenland

Toerisme in de Middeleeuwen (476-1453) Vroege middeleeuwen : dark age Kerstening ; rol van abdijen (Naam van de Roos ; Umberto Eco) 11e-15e eeuw : heropleving Kruistochten Marco Polo (1254-1324) Pelgrimstochten : Rome, Santiago de Compostella Opkomst universiteiten : Bologna, Oxford, Sorbonne, Heidelberg, Leuven (1425) Herbergen (hospitia) ; kloosters en abdijen Transport : te voet of te paard

Toerisme in de Nieuwe tijden (1492-1789) Mens staat opnieuw centraal : tijd van renaissance en humanisme Opkomst van de eerste musea : Rome Tijd van de ontdekkingsreizen : Columbus : Amerika (Nieuwe Wereld) 1492 Vasco da Gama : Kaap de Goede Hoop 1497 Magelhaes : omvaart om de wereld (1520)

Toerisme in de Nieuwe Tijden Kuuroorden : Spa, Baden-Baden, Vichy Rondreizende kunstenaars : Rubens Reisverhalen Eerste wegengids in Frankrijk (1552) Alpinisme : Mont Blanc : 1786 Kusttoerisme in Brighton : 1720 Grand Tour : 18e eeuw Transport : koets ; vaartuigen

Toerisme van de burgerij : 19e eeuw Industriële revolutie : stoommachine ; sociale gevolgen Nieuwe transportmiddelen Spoorlijnen : 1830 Orient Expres : Parijs-Istanboel : 1883 Stoomschepen Oostende-Dover : 1846 Transatlantische routes : Holland America Line

Toerisme van de burgerij : 19e eeuw Ontstaan van aspecten van het moderne toerisme met de figuur van Thomas Cook : 1841 : eerste treinexcursie 1850 : eerste reis naar het continent 1851 : eerste reisbureau 1867 : eerste hotelvoucher 1872 : eerste wereldreis

Toerisme van de burgerij : 19e eeuw Ontdekking toeristische bestemmingen : Bergen : Zwitserland : eerst in de zomer, daarna als wintersport (1864) Zwitserse en Italiaanse meren Kustgebieden : Cannes en Nice : Promenade des Anglais Deauville, Biarritz Brighton (Pier), Scheveningen (1818) Oostende, daarna Blankenberge en Knokke

Toerisme van de burgerij : 19e eeuw Kunststeden : Parijs en Londen Opkomst van de hotels en hotelketens (Meurice-Parijs-1817 ; Savoy-Londen-1869 ; César Ritz) Eerste overdekt zwembad : Liverpool 1847 Casino’s : Baden-Baden 1821 ; Spa 1763 Oostende 1863 Wereldtentoonstelling : Crystal Palace 1851 in Londen

Toerisme van de burgerij : 19e eeuw Syndicat d’Initiative Gérardmer : 1875 Valkenburg : 1885 Reisgidsen : Michelin 1900 Touring en Camping Clubs ANWB : 1883 Opkomst Nationale Parken : Yellowstone (USA) : 1872

20e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme Democratisering 8 juli 1936 : wet op de jaarlijkse vakantie Provinciale federaties voor toerisme Ontstaan recreatiedomeinen (overheid) Sociaal toerisme : vakbonden, mutualiteiten : Vakantiegenoegens, Vakantievreugde ; Zon en Zee ; Ardennen Tweede Wereldoorlog : breuklijn Volledige doorbraak : Golden Sixties

20e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme Logiesdiffentiatie Hotels : evolutie van de grote internationale hotelsketens : Hilton, Holiday Inn, Accor groep (Novotel, Ibis, Sofitel, Formule 1,…) Kamperen : caravan in Nederland 1927 Trekking ; fietsvakanties in trekkershutten 1960 : appartementstoerisme Gîtes de France : 1951

20e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme Evolutie van het transport Opkomst van de auto : autowegen sinds jaren ’30 Oostende-Brussel : 1956 Vliegtuig : commercieel sinds de jaren ’50 (SABENA) Charters : jaren ’60 Trein : TGV en Eurostar : jaren ‘90

20e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme Opkomst van de moderne touroperators : TUI (VTB-VAB ; Jetair) Neckerman-Thomas Cook Pretparken Disneyland : LA 1955 ; Parijs : 1992 Ontwikkeling massatoerisme Vlaamse Kust ; nadien Middellandse Zee Andere bestemmingen : steden, wintersport

20e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme Toerisme zonder grenzen Evolutie Blankenberge-Marbella-Varadero Steeds avontuurlijker vormen : trekking, rafting,Peking Express, Expeditie Robinson Nieuwe reisdoelen : Zuid-Afrika, China, Australië, Antartica, zeebodem en de ruimte Naturisme, sextoerisme (Thailand) Actieve vakanties in clubs : Club Med

7 Groeifactoren van het modern toerisme Technologische vooruitgang : infrastructuur en IT (informatiesnelweg) Transportmodi en toegenomen mobiliteit Verruiming van het wereldbeeld Democratisering van het onderwijs Toename van de vrije tijd Hogere levensstandaard en koopkracht Openstelling EU-grenzen en de EURO

Plattelands- en kleinschalig toerisme als tegenreactie Gastvrijheid en onthaal Onthaasting : ontvluchten van de drukte van kust en stedelijke bestemmingen Persoonlijke inrichting, sfeer en ambiance Drang naar beleving en kwaliteit Herontdekken van het platteland als dichtbij alternatief Evolutie naar korte vakanties Groter milieubewustzijn bij de consument

4. TOERISME IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF

INTERNATIONALE INSTANTIES World Tourism Organization (WTO)/ Organisation Mondiale pour le Tourisme (OMT) Opgericht in 1975 op initiatief van de VN Effectieve leden: nationale staten Aangesloten leden : NGO’s, instanties Organen : Algemene vergadering Uitvoerende raad 6 regionale commissies: Europa, Afrika, Amerika, Midden Oosten, Zuid-Azië, Oost-Azië + Pacific

INTERNATIONALE ORGANISATIES WTO : actievelden : Technische operaties en bijstand Studies en onderzoek Tourism Documentation Center Beroepsinformatie Milieu, omgeving en planning Dag van het mondiaal toerisme : 27/9

INTERNATIONALE ORGANISATIES Europese Unie 1990 : Europees jaar van het toerisme Accenten : Toerisme binnen het Europa zonder grenzen Toerisme als kennisoverdracht tussen culturen Economisch belang Spreiding van toerisme in tijd en ruimte Milieu Vergroten van het reizigersverkeer

INTERNATIONALE ORGANISATIES Europese Unie Beperkte budgetten voor toerisme Grote budgetten voor toerisme binnen programma’s voor streekontwikkeling via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), plattelandsontwikkeling via het Europees Oriëntatie- en Garantiefonds voor de landbouw (EOGFL) en binnen de communautaire initiatieven zoals LEADER en INTERREG

INTERNATIONALE ORGANISATIES Benelux : Enkel belangrijk voor de sterrenkwalificatie OESO Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling in Europa 29 landen Tourism Committee (Ministers van de betrokken landen

NATIONALE ORGANISATIES Sterke organisaties in vele landen : BTA : British Tourist Autority NBT : Nederlands Bureau voor Toerisme USTTA : United States Travel and Tourism Administration Deutsche Zentrale für Tourismus Frankrijk : Maison de la France Regio’s : Comité Régional de Tourisme (CRT) Departementen : Comité Départemental de Tourisme (CDT)

Aantal internationale toeristen Toerisme op wereldvlak = booming business sinds de jaren 1950 Aantal toeristen op wereldvlak : 1950 : 25 miljoen 1980 : 250 miljoen 2000 : ca. 700 miljoen 2010 : ca. 1 miljard (inschatting) 2020 : ca. 1,6 miljard (inschatting)

Top 5 Top 5 (cijfers uit 1998) : 1. Frankrijk : 70 MIO 2. Spanje : 47 MIO 3. VSA : 47 MIO 4. Italië : 34 MIO 5. UK : 25 MIO Groeilanden : China, Portugal, Turkije, Dominicaanse Republiek, Cuba en Zuid-Afrika

Top 5 Top 5 in 2020 : 1. China 2. VSA 3. Frankrijk 4. Spanje 5. Hongkong

Omzet Evolutie en vooruitzichten qua ontvangsten van het internationaal toerisme 1950 : 2 miljard dollar 1980 : 100 miljard dollar 1998 : 445 miljard dollar 2000 : 621 miljard dollar 2010 : 1.550 miljard dollar

Tendenzen Mundialisering : na de VSA nu ook sterkere betrokkenheid van derde wereld landen zoals China Zware gevolgen op het vlak van duurzame ontwikkeling Groei is sterk conjunctuurgevoelig 1982 : negatieve groei : 0,38 % 1991 : groei van 1,23 % : 1e Golfoorlog 2001-2003 : stagnering

Tendenzen Vooruitzichten : Vertraging van de groei : globaal en voor elke regio Marktaandeel van Europa (saturatie-verschijnselen) vermindert ; Azië stijgt Tiger countries in Oost-Azië : sterke groei met een interregionaal karakter Vroegere Oostblok zal nieuwe markten genereren en aantrekken

Tendenzen Verwachtingen van de toeristen Betere prijs-kwaliteitverhouding Hogere uniciteit Meer individuele dienstverlening Meer comfort Groter bewustzijn rond milieu en ecologie Beter ingelicht en kritisch

Tendenzen 4 E’s : Educational tourism (cultuur en geschiedenis) Event-related tourism Entertainment and fun Environment and clean nature

5. Toerisme in België

TOERISTISCHE ENTITEITEN IN BELGIE Vlaanderen : Kust Kunststeden : Antwerpen, Gent,Brugge, Brussel, Leuven en Mechelen Vlaamse regio’s : Groen Vlaanderen Wallonië Ardennen Kunststeden : Luik, Doornik, Bergen en Namen Brussel Duitstalig België

CIJFERGEGEVENS BELGIE 36,1 miljoen overnachtingen in België in 2003 19 MIO (Belgen) – 17,1 MIO (buitenlanders) Verdeling per regio : Vlaanderen : 24 MIO Wallonië + Oostkantons : 7,3 MIO Brussel : 4,8 MIO 14,4 MIO : Belgen 9,6 MIO : buitenlanders

CIJFERGEGEVENS BELGIE Evoluties in overnachtingen 1999-2003 België : + 2,5 % Vlaanderen : + 0,6 % Wallonië : + 3,1 % Brussel : + 12,3 %

CIJFERGEGEVENS BELGIE Aankomsten in 2003 België : 11,6 miljoen Vlaanderen : 6,6 miljoen Wallonië : 2,5 miljoen Brussel : 2,5 miljoen Evolutie in de aankomsten 1999-2003 België : + 6,9 % Vlaanderen : + 4,8 % Wallonië : + 6,9 % Brussel : + 12,6 %

BINNENLANDSE MARKT In totaal : 19 miljoen overnachtingen Vlaanderen : 14,3 miljoen Wallonië : 4,2 miljoen Brussel : 0,5 miljoen Evoluties : Vlaanderen : - 0,4 % Wallonië : + 1,9 % Brussel : + 34,2 %

BINNENLANDSE MARKT In totaal : 4,8 miljoen aankomsten Vlaanderen : 3,1 miljoen Wallonië : 1,4 miljoen Brussel : 0,3 miljoen Evoluties : Vlaanderen : + 8,1 % Wallonië : + 6,9 % Brussel : + 40 %

BUITENLANDSE MARKT 17,1 miljoen overnachtingen Vlaanderen : 9,6 miljoen Wallonië : 3,1 miljoen Brussel : 4,3 miljoen Evolutie 1999-2003 België : + 4,6 % Vlaanderen : + 2,1 % Wallonië : + 4,8 % Brussel : +10,4 %

BUITENLANDSE MARKT 6,8 miljoen aankomsten Vlaanderen :3,4 miljoen Wallonië : 1,1 miljoen Brussel : 2,3 miljoen Evolutie 1999-2003 België : + 5,4 % Vlaanderen : + 2,1 % Wallonië : + 7 % Brussel : +10,1 %

VLAANDEREN : buitenlandse overnachtingen/herkomstlanden Nederland : + 17,2 % UK : + 8,1 % Duitsland : - 18,8 % Frankrijk : + 14,9 % USA : - 14,7 %

Reismotieven op de binnenlandse markt België : 94 % leisure, 3 % business, 3 % mice Vlaanderen : 94 % leisure, 3 % business, 3 % mice Wallonië : 94 % leisure, 3 % business, 3 % mice Brussel : 35 % leisure, 36 % business en 29 % mice

Reismotieven op de buitenlandse markt België : 72 % leisure, 14% business, 14% mice Vlaanderen : 81 % leisure, 12 % business, 7% mice Wallonië : 84 % leisure, 10% business, 6% mice Brussel : 45 % leisure, 20 % business en 35 % mice

OMZET IN BELGIE Omzet : 3,7 miljard € 35 % : logiessector 60 % : reca-sector, tabak, shopping, toegangsgelden 5 % : transport

WERKGELEGENHEID Werkgelegenheid in Vlaanderen: 110.513 werknemers 24.965 zelfstandigen Werkgelegenheid in Brussel: 34.335 werknemers 2.841 zelfstandigen

BELEIDSINSTANTIES 1971 : toerisme wordt gemeenschapsbevoegdheid Vlaanderen en Brussel : Vlaamse Regering : Geert Bourgeois Waalse Gewestregering : in 1994 nam het Waalse gewest de bevoegdheid toerisme over van de Franstalige gemeenschap Brussel : Franse Gemeenschapscommissie Ostkantone : Duitstalige Gemeenschapsregering

TOERISTISCHE INSTANTIES Vlaanderen en Brussel : Toerisme Vlaanderen Wallonië : Office de Promotion du Tourisme (OPT) + Commissariat Général au Tourisme Brussel : Franse Gemeenschapscommissie of La Commission Communautaire Française (maakt deel uit van de Franse Gemeenschap) Brussel Internationaal : Toerisme en Congres (maakt deel uit van het Brussels Gewest) Ostkantone : Ministerie van de Duitstalige Gemeenschap + Dienst Toerisme van de Oostkantons

TOERISME VLAANDEREN 1984 : CGT gesplitst in VCGT en CGT 1995 : VCGT wordt Toerisme Vlaanderen Statuut : IVA Ca. 160 personeelsleden : Ca 100 in Brussel Ca. 60 in de elf buitenlandkantoren

TOERISME VLAANDEREN MISSIE : Toerisme Vlaanderen staat in voor het bevorderen van een duurzaam vrijetijds- en zakentoerisme naar en in Vlaanderen. Het oefent deze taak uit binnen het beleid van de Vlaamse Regering in samenwerking met de toeristische sector. Via zijn opdracht levert Toerisme Vlaanderen een bijdrage tot het welzijn en de welvaart van de bevolking, en tot het imago van Vlaanderen

Toerisme Vlaanderen Leiding : Wim Vanseveren, Hoofd van het Agentschap Vroeger : Urbain Claeys 3 afdelingen : Productondersteuning en investeringen Marketing Centrale Dienstverlening

Toerisme Vlaanderen Afdeling Productondersteuning Classificatie en vergunningen : logies Classificatie en vergunningen : reisbureaus Productontwikkeling : eigen investeringen Productontwikkeling : subsidiëring van hefboom- en proefprojecten via het KB ’67 op de toeristisch uitrusting Europese projecten Regionale strategische planning Sociaal en jeugdtoerisme : Toerisme voor Allen Vorming : gidsen en toer. sector algemeen Diensten voor Toerisme en VVV’s

Toerisme Vlaanderen Afdeling Marketing Persdienst Dienst reisindustrie Workshops Vakbeurzen (WTM en ITB) Seminaries Studiereizen voor buitenlandse touroperators en reisagenten

Toerisme Vlaanderen Afdeling Marketing Binnenland : Vlaanderen Vakantielandbrochure Vlaanderen campagne binnenland DM-campagnes Televisie-programma Vlaanderen Vakantieland Joint promotions Promotie van topevenementen : Beaufort 2003

Toerisme Vlaanderen Afdeling Marketing Buurlanden Samenwerking met buitenlandse bureau’s Nederland, Duitsland, Frankrijk en UK Overige Buitenlandse markten Italië, Spanje, Scandinavië, Oostenrijk, USA & Canada, Tsjechië, Japan

TOERISME VLAANDEREN Afdeling Centrale Dienstverlening Personeel Financiën Logistiek Planning en Onderzoek IT Juridische Dienst Communicatie en PR

Professionele organisaties in Vlaanderen FTI : Federatie van de Toeristische industrie ABTO : Association of Belgion Touroperators BBR : Belgische Beroepsvereniging van Reisbureaus VVR : Vereniging van Vlaamse Reisbureaus

Professionele organisaties in Vlaanderen ABTO : Association of Belgian Touroperators ATTA : beroepsorganisatie van de toeristische attracties HORECA Vlaanderen FBAA : Federatie Belgische Autocar en Autobusondernemers

Professionele organisaties in Vlaanderen UNIZO SERV : Sociaal Economische Raad voor Vlaanderen Kamers voor Handel en Nijverheid VFHP : Vlaamse Federatie voor Hoeve- en Plattelandstoerisme VZW Plattelandstoerisme in Vlaanderen

Provinciale niveau Provinciale Federaties voor Toerisme Westtoer a.p.b. Toerisme Oost-Vlaanderen Toerisme Vlaams-Brabant Toerisme Limburg TPA : Toerisme Provincie Antwerpen

Provinciale niveau Bevoegdheden van de Provinciale federaties : Marketing Commerciële productontwikkeling Pers en PR Recreatieve productontwikkeling Toeristische productontwikkeling Studiedienst Aansturing van de toeristische regio’s

Provinciale niveau : Westtoer Westtoer a.p.b. : autonoom provincie-bedrijf Fusie-operatie Dienst toerisme en recreatie van de Provincie West-Vlaanderen Westtoerisme WVT : West-Vlaamse Vereniging voor de vrije tijd

Provinciale niveau : Westtoer Missie : Beleidsvoorbereidend Beleidsuitvoerend (i.s.m. anderen) : stimuleren en coördineren Contractuele opdrachten met maatschappelijk doel Voordelen van de schaalgrootte Sterk lobbyplatform Één enkel aanspreekpunt Krachtdadig optreden

Provinciale niveau : Westtoer Intermediaire organisatie tussen Vlaamse niveau en lokale niveau (gemeenten en privé-sector) Rol van Westtoer : het coördineren van de diverse toeristische actoren aan de basis Indeling in regio’s : Kust, Westhoek, Leiestreek en Brugse Ommeland Samenwerking met publieke en privé sector staat centraal

Provinciale niveau : Westtoer Ca. 65 medewerkers, ongeveer de helft zijn kaderleden Deze schaalgrootte leidt tot specialisatie Combinatie tussen een theoretische onderbouw en praktijkgerichte kennis Geïntegreerde aanpak Netwerkvorming

Provinciale niveau : Westtoer Bestuursorganen : Voorzitter : Patrick Van Gheluwe Raad van Bestuur : 16 leden waarvan 9 provincieraadsleden Directiecomité 4 regionale adviescomités : Kust, Westhoek, Leiestreek en Brugse Ommeland Adviescomité Openluchtrecreatie

Provinciale niveau : Westtoer Diensten : Algemeen Beleid en regio-werking: Paul Boerjan Personeel, administratie en financiën : Joost Tyvaert Marketing : Philippe Lefebvre Strategische Planning, Onderzoek en databeheer : Magda Monballyu Productonwikkeling : Stefaan Gheysen

Provinciale niveau : Westtoer Strategische Planning, onderzoek en databeheer : Strategische planning : Kust, Westhoek, Leiestreek en Brugse Ommeland Methodiek van de strategische planning : Analyse : interne en externe analyse, SWOT en probleemformulering Bepalen van de algemene en specifieke doelstellingen Uitwerken van actiegerichte strategieën

Provinciale niveau : Westtoer Strategische Planning, onderzoek en databeheer : Onderzoek : Dagtoerisme aan de Kust Bestedingen van fietstoeristen Databeheer : Aantal aankomsten/overnachtingen en evoluties Aantal bezoekers aan attracties, evenementen en musea Omzet en werkgelegenheid

Provinciale niveau : Westtoer Marketing Pers en PR, free publicity Publieksbeurzen Website : Westtoer-website, kustwebsite en regio-websites Publicaties : Fietsen en wandelen in West-Vlaanderen Uitwerken campagnes voor de regio’s

Provinciale niveau : Westtoer Recreatieve productontwikkeling : Wandel- en fietsroutes Ruiterroutes, autoroutes Kanoroutes, infrastructuur voor pleziervaart Fietsnetwerken (knooppunten) : realisatie 2005 Wandelnetwerken : Heuvelland Inrichting van recreatieve infrastructuur : provinciedomeinen, oude spoorwegbeddingen

Provinciale niveau : Westtoer Toeristische productontwikkeling Ontwikkelen van het primair aanbod : Attractiepunten, musea, thema-attracties Toeristische info-kantoren en bezoekerscentra Inrichting van de openbare ruimte : pleinen, natuurgebieden, sites Opwaardering van het erfgoed Ontwikkelen van het secundair aanbod Ondersteuning van het logiesaanbod Ontwikkeling van het plattelandstoerisme

Provinciale niveau : Westtoer Productontwikkeling : opvolging van Europese programma’s : Doelstelling 2 : Kust Doelstelling 5B Phasing Out Interreg IIIa : Wallonië en Noord-Frankrijk Oost-Vlaanderen en Zeeland : Euregio Scheldemond

Provinciale niveau : Westtoer Toeristische regio’s versus productlijnen Definitie toeristische regio : Geografische, historische, economische en culturele entiteit Regio-bewustzijn en bereidheid tot samenwerking bij de toeristische actoren Voldoende schaalgrootte Door de toeristen gepercipieerd worden als een toeristische entiteit

Provinciale niveau : regiowerking in Vlaanderen W-Vl. : Kust, Westhoek, Leiestreek en BOL O-Vl. : Meetjesland, Vlaamse Ardennen, Waasland, Schelde- en Denderstreek Vlaams-Brabant : Groene Gordel en Hageland Antwerpen : Antwerpse Kempen en Rivierenland Limburg : Kempen, Maasland, Midden-Limburg en Haspengouw

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Doelstellingen : Duurzame bijdrage tot economische ontwikkeling via omzet en werkgelegenheid Toerisme als volwaardige economische sector ontwikkeling Toerisme en recreatie als een bijdrage tot het imago van de Westhoek Westhoek als recreatiegebied voor de West-Vlamingen

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Themata : Oorlog en vrede in de Westhoek : IFFM, Talbot House, Passchendaele 1917, Bayernwald, Ijzertoren en Dodengang, sites, monumenten,… Cultuurhistorische stadjes : Ieper, Lo, Veurne, Wervik, Poperinge, Mesen, Nieuwpoort, Diksmuide Couleur locale : Folkcentrum Dranouter, typische kroegen, kleinschalige attracties : douane, heksen,…

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Themata : Streekmusea in Veurne (Bakkerijmuseum), Wervik (Tabaksmuseum), Poperinge (Hopmuseum), Passendale (Oude Kaasmakerij) en Alveringem (Mout- en Brouwhuis De Snoek – Bachten de Kupe) Kunst : Stichting George Grard in Gijverinkhove en de Poëziezomers in Watou

Provinciale niveau : regiowerking Casestudy Westhoek : Themata Fietsnetwerk over de gehele Westhoek West-Vlaamse Heuvels : Wandelnetwerk Fiets- en wandelroutes Natuurgerichte recreatie Ijzervallei : Natuurgerichte recreatie : Blankaart, Ijzerbroeken Kano en kayak, waterrecreatie (‘t Buitenbeentje, De Boot)

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Positionering : unieke atmosfeer en gezelligheid, authenticiteit, ligging bij Noord-Frankrijk, kleinschalige attractiepunten Diversiteit : WO 1, landschap, stadjes, kunst, couleur locale Positionering UK : battlefieldtoerisme

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Doelmarkten Dagtoerisme : eigen regio + W-Vl. toeristen aanwezig aan de Kust rest Vlaanderen Verblijfstoerisme Vlaanderen (met inbegrip as Brugge-Kortrijk) Nederland UK : in functie van battlefieldtoerisme

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Corporate identity : Westhoek, pure verwondering Marketingcampagne Vlaanderen : Publicaties : Westhoekjes, logiesbrochure Publieksbeurzen : Utrecht, Antwerpen en Brussel Website Campagnes in dagbladen en tijdschriften Pers, PR, free publicity Toerisme Vlaanderen : campagne binnenland TV : Vlaanderen Vakantieland

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Toerisme Westhoek : 1 regio-coördinator + 2 regio-medewerkers Corporate identity : 1997 : logo + slogan : Westhoek, pure verwondering 1999 : Strategisch Beleidsplan Toerisme en Recreatie voor de Westhoek

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Marketingcampagne Vlaanderen : Publicaties : Westhoekjes, logiesbrochure Publieksbeurzen : Antwerpen en Brussel Website Campagnes in dagbladen en tijdschriften Pers, PR, free publicity Toerisme Vlaanderen : campagne binnenland TV : Vlaanderen Vakantieland

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Marketingcampagne UK : Bewerking van pers en touroperators Specifieke acties met kranten en carriers Samenwerking met bureau in Londen Marketingcampagne Nederland : Publicaties : Westhoekjes, logiesbrochure Publieksbeurzen : Utrecht Acties i.s.m. bureau T-Vl in den Haag

Provinciale niveau : regio-werking Casestudy Westhoek : Marketingcampagne UK : Bewerking van pers en touroperators Specifieke acties met kranten en carriers Samenwerking met bureau in Londen Marketingcampagne Nederland : Publicaties : Westhoekjes, logiesbrochure Publieksbeurzen : Utrecht Acties i.s.m. bureau T-Vl in den Haag

HOOFDSTUK 6 Toerisme en duurzame ontwikkeling

TOERISME EN DUURZAME ONTWIKKELING Definitie : Bruntland rapport 1987 : Een proces van verandering waarbij het benutten van hulpbronnen, de investeringen, de technologische ontwikkeling en de institutionele veranderingen georiënteerd worden vanuit een lange termijnperspectief, vanuit de mogelijkheden en behoeften voor de huidige en toekomstige generaties

Ontwikkeling T&R met respect voor Natuur en milieu ; landschappelijke waarden Stedelijk weefsel en stedebouwkundige inrichting Architecturale vormgeving en erfgoed Ecologische en ruimtelijke draagkracht Beheersing van de mobiliteit Maatschappelijk draagvlak

Concreet betekent duurzame ontwikkeling dat de toekomst van het milieu, de natuur, de open ruimte en het erfgoed niet in het gedrang mag worden gebracht voor de volgende generaties Daarnaast moet een project ook economisch duurzaam zijn Tenslotte heeft duurzame ontwikkeling ook een sociaal aspect

Ecologische duurzaamheid Water Spaarkranen, doucheknoppen, toiletten Zeepdispensers, handdoeken Energie Dubbele beglazing, thermostatische kranen Zonne-energie ; duurzaam bouwen Afval Vermijden wegwerkverpakkingen Gescheiden inzamelvoorzieningen

Ruimtelijke duurzaamheid en mobiliteit Werken binnen de bestaande bebouwing Respect voor architecturale kwaliteiten Kleinschaligheid ; beperking tot logiesfunctie in de open ruimte Voorzien van parking Landschappelijke integratie Aanmoedigen openbaar vervoer : info Fietsen ter beschikking

Economische duurzaamheid Vertrekken van een bestaand kapitaal Opmaak van een sluitend en realistisch business plan

Maatschappelijke duurzaamheid Creëen van een draagvlak voor toerisme en recreatie bij de bewoners Betrekken van buren, landbouwers, dorpsbewoners bij de toeristische initiatieven Creëren van netwerken : Activiteiten toeleveringsbedrijven